Αν αφιερώναμε όλοι μας πέντε λεπτά την μέρα για να παρατηρήσουμε τι κάνουν οι περισσότεροι νέοι και έφηβοι κατά τη διάρκεια της καθημερινότητάς τους, πιθανότατα να γινόμασταν όλοι θεατές στο ίδιο έργο. Μικρά παιδιά τα οποία είναι επικεντρωμένα στην οθόνη του κινητού τους και πληκτρολογούν με μεγάλη ταχύτητα μηνύματα τα οποία είναι έτοιμα να αποστείλουν στους διαδικτυακούς τους φίλους, ενώ έχουν ζωγραφισμένη μια εικόνα ελαφράς άλλοτε χαράς, λύπης, αγωνίας ή θυμού στο βλέμμα τους. Αυτά τα στοιχεία, μπορούν να μας δώσουν ένα ελλιπές αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα της ψυχολογίας παιδιού εκείνη την στιγμή. Γιατί όμως το Instagram είναι εκείνη η σελίδα κοινωνικής δικτύωσης με την μεγαλύτερη δυνητική αρνητική επιρροή στους ανθρώπους και ειδικά στους νέους;
Φαινομενικά, οι δημοφιλείς πλέον σε όλους μας, άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο, σελίδες κοινωνικής δικτύωσης έχουν αρκετά κοινά ως προς τη δομή αλλά και ως προς το έργο που επιθυμούν να εξυπηρετήσουν. Στοχεύουν ουσιαστικά στο να φέρουν κοντά τους ανθρώπους, να επικοινωνούν ευκολότερα, να συντελέσουν στο να δημιουργηθούν δεσμοί μεταξύ τους αλλά και να γίνουν ευρύτερα γνωστές οι ιδέες τους. Η μεγάλη διαφορά του Instagram με τις υπόλοιπες πλατφόρμες, κρύβεται στην αρχή της δημιουργίας του. Με την ίδρυσή του κατά το 2010, στόχευε αποκλειστικά στο να μπορούν οι χρήστες να ανεβάζουν τις φωτογραφίες τους και να υπάρχει μια αλληλεπίδραση με την κοινότητα σε αυτό το κομμάτι. Η ιδέα υπήρξε αρκετά πρωτοποριακή και όσο περισσότερο ο κόσμος “αγκάλιαζε” το συγκεκριμένο εγχείρημα, τόσο περισσότεροι άνθρωποι εισήλθαν στη διοίκηση της εταιρείας και στην αγορά μετοχών ενώ η εφαρμογή εισήγαγε νέα πράγματα για να κρατήσει το κοινό.
Περνάμε στο σήμερα λοιπόν, 2021 και το Instagram μετρά πλέον σύμφωνα με επίσημα στοιχεία 1 δισεκατομμύριο ενεργούς χρήστες, ενώ είναι με διαφορά η εφαρμογή με την μεγαλύτερη ισχύ στους νέους. Αυτό συμβαίνει επειδή η όλη φιλοσοφία της εφαρμογής στηρίζεται στην εικόνα. Είναι κάτι πολύ πιο θελκτικό για το θεατή κάτι πιο οικείο, άλλωστε όπως λέει και η λαϊκή ρήση: Μία εικόνα ισούται με χίλιες λέξεις. Όταν παρακολουθεί κάποιος την ροή δημοσιεύσεων στην αρχική του σελίδα, παρακολουθεί εκατοντάδες εικόνες από διάφορους χρήστες. Αυτές απεικονίζουν κυρίως τα ίδια τα άτομα ή ακόμα και στιγμές από την προσωπική τους ζωή και την καθημερινότητά τους. Άρα ο κάθε χρήστης γίνεται στο δευτερόλεπτο θεατής στιγμιότυπων από τις ζωές πολλών ανθρώπων που γνωρίζει ή και όχι στην πραγματική του ζωή και αμέσως μπαίνει σε μια διαδικασία σύγκρισης της δικής του ζωής με εκείνη του εικονιζόμενου. Παρόλα αυτά, η συγκεκριμένη διαδικασία μοιάζει τις περισσότερες φορές να είναι χαμένη υπόθεση.
Αυτό συμβαίνει επειδή όταν κάποιος επιλέξει να ακολουθήσει έναν χρήστη, το κάνει για να δει συνήθως κάτι που τον “τραβάει” και που του αρέσει από αυτά που ανεβάζει. Σπάνια θα επιλέξει ένας χρήστης να βλέπει υλικό από κάτι ανιαρό ή κάτι το οποίο είναι υποδεέστερο από το δικό του. Αυτό ναι μεν τον παρακινεί στο να γίνει καλύτερος αλλά ασυνείδητα τις περισσότερες φορές τον ωθεί στο να ονειρεύεται υλικά αγαθά και καταστάσεις οι οποίες είναι συχνά αδύνατο να γίνουν κτήμα του. Επιπλέον, αυτό προκαλεί ένα αίσθημα διαρκούς μη ικανοποίησης όλων όσων έχει και παράλληλα μια απληστία. Μια απληστία πλασματική, γιατί αφορά πράγματα που ούτε του είναι απαραίτητα, ούτε θα του είχε δημιουργηθεί κάποια ανάγκη να τα αποκτήσει αν δε τα αντίκριζε στο Instagram. Όπως για παράδειγμα όταν βλέπουμε αυτά τα τεράστια σπίτια με τις υπεράριθμες ανέσεις, τις πισίνες και το υπερπολυτελές αυτοκίνητο παρκαρισμένο από έξω. Αυτό το φαινόμενο έχει διογκωθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς πάρα πολλοί άνθρωποι φέρουν πλέον τον τίτλο του Instagrammer ή του Influencer και ασχολούνται εξολοκλήρου με το πως θα κάνουν πιο δημοφιλή τον λογαριασμό τους στα μάτια των άλλων ή πως θα επηρεάζουν όλο και περισσότερη μερίδα του κόσμου. Συνεπώς, όσο πιο πολύ μπαίνει κάποιος στη διαδικασία να αφιερώνει πολλές ώρες τη μέρα ακολουθώντας τέτοιους λογαριασμούς αλλά κυρίως παρατηρώντας το υλικό που αναρτούν, πέφτει σε μια παγίδα η οποία μπορεί να φτάσει να του κατευθύνει όλη του τη ζωή.
Κλείνοντας, το Instagram δε βλάπτει εξ ορισμού την υγεία. Αλλά για να μη φτάσει να έχει η παρουσία του αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή μας, χρειάζεται να κάνουμε μια λογική και μετρημένη χρήση του, όπως οφείλουμε να πράττουμε άλλωστε και με τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής μας. Και κάτι τελευταίο: χρειάζεται να συμφιλιωθούμε με όλα όσα έχουμε. Και όχι αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε να ονειρευόμαστε και να στοχεύουμε σε μεγαλύτερα πράγματα, αλλά ότι είναι συνετό να βαδίζουμε με γνώμονα την πραγματικότητα. Άλλωστε, κάποιοι άλλοι θα ένιωθαν τυχεροί αν είχαν έστω και τα μισά από αυτά που έχουμε εμείς.
Πηγή: sciencedirect.com
Ονομάζομαι Διαματαρούλας Αλέξανδρος και είμαι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης, είμαι τελειόφοιτος, και ανάμεσα στους πρώτους εισαχθέντες, του νεοσύστατου Μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών « Κυβερνοψυχολογία » του Ε.Κ.Π.Α. Παράλληλα, η διπλωματική εργασία την οποία εκπονώ αφορά τον εθισμό στον διαδικτυακό τζόγο σε συνδυασμό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε νέους και νέους ενήλικες. Επιπλέον, είμαι κάτοχος διπλώματος αναφορικά με ετήσια επιμόρφωση στην Σχολική Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (C.S.I.I), πραγματοποίησα την πρακτική μου άσκηση και μετά το πέρας της συνεχίζω ακόμα και σήμερα προσφέροντας εθελοντική εργασία μέσω διαφόρων δράσεων. ‘