Γράφει η Μαρίνα–Δανάη Παντελίδη
Ενώ οι περισσότεροι γονείς ανησυχούν ότι επιτρέποντας στα παιδιά τους να πάνε μόνα τους σε νυχτερινά κέντρα ή μπαρ, τα εκθέτουν σε πιθανό κίνδυνο από αγνώστους που ενδέχεται να συναντήσουν, δεν φαίνεται να δίνουν την ίδια βαρύτητα στην μη ελεγχόμενη χρήση των κοινωνικών μέσων. Ως αποτέλεσμα, οι έφηβοι φαίνεται αποδεδειγμένα πλέον να κινδυνεύουν περισσότερο από άτομα που γνωρίζουν μέσω social media, μιας και έρευνες δείχνουν ότι ακόμα από την ηλικία των 10 ετών μέχρι και την ενηλικίωση, σημαντικό ποσοστό έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά από διαδικτυακά αρπακτικά (online predators).
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 12% των παιδιών που κακοποιήθηκαν σεξουαλικά από άτομα που δεν σχετίζονταν μαζί τους, επικοινώνησαν με τους δράστες μέσω των κοινωνικών μέσων. Η μέση ηλικία των θυμάτων ήταν 13 ετών και το 89% ήταν κορίτσια, ενώ το 80% των δραστών ήταν ενήλικοι άνδρες. Η Anna Akerman, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Adelphi της Νέας Υόρκης, αναφέρει ότι τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά συχνά είναι απρόθυμα να μοιραστούν την εμπειρία τους λόγω αισθημάτων ντροπής, φόβου και ενοχής.
Η διαδικτυακή κακοποίηση μπορεί να πάρει πολλές μορφές, με την πιο διαδεδομένη τελευταία να είναι ο μη συναινετικός διαμοιρασμός ευαίσθητων προσωπικών φωτογραφιών ή βίντεο (image based abuse). Σε αυτή την περίπτωση, ο δράστης μπορεί να είναι ακόμα και οικείο πρόσωπο του θύματος, κι όχι απαραίτητα άγνωστος.
Η Leah Juliett ήταν μόλις 14 ετών όταν γυμνές φωτογραφίες της κυκλοφόρησαν στο σχολείο χωρίς την συναίνεση της, έπειτα από ιδιωτική online συνομιλία με συνομήλικο αγόρι όπου τις είχε μοιραστεί εμπιστευτικά. Όπως ανέφερε η ίδια, μετά το συμβάν ένιωσε συναισθηματική αποσύνδεση και για χρόνια υπέφερε από κρίσεις πανικού, καταθλιπτικά επεισόδια, νυχτερινούς εφιάλτες και άγχος. Τα έντονα αυτά συμπτώματα του μετατραυματικού στρες (PTSD) που βίωνε, την οδήγησαν σε κατάχρηση αλκοόλ και αυτοκτονικούς ιδεασμούς.
Η Juliett, η οποία ίδρυσε την οργάνωση March Against Revenge Porn, τόνισε ότι είναι σημαντικό οι άνθρωποι να αναγνωρίσουν πως η διαδικτυακή σεξουαλική βία (cyber sexual abuse), όπως η διανομή προσωπικών φωτογραφιών χωρίς συναίνεση, μπορεί να γίνει όσο επιβλαβής είναι η σωματική σεξουαλική βία. Η Kristen Zaleski, κλινική καθηγήτρια, δήλωσε ότι αυτές οι εμπειρίες μπορεί να προκαλέσουν παρόμοιες σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες καθώς και να οδηγήσουν σε PTSD. Ακόμα, έρευνες δείχνουν ότι το 51% των θυμάτων της διαδικτυακής σεξουαλικής εκμετάλλευσης έχουν σκεφτεί να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Η Mary Anne Franks, καθηγήτρια νομικής και διευθύντρια της Cyber Civil Rights Initiative, επισημαίνει ότι τα θύματα του image based abuse συχνά καταβάλλονται από φόβο να βγουν έξω και νιώθουν κοινωνικά στιγματισμένα.
Η απειλή από τα κοινωνικά μέσα απαιτεί νέες στρατηγικές προστασίας των παιδιών κι εφήβων, καθώς η κακοποίηση μπορεί να συμβεί ακόμα και στο σπίτι χωρίς οι γονείς να το αντιληφθούν. Η Anna Akerman, τονίζει ότι τα παιδιά που έχουν κακοποιηθεί συχνά ντρέπονται να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια, καθώς νιώθουν τύψεις και ότι φέρουν μεγάλο μερίδιο ευθύνης γι’ αυτό που τους συνέβη.
Συνεπώς, οι γονείς θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην δημιουργία μιας υγιούς σχέσης εμπιστοσύνης με τα παιδιά τους, ώστε να υπάρχει ασφάλεια και άνεση για ανοιχτή επικοινωνία, κυρίως όσον αφορά την αυτονομία του σώματος και την έννοια της συναίνεσης που είναι ζωτικής σημασίας. Θα πρέπει να συζητούν τους κινδύνους της διαδικτυακής επικοινωνίας είτε με αγνώστους ή ακόμα και με οικεία πρόσωπα, τις συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει ο διαμοιρασμός ευαίσθητου προσωπικού υλικού στα social media, καθώς και να εξηγούν την ανάγκη να ζητείται άδεια πριν γίνει οποιαδήποτε συνάντηση γνωριμίας με αγνώστους.
Αρκετές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν πλέον αναβαθμισμένες ρυθμίσεις για να βοηθήσουν τους γονείς να επιτηρούν τις αλληλεπιδράσεις των παιδιών, αλλά και να ελέγχουν το περιεχόμενο που δημοσιεύουν. Είναι σύνηθες τα παιδιά να παρακάμπτουν τυχόν περιορισμούς ασφαλείας τέτοιων εφαρμογών, γι’ αυτό και είναι σημαντικό οι γονείς να εξασφαλίσουν πρώτα ότι τα παιδιά τους αισθάνονται αρκετά ασφαλή ώστε να μιλήσουν για τέτοια θέματα και να ζητήσουν βοήθεια.
Η ανάγκη για περαιτέρω έρευνα στις ψυχικές συνέπειες της διαδικτυακής σεξουαλικής εκμετάλλευσης και της κακοποίησης μέσω διαμοιρασμού εικόνας χωρίς συναίνεση είναι επιτακτική, καθώς οι επιζώντες συνεχίζουν να υφίστανται σημαντικά ψυχικά τραύματα. Η αναγνώριση αυτών των συνεπειών είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική ανάκαμψη των θυμάτων, αλλά και για την εύρεση αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης και προστασίας.
https://gizmodo.com/we-need-to-study-the-effects-of-revenge-porn-on-mental-1823086576
https://edition.cnn.com/2024/09/28/health/kids-social-media-dangers-wellness/index.html