Γράφει η Δέσποινα Κατρή
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένας ολοένα και αυξανόμενος αριθμός περιπτώσεων ηλεκτρονικής απάτης με θύματα ηλικιωμένους. Στο φαινόμενο αυτό έχει συμβάλει τόσο η γενικότερη αύξηση των εγκλημάτων μέσω της χρήσης του διαδικτύου (που σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ευκολία με την οποία οι δράστες αποκτούν πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα), όσο και η άγνοια και η έλλειψη εκπαίδευσης των ομάδων-στόχων των δραστών αυτών, καθιστώντας τους ηλικιωμένους μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες όσον αφορά το ηλεκτρονικό έγκλημα.
Συγκεκριμένα, ορισμένες κατηγορίες ηλεκτρονικής απάτης που έχουν ως στόχο (συχνότερα) ηλικιωμένους, είναι οι εξής:
- Ρομαντικές απάτες (Romance scams): Οι δράστες παρουσιάζονται ως ενδιαφερόμενοι σύντροφοι σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή σε σελίδες γνωριμιών, εκμεταλλευόμενοι στην επιθυμία των θυμάτων να αναζητήσουν συντροφιά.
- Ηλεκτρονικό ψάρεμα (Phishing): Οι δράστες παρουσιάζονται συνήθως ως υπάλληλοι κάποιας δημόσιας υπηρεσίας ή τράπεζας και ζητούν πληροφορίες (όπως στοιχεία σύνδεσης λογαριασμού) ή παροτρύνουν το εν δυνάμει θύμα να ανοίξει κάποιο κακόβουλο αρχείο ή σύνδεσμο στον υπολογιστή.
- Απάτες τεχνικής υποστήριξης: Οι δράστες, εκμεταλλευόμενοι τις δυσκολίες και την έλλειψη γνώσης αρκετών ηλικιωμένων σε τεχνικά ζητήματα, παρουσιάζονται ως εκπρόσωποι εταιρείας τεχνικής υποστήριξης και -με το πρόσχημα ότι κάτι δεν λειτουργεί σωστά στον υπολογιστή- ζητούν πρόσβαση σε αυτόν.
- Τηλεφωνικές απάτες: Οι δράστες επιχειρούν να τρομάξουν το θύμα με τρόπο ώστε να το αναγκάσουν να ανταποκριθεί (για παράδειγμα ισχυρίζονται ότι έχει ασκηθεί δικαστική δίωξη στο θύμα) ή να το δελεάσουν με ανύπαρκτες προσφορές, στοχεύοντας σε κάθε περίπτωση στην απόκτηση προσωπικών πληροφοριών του θύματος.
- Απάτες με συγγενείς: Οι δράστες έρχονται σε επαφή με το θύμα απροειδοποίητα μέσω τηλεφωνικής κλήσης, προσποιούμενοι ότι πρόκειται για κάποιον συγγενή (συνήθως παιδί ή εγγόνι) που χρειάζεται άμεσα χρήματα, εξαιτίας κάποιου (ανύπαρκτου) “τραγικού γεγονότος”, όπως ατύχημα. Η συγκεκριμένη απάτη είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη τα τελευταία χρόνια λόγω της χρήσης τεχνητής νοημοσύνης (AI), που επιτρέπει στους δράστες να χρησιμοποιούν ακόμη και την ακριβή χροιά της φωνής του υποτιθέμενου συγγενούς.
Πώς μπορώ να προστατεύσω τους οικείους μου;
- Ενημερώνω τους κοντινούς μου ανθρώπους για τις περιπτώσεις ηλεκτρονικής απάτης, που πιθανόν να αγνοούν.
- Τους ενθαρρύνω να αντιμετωπίζουν με προσοχή κάθε επικοινωνία με αγνώστους και να αναζητούν οι ίδιοι την υπηρεσία ή τον οργανισμό στον οποίο ο δράστης ισχυρίζεται ότι εργάζεται.
- Τους συμβουλεύω να μην δίνουν προσωπικές πληροφορίες από το τηλέφωνο και να μην ανοίγουν συνημμένα αρχεία και συνδέσμους που λαμβάνουν σε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
- Τους βοηθώ να ασφαλίσουν τους λογαριασμούς τους (με τη χρήση ελέγχου ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων).
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τα ζητήματα αυτά με προσοχή και κατανόηση και να ενθαρρύνουμε τους ηλικιωμένους να αναζητούν βοήθεια και καθοδήγηση, υπενθυμίζοντάς τους ότι -έχοντας λάβει την κατάλληλη γνώση- η τεχνολογία και το διαδίκτυο δεν χρειάζεται να είναι ένας επικίνδυνος χώρος για εκείνους.
Πηγές:
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/08874417.2019.1579076
https://semarakilmu.com.my/journals/index.php/applied_sciences_eng_tech/article/view/3385
https://www.fbi.gov/how-we-can-help-you/scams-and-safety/common-frauds-and-scams/elder-fraud