Νομικά Ζητήματα

e–Διαμεσολάβηση (Ηλεκτρονική Διαμεσολάβηση): Μια πραγματικότητα που δίνει λύση στις διαφορές του ηλεκτρονικού εμπορίου

Γράφει η Γεωργία Κοντοκώστα, Δικηγόρος – Διαμεσολαβήτρια

Η παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, η τεχνολογική πρόοδος  και η ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών συνετέλεσαν στο να εξευρεθεί ένας σύγχρονος τρόπος επίλυσης των διαφορών με αφετηρία το διαδίκτυο. Είναι συχνό το φαινόμενο, ειδικά στο πλαίσιο καταναλωτικών αγορών μέσω του διαδικτύου, όταν προκύπτει ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης αγοραπωλησίας, λόγω π.χ. ελαττώματος του προϊόντος ή μη πλήρωσης των συμβατικών ιδιοτήτων του, ο καταναλωτής να αδυνατεί να προσφύγει στις δικαστική μέθοδο επίλυσης της διαφοράς του, είτε γιατί συχνά η χώρα του διαφέρει από αυτή του προμηθευτή, είτε γιατί το κόστος προσφυγής στο δικαστήριο υπερβαίνει κατά κανόνα την αξία του προϊόντος που αγόρασε. Το αποτέλεσμα είναι, οι καταναλωτές  να επιφυλάσσονται να προβούν σε αγορές μέσω του διαδικτύου και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, όταν προκύπτει διαφορά, με συνέπεια να πλήττεται η αξιοπιστία των διαδικτυακών αγορών και του ηλεκτρονικού εμπορίου. Το γεγονός αυτό, βέβαια, οδήγησε στην γέννηση της ιδέας της ηλεκτρονικής αντιδικίας, η οποία με την σειρά της απαίτησε την ηλεκτρονική διευθέτηση αυτής, παγκοσμίως γνωστή πλέον ως επίλυση διαφορών μέσω του διαδικτύου ή ηλεκτρονική διαμεσολάβηση.

Στην Ελλάδα ο θεσμός της ηλεκτρονικής διαμεσολάβησης εισήχθη με την  Κοινή Υπουργική Απόφαση 70330οικ./9.7.2015, με την οποία η ελληνική νομοθεσία προσαρμόζεται σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2013/11/ ΕΕ για την εναλλακτική επίλυση καταναλωτικών διαφορών (η οποία αφορά τη βοήθεια στους καταναλωτές να επιλύουν τις διαφορές με τους εμπόρους, όταν ανακύπτει πρόβλημα με ένα προϊόν ή μια υπηρεσία που οι καταναλωτές αγόρασαν),  και τον Κανονισμό 524/2013 για την ηλεκτρονική επίλυση καταναλωτικών διαφορών. Η Οδηγία αυτή εφαρμόζεται σε διαδικασίες εξωδικαστικής επίλυσης εγχώριων και διασυνοριακών διαφορών, σχετικά με συμβατικές υποχρεώσεις που ανακύπτουν από συμβάσεις πωλήσεων ή συμβάσεις παροχής υπηρεσιών μεταξύ προμηθευτή εγκατεστημένου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και καταναλωτή που κατοικεί στην Ένωση, διά της παρεμβάσεως ενός φορέα εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, ο οποίος προτείνει λύση ή φέρνει τα μέρη σε επαφή για να διευκολυνθεί η εξεύρεση φιλικής λύσης. Στην Ελλάδα φορείς εναλλακτικής επίλυσης διαφορών είναι  ο Συνήγορος του Καταναλωτή, οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού, το  Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή και ο Μεσολαβητής Τραπεζικών – Επενδυτικών Υπηρεσιών, οι οποίοι επιτρέπουν  στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να επιλύουν με την βοήθεια της τεχνολογίας, σε απευθείας σύνδεση, τη διαφορά τους ,συμβάλλοντας, έτσι, στην επίλυση των διαδικτυακών διαφορών, όπου ο έμπορος και ο καταναλωτής συχνά βρίσκονται μακριά ο ένας από τον άλλον.

Πως μπορεί να λάβει χώρα μια Online διαμεσολάβηση; Ο άνωθι Ευρωπαϊκός Κανονισμός προβλέπει τη δημιουργία και λειτουργία μίας ενιαίας πλατφόρμας στην ΕΕ για την ηλεκτρονική επίλυση διαφορών, που θα δώσει τη δυνατότητα στους καταναλωτές της ΕΕ και τους προμηθευτές να υποβάλουν τις τυχόν διαφορές, που προκύπτουν από αγορές μέσω διαδικτύου, σε διαδικασία επίλυσης μέσω διαδικτύου. Η πλατφόρμα θα συνδέεται ηλεκτρονικά με τους εθνικούς φορείς εναλλακτικής επίλυσης  διαφορών, οι οποίοι έχουν συσταθεί και κοινοποιηθεί στην Επιτροπή, σύμφωνα με τους νέους κανόνες, και οι οποίοι θα παραμείνουν υπεύθυνοι για το χειρισμό των επιμέρους συμβατικών διαφορών, τις οποίες παραπέμπει σ’ αυτούς η πλατφόρμα.  Τα επιμέρους ζητήματα ,  όπως την πρόσβαση στους φορείς επίλυσης διαφορών, την επίπτωση των διαδικασιών, τις υποχρεώσεις ενημέρωσης και συνεργασίας εκ μέρους των προμηθευτών και το ρόλο της Γενικής Διεύθυνσης Προστασίας Καταναλωτή ρυθμίζονται από την υπουργική απόφαση.

Είναι φανερό ότι η ηλεκτρονική διαμεσολάβηση απαιτεί ιδιαίτερες ικανότητες διαμεσολάβησης και επαρκείς γνώσεις τεχνολογίας, αλλά ταυτόχρονα  πρόκειται για μια  διαδικασία που γίνεται στην πράξη με χαμηλό κόστος και δίνει την δυνατότητα στα μέρη να συναντηθούν μεταξύ τους και με τον διαμεσολαβητή στην οθόνη του υπολογιστή τους και να επιλύσουν την διαφορά. Η διαδικασία  της ηλεκτρονικής διαμεσολάβησης δεν διαφέρει ουσιαστικά εκείνης της διαμεσολάβησης ως περιγράφεται στον  νόμο  4640/2019, ωστόσο δίνει την δυνατότητα στα διαφωνούντα μέρη, στους δικηγόρους τους και στον διαμεσολαβητή να επιλύσουν την διαφορά μέσω του διαδικτύου και ο καθένας από το δικό του φυσικό χώρο. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι φορείς που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές συναλλαγές, όπως το ebay, amazon, paypal  προσφέρουν  ήδη διαδικτυακή επίλυση διαφορών μεταξύ πωλητών – αγοραστών με χρήση διαμεσολαβητή , μέσω της  πλατφόρμα τους .

Είναι γεγονός ότι η online διαμεσολάβηση αποτελεί μια πραγματικότητα και η εφαρμογή της θα διευρύνεται τόσο,  όσο αυξάνει η  online επικοινωνία και συναλλαγή στην καθημερινής μας ζωή.