Τα social media έχουν γίνει εδώ και κάποια χρόνια τόσο οργανικό μέρος της ζωής μας σε κάθε τομέα, που δεν είναι υπερβολή το αστείο που συχνά λέγεται ότι «Μα καλά, πώς ήταν η ζωή μας πριν τα social media;».
Από τους απλούς χρήστες που ανεβάζουν ανέμελες προσωπικές στιγμές τους για να τις μοιραστούν στη διαδικτυακή κοινότητα, μέχρι δισεκατομμυριούχους που πληρώνουν εκατομμύρια για να αποκτήσουν ένα τέτοιο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, ισχυρά.
Το TikTok μπορεί να είναι αρκετά νεότερο από άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά αυτό δεν εμπόδισε τη φήμη του να εκτιναχθεί γρήγορα και έτσι, δεν άργησε να γίνει με διαφορά το αγαπημένο social medium της Generation Z.
Μπορεί να μοιάζει ένα αρκετά «ελαφρύ» μέσο, με σύντομα βίντεο με χορευτικά ή αστεία σκετσάκια, και πράγματι, αυτόν τον χαρακτήρα έχει διαμορφώσει ως τώρα το TikTok, παρόλα αυτά τα πάντα είναι θέμα χρήσης, για αυτό κανείς δεν ξέρει ποιο μπορεί να είναι το μέλλον του.
Πίσω από το TikTok βρίσκεται η κινεζική εταιρεία ByteDance. Όπως έχει αποδειχθεί, το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας έχει κάνει ξεκάθαρο πως οι εταιρείας της χώρας θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις επιταγές του κόμματος.
Τον Αύγουστο του 2020, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, είχε ζητήσει είτε το TikTok να πουληθεί σε κάποια αμερικανική εταιρεία, είτε να απαγορευθεί η χρήση του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Oracle και η Walmart έμοιαζαν οι δύο πιθανότερες αγοράστριες εταιρείες, όμως η εκλογή του Τζο Μπάιντεν πάγωσε το όλο εγχείρημα.
Ο τρέχων πρόεδρος των ΗΠΑ, ωστόσο, εξέφρασε την ανησυχία του για τη συλλογή δεδομένων που κάνουν εφαρμογές σαν το TikTok και τον τρόπο που αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τρίτους.
O Έζρα Κλάιν στους New York Times χαρακτηρίζει το παραπάνω ως «πρόβλημα κατασκοπείας» και σχολιάζει πως τα data από το TikTok μπορούν να βρεθούν στα χέρια ξένων κυβερνήσεων. Υπάρχει βέβαια το «Project Texas» που σκοπό έχει να μπορεί να συγκεντρώνει τα εν λόγω data χωρίς να επιτρέπει την πρόσβαση από την εταιρεία.
Όπως όμως υπογραμμίζει η Έμιλι Μπέικερ-Γουάιτ στο Buzzfeed News, αυτή είναι εν μέρει μια λύση, αλλά, η μέθοδος δεν αποτρέπει την κινεζική κυβέρνηση από το να βρει άλλους τρόπους να μετατρέψει σε όπλο της την πλατφόρμα.
Η δύναμη του TikTok, υποστηρίζει ο Έζρα Κλάιν, είναι ο αλγόριθμος και άρα τι φτάνει στα μάτια και τα αυτιά των χρηστών. Η Κίνα υπήρξε υποστηρικτική της ρωσικής προπαγάνδας αναφορικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία κάτι που καθρεφτίστηκε ακόμα και στο TikTok: το Media Matters κατέγραψε 186 Ρώσους influencers, που κατά τ’ άλλα, ανεβάζουν «ακίνδυνο» περιεχόμενο, να ανεβάζουν σχετικό με τον πόλεμο υλικό στους λογαριασμούς τους.
Ο αρθρογράφος των New York Times κάνει την αναγωγή και αναρωτιέται τι μπορεί να συμβαίνει σε αντίστοιχες καταστάσεις σε 5 χρόνια από τώρα, που το TikTok θα έχει γίνει ακόμα πιο αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των Αμερικανών. Σε μια συνθήκη εκλογών για παράδειγμα, ο Κλάιν εκτιμά πως το υλικό με θεωρίες συνωμοσίας ενδέχεται να αυξηθεί μέσα στην πλατφόρμα.
Η Κίνα μοιάζει λοιπόν να έχει χτίσει ένα εσωτερικό τείχος προστασίας: το Facebook, το Twitter, το Google, ακόμα και το TikTok (!) έχουν απαγορευθεί στη χώρα, μιας και σαν πλατφόρμες θεωρούνται πιθανές απειλές. Η ByteDance έφτασε μέχρι και να φτιάξει μια διαφορετική εκδοχή του TikTok, το Douyin.
Είναι τέτοιος ο χαρακτήρας που έχει διαμορφώσει το μέσο, που οι χρήστες του TikTok μοιάζει σχεδόν αδύνατο να δουν το μέσο κοινωνικής δικτύωσης ως μια απειλή, τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό. Ίσως βέβαια είναι αυτός ο εύπεπτος χαρακτήρας του TikTok που το κάνει ακόμα πιο εύφορο για κάθε μορφής προπαγάνδα.
Κλείνοντας, οφείλουμε να γνωρίζουμε ποιος τρέχει τα social media. Γιατί οτιδήποτε ελέγχει την προσοχή μας, ελέγχει το μέλλον μας.
Πηγές
Ονομάζομαι Αθηνά Παπαδάτου και είμαι τελειόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την περίοδο αυτή συνεργάζομαι με το Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (Csii) στα πλαίσια εκπόνησης της πρακτικής μου, συμμετέχοντας στη συγγραφή άρθρων, την τηλεφωνική υποστήριξη πολιτών.