Εισερχόμενοι στον 21ο αιώνα, οι περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν με αργά αλλά σταθερά βήματα να εξοικειώνονται με έναν νέο κόσμο, ο οποίος ναι μεν είχε κάνει ορατή την ύπαρξή του, αλλά ήταν μέχρι τότε προνόμιο και γνώση των λίγων, αυτόν του διαδικτύου. Πλέον τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, καθώς το Ίντερνετ έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας και οι περισσότεροι από εμάς έχουμε αποκτήσει πλέον δύο ταυτότητες. Η μία είναι γνωστή σε όλους μας, η αστυνομική, η οποία μας εξυπηρετεί σε περιπτώσεις απόδειξης ταυτοπροσωπίας, η άλλη πάλι δεν είναι τόσο γνωστή στο ευρύ κοινό και ελλοχεύει περισσότερους κινδύνους, η διαδικτυακή, η οποία ουσιαστικά ”πλάθεται” όταν αρχίζουμε και δημιουργούμε λογαριασμούς με τα προσωπικά μας στοιχεία και ”εμπλουτίζεται” όσο περισσότερο προσθέτουμε πράγματα για την ιδιωτική μας ζωή. Στο τρέχον άρθρο, συνεπώς, θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε ορισμένους τρόπους που εκθέτουν την ιδιωτικότητά μας στο διαδίκτυο, πολλές φορές εν αγνοία μας, καθώς και πως μπορούν να την εκμεταλλευτούν οι κακοποιοί του διαδικτύου.
Οι άξονες λοιπόν όσον αφορά τον κίνδυνο με τους οποίους θα ασχοληθούμε βαθύτερα είναι δύο. Ο πρώτος είναι εκείνος της αλόγιστης κοινοποίησης, με όρους Facebook και Instagram, των προσωπικών μας στιγμών και φωτογραφιών. Και θα μου πείτε: <<Ναι αλλά δεν είναι δικός μου ο λογαριασμός; Ό,τι θέλω θα κάνω.>> Και θα σας πω ναι μεν αλλά. Το σφάλμα συνίσταται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι πλέον χρήστες, έχουν συλλάβει μια λανθασμένη εικόνα ως προς το τι πρέπει να συμβαίνει στα social media. Ειδικότερα, το Facebook όταν ”άνθισε” κατά τα μέσα της δεκαετίας του 2010, κατακλυζόταν με κοινοποιήσεις ατόμων οι οποίες είχαν τον χαρακτήρα της αποτύπωσης του ακριβούς περιεχομένου της ζωής τους. Πλέον τη θέση του έχει πάρει το Instagram, στο οποίο ο καθένας ανεβάζει πολλαπλές ιστορίες κατά τις οποίες παρουσιάζει ουσιαστικά σε στιγμιότυπα την προσωπική του ζωή και συνοδεύονται μάλιστα και από φωτογραφίες στο προφίλ του. << Ωραία και που είναι το πρόβλημα θα μου πεις; >> Η ρίζα του προβλήματος είναι ότι τα social media γενικότερα δε λειτουργούν με την παραδοσιακή συνταγή του τα χρησιμοποιώ για να έχω απλά μια πιο άμεση επικοινωνία με τους φίλους, τους γνωστούς και με όσους δεν είμαι κοντά σε θέμα απόστασης. Πλέον, οι περισσότεροι χρήστες αποδέχονται φίλους άγνωστους, οι οποίοι δε παραθέτουν σχεδόν κανένα στοιχείο της προσωπικής τους ζωής, ενώ ανεβάζουν φωτογραφίες απλά και μόνο για τα likes και τα follow. Δηλαδή έχει επικρατήσει η θεωρία ότι όσο πιο ”δημοφιλής” είσαι διαδικτυακά, τόσο καλύτερος θα είσαι στα μάτια των άλλων.
Ο δεύτερος άξονας, είναι εκείνος της παρουσίασης στοιχείων της προσωπικής μας ζωής στα διαδικτυακά μας ψευδώνυμα. Ας γίνουμε όμως λίγο πιο συγκεκριμένοι. Θέλω να παίξω ένα παιχνίδι online, γιατί παίζουν κάποιοι φίλοι μου. Μπαίνω στην ιστοσελίδα του παιχνιδιού και πάω να κάνω εγγραφή. Βάζω ένα απλό όνομα για ψευδώνυμο. Μου το ακυρώνει η σελίδα γιατί ήδη χρησιμοποιείται. Βάζω ένα λίγο πιο σύνθετο. Το ίδιο αποτέλεσμα. Ώσπου καταλήγω να έχω βάλει ένα ψευδώνυμο το οποίο υποδηλώνει το όνομα και το επίθετο μου, μαζί με την ημερομηνία γεννήσεώς μου. Όλα αυτά μόνο μέσα σε μια πρόταση, και στο πιάτο οποιουδήποτε παίζω μαζί διαδικτυακά. Μπορεί να μην γίνεται εύκολα αντιληπτό σε όλους αλλά ο επιτήδειος και μόνο από την ηλικία σου, η οποία αναγράφεται στο ψευδώνυμό σου, βρίσκει ένα εξιλαστήριο θύμα στα μάτια του, το οποίο είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει λεία στις προθέσεις του, τηρουμένων αναλογιών. Σίγουρα τονίζεται επανειλημμένως από το Ινστιτούτο μας και πολλοί μπορεί να έχετε διαβάσει στο διαδίκτυο για την ασφάλεια των κωδικών μας. Και δικαίως. Αλλά δε πρέπει να περνάει σε δεύτερη μοίρα και το θέμα του username. Και εκεί είναι απαραίτητο, να βάλουμε κάτι το οποίο θα αναγνωρίζουμε εμείς και μόνο εμείς. Δηλαδή κινδυνεύω;
Και απαντώ. Ο κίνδυνος είναι πάντα ορατός, για αυτό οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί. Καταρχάς, στο διαδίκτυο και ειδικά όταν μιλάμε για μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για εφαρμογές γνωριμιών ή για παιχνίδια στο διαδίκτυο, δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το ποιος βρίσκεται στην άλλη πλευρά του υπολογιστή, κινητού ή ούτω καθεξής. Παρ’όλα αυτά, ακόμα και αν ξέρουμε ποιος βρίσκεται, δε μπορούμε πολύ συχνά να γνωρίζουμε τις προθέσεις του. Άρα είμαστε υποχρεωμένοι, για το δικό μας καλό να έχουμε αυτές τις δύο προτάσεις αποτυπωμένες πάντα στο πίσω μέρους του μυαλού μας.
Εξάλλου, οι περιβόητοι κακοποιοί που διαπράττουν κυβερνοεγκλήματα, δρουν βασιζόμενοι σε κάποιες παραμέτρους. Δηλαδή υπάρχουν ορισμένα επίπεδα τα οποία εξετάζουν και σε όσα περισσότερα αντιστοιχεί ο υποψήφιος στόχος, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος. Κάποια από αυτά τα επίπεδα είναι τα εξής:
- Η ηλικία: Συνήθως οι μικρότερες αλλά και οι γηραιότερες ηλικίες, προσελκύουν αρκετά συχνά τους δράστες. Οι μεν γιατί συνήθως έχουν μια άγνοια κινδύνου, οι δε επειδή πείθονται αρκετά συχνά.
- Η ομιλία: Ο τρόπος με τον οποίο μιλάει κάποιος σε μια ενδεχόμενη συζήτηση με το δράστη, ή ακόμα και μέσω κάποιον σχολίων σε δημοσιεύσεις, είναι στοιχεία τα οποία βοηθούν το δράστη να καταλάβει κατά πόσο είναι κοινωνικός ή όχι ο υποψήφιος στόχος.
- Η δημοτικότητα: Συνήθως αν κάποιος δεν έχει πολλούς ακολούθους ή φίλους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι πιθανόν να σημειωθεί ως περίπτωση υψηλότερου κινδύνου, γιατί ίσως θεωρηθεί πιο μοναχικός και συνεσταλμένος.
Ποιοι είναι όμως οι τρόποι μέσω των οποίων μπορούν να εκμεταλλευτούν οι εν λόγω άνθρωποι κάποιον διαδικτυακά; Είναι πολύ γνωστοί. Ενδεικτικά:
- Catfishing: Όταν ο δράστης δημιουργεί ένα ψεύτικο προφίλ για να έρθει κοντά με το θύμα, να πιάσει συζήτηση και να αναπτύξουν οικειότητα μεταξύ τους.
- Διάδοση προσωπικού υλικού: Όταν ο δράστης παίρνει μια φωτογραφία κάποιου τρίτου και συνήθως τη χρησιμοποιεί για να φτιάξει ένα προφίλ με τα στοιχεία του θύματος. Συμβαίνει αρκετά συχνά στα dating apps.
- Πορνογραφικό υλικό: Όταν ο δράστης πείθει το θύμα να του στείλει φωτογραφίες ή βίντεο από ιδιωτικές του στιγμές, τις οποίες αργότερα ανεβάζει στο dark web.
Συνοψίζοντας, είναι αναγκαίο να καταλάβουμε ότι με το πέρασμα των χρόνων ο διαδικτυακός κόσμος θα αρχίσει να παίρνει όλο και περισσότερο τη θέση του πραγματικού, της έξω ζωής. Αυτό σημαίνει επίσης ότι περισσότερα εγκλήματα, μικρού ή μεγάλου τύπου, θα συμβαίνουν στο διαδίκτυο παρά στο σπίτι μας ή στη δουλειά μας. Και επειδή ακόμα πάρα πολλοί συνάνθρωποί μας είναι αναλφάβητοι διαδικτυακά, τόσο περισσότερο θα προσπαθούν να το εκμεταλλευτούν οι επαγγελματίες κακοποιοί, που έχουν ”σκανάρει” τις αδυναμίες των εν λόγω ατόμων.
Άρα, δεν κοινοποιούμε το οτιδήποτε από την προσωπική μας ζωή δημόσια στο διαδίκτυο, δεν ανεβάζουμε φωτογραφίες τις οποίες μπορούν να εκμεταλλευτούν κάποιοι τρίτοι, δεν κάνουμε ”φίλο” μας και δεν ανοιγόμαστε στον οποιοδήποτε και τέλος, δε φανερώνουμε προσωπικά μας στοιχεία σε κοινή θέα, είτε σε ψευδώνυμα είτε σε πληροφορίες στα προφίλ μας. Η διαδικτυακή σου ταυτότητα είναι μια σημαντικότερη υπόθεση από ότι νόμιζες, προστάτευσε τον εαυτό σου διαδικτυακά όπως ακριβώς κάνεις και στην καθημερινή σου ζωή!
#CyberSecurityMonth. #CyberSecMonth
Ονομάζομαι Διαματαρούλας Αλέξανδρος και είμαι απόφοιτος του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης, είμαι τελειόφοιτος, και ανάμεσα στους πρώτους εισαχθέντες, του νεοσύστατου Μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών « Κυβερνοψυχολογία » του Ε.Κ.Π.Α. Παράλληλα, η διπλωματική εργασία την οποία εκπονώ αφορά τον εθισμό στον διαδικτυακό τζόγο σε συνδυασμό με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε νέους και νέους ενήλικες. Επιπλέον, είμαι κάτοχος διπλώματος αναφορικά με ετήσια επιμόρφωση στην Σχολική Ψυχολογία από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (C.S.I.I), πραγματοποίησα την πρακτική μου άσκηση και μετά το πέρας της συνεχίζω ακόμα και σήμερα προσφέροντας εθελοντική εργασία μέσω διαφόρων δράσεων. ‘
