Επιχειρώντας μια ιστορική αναδρομή θα διαπιστώσουμε ότι το αντιφατικό σχήμα “ειρήνη – πόλεμος” απασχόλησε σε μεγάλο βαθμό τη φιλοσοφική σκέψη, αποτέλεσε αντικείμενο προβληματισμού για τους στοχαστές και πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες. Η αέναη ενασχόληση με το ακανθώδες αυτό ζήτημα οδήγησε στην επικράτηση της άποψης περί υπεροχής της ειρήνης έναντι του πολέμου. Παρόλα αυτά, η σύγχρονη πραγματικότητα έρχεται σε ρήξη με τις παγιωμένες απόψεις.
Αν και η πραγμάτωση του πανανθρώπινου ιδανικού που λέγεται ειρήνη θα είχε ως αποτέλεσμα την ευδαιμονία ολόκληρης της ανθρωπότητας, η κυριαρχούσα ηθική κατάπτωση, η παγκόσμια οικονομική κρίση, τα αντικρουόμενα συμφέροντα των ισχυρών και η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη συνυφαίνονται μεταξύ τους και ευνοούν την εκδήλωση ένοπλων συρράξεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, είναι αναγκαία η υπενθύμιση της υψίστης σπουδαιότητας της ειρήνης και των αγαθών που απορρέουν από τη διαφύλαξη της, στον κάθε έναν από εμάς.
Η ειρήνη επιδρά θετικά και στο κάθε άτομο μεμονωμένα αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Σε ατομικό επίπεδο, η κατάσταση αρμονικής συνύπαρξης αποτελεί προϋπόθεση για την ολοκλήρωση της ανθρώπινης προσωπικότητας. Η διεύρυνση των οριζόντων, η όξυνση του νου, η ωρίμανση του πνεύματος και η καλλιέργεια ιδεωδών και αξιών είναι διαδικασίες που δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν όταν φαλκιδεύονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, γεγονός που συμβαίνει κατά κόρον εν μέσω πολέμου. Η ειρήνη ουσιαστικά εγγυάται την καταδυνάστευση οποιουδήποτε ανελεύθερου καθεστώτος και απαλλάσσει το άτομο από τον φόβο, παγιώνοντας ένα κλίμα αγάπης, ασφάλειας και ελευθερίας.
Εφόσον μέσω της ειρήνης του άτομο οδηγείται σε μία κατάσταση ευημερίας, εύλογα προκύπτει το συμπέρασμα ότι η κοινωνία, όντας ένα σύνολο ατόμων, θα ακμάσει. Πράγματι, η διασφάλιση της ειρήνης διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην προαγωγή του πολιτισμού και στην προώθηση των τεχνών και των επιστημών. Τα παραπάνω καθίστανται εφικτά μέσω της υγιούς συνεργασίας ανθρώπων και λαών, της καλλιέργειας του διαλόγου και της ανταλλαγής ιδεών. Η αδελφική αρμονία μεταξύ των επιμέρους μελών της παγκόσμιας κοινότητας, που βασίζεται στις αξίες του ανθρωπισμού, υπόσχεται άνοδο του βιοτικού επιπέδου και ανάπτυξη σε όλους της τομείς της ζωής.
Κι όμως η αξία της ειρήνης δεν εκτιμάται, ειδικότερα τον τελευταίο καιρό που την βλέπουμε άναυδοι να θυσιάζεται στον βωμό των όποιων οικονομικοπολιτικών συμφερόντων. Πώς όμως θα αντιμετωπιστεί αυτό; Είναι επιβεβλημένο να αναζητηθούν επιτέλους τρόποι να εδραιωθεί η ειρήνη. Το σπουδαιότερο μέσο για να γίνει αυτό δεν είναι άλλο από την ανθρωπιστική παιδεία, η παροχή της οποίας θα συντελέσει στην κατανόηση των αγαθών που προσφέρει η ειρήνη. Επιπρόσθετα, η επιστράτευση των επιστημόνων και των πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι με την εκπόνηση προγραμμάτων και τη διοργάνωση εκδηλώσεων και ημερίδων θα αφυπνίσουν τους ανθρώπους, ενημερώνοντας για τον αφόρητο πόνο που επέρχεται μετά από έναν πόλεμο. Εξίσου σημαντική είναι και η συμβολή των Διεθνών Οργανισμών και ειρηνιστικών κινημάτων, αλλά και του κάθε ατόμου ξεχωριστά, που οφείλει να ασκεί ενεργή πίεση στις πολιτικές ηγεσίες, με διαρκείς αγώνες και διαδηλώσεις για τον αφοπλισμό των λαών, την κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Αλλά η οποιαδήποτε κινητοποίηση οφείλει να είναι προδραστική, αλλιώς, ίσως είναι αργά.
Καιρό τώρα, έχουμε αφήσει την ειρήνη στην τύχη της. Φυσικό άλλωστε αφού είχαμε τόσα πολλά προβλήματα να αντιμετωπίσουμε. Πανδημία, οικονομική κρίση. Ίσως είχαμε επαναπαυτεί στον κόσμο μας και νομίζαμε αφελώς ότι δε θα χρειαστεί να ζήσουμε τις άθλιες συνθήκες πολέμου που έζησαν οι πρόγονοί μας. Ίσως αγνοήσαμε το γεγονός ότι στην πραγματικότητα πόλεμοι δε σταμάτησαν ποτέ να γίνονται, βλέπε Μέση Ανατολή. Απλώς τώρα είναι πιο κοντά.
Είναι άραγε άκρως ουτοπικό να ελπίζουμε σε έναν κόσμο χωρίς πολέμους; Ίσως, ναι. Αλλά η αποδοχή ότι ο πόλεμος είναι σύμφυτος του ανθρώπου και η μη προσπάθεια ανατροπής αυτής της νοοτροπίας θα έχει ολέθριες επιπτώσεις για όλους μας. Η βίαιη επίλυση των διαφορών με τη δύναμη των όπλων είναι αρρωστημένη και ως τέτοια πρέπει να λαμβάνεται καθώς αναπαράγει μία ατελείωτη φρίκη. Αντίθετα το αίτημα για ειρήνη πρέπει να συνεχίσει να προβάλλεται ως διαχρονικό και οικουμενικό και είναι αναγκαίο να κοπιάσουμε όλοι για την ικανοποίησή του.
Ονομάζομαι Βουρλιωτάκη Αγγελική και είμαι τελειόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών μου έχω παρακολουθήσει σεμινάρια πάνω στην εγκληματολογία, ενώ τη συγκεκριμένη περίοδο παρακολουθώ διαδικτυακό σεμινάριο με θέμα την Ψυχολογία της Ποινικής Δικαιοσύνης από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. Ασχολούμαι ενεργά με την αρθρογραφία και κάνω την πρακτική μου άσκηση στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια, συμμετέχοντας στη συγγραφή άρθρων και στη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης.