Οι ειδικοί υγείας λατρεύουν να λένε ότι το να κάθεσαι είναι το νέο κάπνισμα. Δεδομένου του αριθμού των ασθενειών που συνδέονται με την καθιστική ζωή, και τον αριθμό ανθρώπων που σκοτώνει κάθε χρόνο, το να καθόμαστε είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για την υγεία μας. Αλλά ίσως ποιο ανησυχητικό είναι το τι κάνουμε ενώ καθόμαστε. Χωρίς να το σκεφτούμε σκρολάρουμε μέσα στις ροές περιήγησης όταν έχουμε λίγα ελευθέρα λεπτά ή και ώρες. Και όπως μάλλον ενστικτωδώς γνωρίζουμε, όπως και οι έρευνες αναφέρουν, δεν είναι το καλύτερο πράγμα για την συλλογική ψυχολογία μας.
Η Αμερικάνικη Ακαδημία παιδιατρικής έχει προειδοποιήσει για της πιθανότητες για αρνητικές επιπτώσεις των social media στα μικρά παιδιά και τους εφήβους, συμπεριλαμβανομένου και του cyberbullying και του “Facebook depression”. Αλλά τα ίδια ρίσκα μπορεί να ισχύουν και για τους ενήλικες, μεταξύ των γενεών. Ακολουθεί μια γρήγορη σύνοψη των μελετών που έχουν δείξει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι πολύ καλά για την ψυχική υγεία και, κατά κάποιο τρόπο, μπορεί να είναι αρκετά βλαβερής.
Είναι εθιστικό.
Οι ειδικοί δεν έχουν συμφωνήσει πλήρως για το αν ο εθισμός στο διαδίκτυο είναι πραγματικό πράγμα, πόσο μάλλον ο εθισμός στα social media, αλλά υπάρχουν κάποιες καλές αποδείξεις ότι και τα δυο μπορεί να υπάρχουν. Μια μελέτη ανασκόπησης από το Πανεπιστήμιο του Nottingham Trent εξέτασε παλαιότερες έρευνες σχετικά με τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά, την προσωπικότητα και τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι συγγραφείς καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι «μπορεί να είναι εύλογο να μιλάμε συγκεκριμένα για «διαταραχή εθισμού στο Facebook» επειδή τα κριτήρια εθισμού, όπως η παραμέληση της προσωπικής ζωής, η ψυχική ενασχόληση, η απόδραση, οι εμπειρίες που αλλάζουν τη διάθεση, η ανοχή και η απόκρυψη της εθιστικής συμπεριφοράς, φαίνεται να υπάρχουν σε ορισμένους ανθρώπους που χρησιμοποιούν [τα κοινωνικά δίκτυα] υπερβολικά.
Και οι έρευνες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι άνθρωποι τείνουν να υποβάλλονται σε ένα είδος στέρησης. Μια μελέτη πριν από λίγα χρόνια από το Πανεπιστήμιο του Swansea διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι βίωσαν τα ψυχολογικά συμπτώματα της στέρησης όταν σταμάτησαν να χρησιμοποιούν (αυτό ισχύει για όλη τη χρήση του Διαδικτύου, όχι μόνο για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης). Ο συγγραφέας της μελέτης Phil Reed είπε: «Γνωρίζουμε εδώ και αρκετό καιρό ότι οι άνθρωποι που εξαρτώνται υπερβολικά από τις ψηφιακές συσκευές αναφέρουν αισθήματα άγχους όταν σταματούν να τις χρησιμοποιούν, αλλά τώρα μπορούμε να δούμε ότι αυτές οι ψυχολογικές επιπτώσεις συνοδεύονται από πραγματικές φυσιολογικές αλλαγές».
Προκαλεί περισσότερη θλίψη, λιγότερη ευεξία.
Όσο πιο πολύ χρησιμοποιήσουμε τα social media, τόσο λιγότερο χαρούμενου δείχνουμε να είμαστε. Μια έρευνα πριν λίγα χρονιά βρήκε πως η χρήση του Facebook ήταν συνδεδεμένη με λιγότερη ευτυχία από στιγμή σε στιγμή και λιγότερη ικανοποίηση από τη ζωή—όσο ποιο πολύ οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το Facebook μέσα στην ημέρα, τόσο περισσότερο αυτές οι δύο μεταβλητές έπεφταν. Οι συγγραφείς υποδεικνύουν ότι αυτό μπορεί να έχει να κάνει με το γεγονός ότι το Facebook δημιουργεί μια αντίληψη της κοινωνικής απομόνωσης, με τρόπο που δεν το κάνουν άλλες μοναχικές δραστηριότητες. Αντί να ενισχύουν την ευημερία, όπως κάνουν δυναμικά οι συχνές αλληλεπιδράσεις με υποστηρικτικά κοινωνικά δίκτυα «εκτός σύνδεσης», τα τρέχοντα ευρήματα δείχνουν ότι η αλληλεπίδραση με το Facebook μπορεί να προβλέψει το αντίθετο αποτέλεσμα για τους νεαρούς ενήλικες — μπορεί να το υπονομεύσει».
Στην πραγματικότητα, μια άλλη έρευνα βρήκε ότι η χρήση των social media είναι συνδεδεμένη με μεγαλύτερα συναισθήματα κοινωνικής απομόνωσης.Η ομάδα εξέτασε πόσο πολύ οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν 11 εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης και δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι όσο περισσότερο χρόνο περνούσαν οι άνθρωποι σε αυτές τις εφαρμογές, τόσο πιο κοινωνικά απομονωμένοι αντιλαμβάνονταν ότι είναι. Και η αντιληπτή κοινωνική απομόνωση είναι ένα από τα χειρότερα πράγματα για εμάς, ψυχικά και σωματικά.
Το να συγκρίνουμε τις ζωές μας με άλλους είναι ψυχικά ανθυγιεινό.
Δεν είναι μυστικό ότι ο παράγοντας σύγκρισης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οδηγεί σε ζήλια – οι περισσότεροι άνθρωποι θα παραδεχτούν ότι το να βλέπεις τις τροπικές διακοπές άλλων ανθρώπων και τα παιδιά με τέλεια συμπεριφορά προκαλεί ζήλια. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση των social media πυροδοτεί αισθήματα ζήλιας. Οι συγγραφείς μιας μελέτης, εξετάζοντας τη ζήλια και άλλα αρνητικά συναισθήματα κατά τη χρήση του Facebook, έγραψαν ότι «Αυτό το μέγεθος περιστατικών φθόνου που λαμβάνουν χώρα μόνο στο Facebook είναι εκπληκτικό, αποδεικνύοντας ότι το Facebook προσφέρει ένα γόνιμο έδαφος για μοχθηρά συναισθήματα».
Μια άλλη μελέτη εξέτασε τη σύνδεση μεταξύ του φθόνου και της κατάθλιψης στη χρήση του Facebook και, ενδιαφέροντα, ανακάλυψε ότι ο φθόνος διαμεσολαβεί τη σύνδεση Facebook-κατάθλιψης. Δηλαδή, όταν ελέγχεται ο φθόνος, το Facebook δεν είναι τόσο καταθλιπτικό. Άρα μπορεί να είναι ο φθόνος που ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στη σύνδεση κατάθλιψης-Facebook.
Μας πιάνει η αυταπάτη να πιστεύουμε ότι θα βοηθήσει.
Μέρος του ανθυγιεινού κύκλου είναι ότι συνεχίζουμε να επιστρέφουμε, παρόλο που δεν μας κάνει να αισθανόμαστε πολύ καλά. Αυτό οφείλεται πιθανώς σε αυτό που είναι γνωστό ως σφάλμα πρόβλεψης: Όπως ένα φάρμακο, πιστεύουμε ότι αν συνεχίζουμε την χρήση θα βοηθήσει, αλλά στην πραγματικότητα μας κάνει να νιώθουμε χειρότερα, γεγονός που οφείλεται σε σφάλμα στην ικανότητά μας να προβλέψουμε τη δική μας απόκριση. Μια μελέτη εξέτασε πώς νιώθουν οι άνθρωποι μετά τη χρήση του Facebook και πώς πιστεύουν ότι θα αισθανθούν ότι θα συνδεθούν. Όπως είπαν άλλες μελέτες, οι συμμετέχοντες σε αυτήν ένιωθαν σχεδόν πάντα χειρότερα μετά τη χρήση του, σε σύγκριση με άτομα που ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες. Το πείραμα έδειξε ότι οι άνθρωποι γενικά πίστευαν ότι θα ένιωθαν καλύτερα μετά τη χρήση, όχι χειρότερα. Κάτι που φυσικά αποδεικνύεται ότι δεν συμβαίνει καθόλου και μοιάζει πολύ με το πρότυπο σε άλλους τύπους εθισμού.
Περισσότεροι φίλοι στα social δεν σημαίνει ότι είστε πιο κοινωνικοί.
Πριν από μερικά χρόνια, μια έρευνα βρήκε ότι περισσότεροι φίλοι στα social media δεν σημαίνει ότι έχετε μια καλύτερη κοινωνική ζωή—φαίνεται να υπάρχει ένα όριο στον αριθμό των φίλων που μπορεί να διαχειριστεί ο εγκέφαλος ενός ατόμου και χρειάζεται πραγματική κοινωνική αλληλεπίδραση (όχι εικονική) για να διατηρήσει αυτές τις φιλίες. Επομένως, το να νιώθεις ότι είσαι κοινωνικός με το να είσαι στο Facebook δεν λειτουργεί. Δεδομένου ότι η μοναξιά συνδέεται με μυριάδες προβλήματα υγείας και ψυχικής υγείας (συμπεριλαμβανομένου του πρόωρου θανάτου), είναι σημαντικό να λαμβάνεις πραγματική κοινωνική υποστήριξη. Ο χρόνος για εικονικούς φίλους δεν έχει το θεραπευτικό αποτέλεσμα όπως ο χρόνος με πραγματικούς φίλους.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν υπάρχει κανένα όφελος από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – προφανώς μας κρατούν συνδεδεμένους σε μεγάλες αποστάσεις και μας βοηθούν να βρούμε άτομα με τα οποία είχαμε χάσει την επαφή πριν από χρόνια. Αλλά το να μπαίνετε στα κοινωνικά δίκτυα όταν έχεις λίγο χρόνο να σκοτώσετε, ή, χειρότερα, χρειάζεστε συναισθηματική ανάταση, είναι πολύ πιθανό μια κακή ιδέα. Και οι έρευνες έχουν βρει ότι κάνοντας ένα διάλειμμα από το Facebook βοηθάει στην ενίσχυση της ψυχολογικής ευεξίας. Και αν νιώθετε γενναίοι, δοκιμάστε να κάνετε ένα μικρό διάλειμμα και δείτε πώς θα πάει. Και αν πρόκειται να συνεχίσετε να “χρησιμοποιείτε”, τότε τουλάχιστον προσπαθήστε να το χρησιμοποιείτε με μέτρο.
Πηγή: forbes.com
Ονομάζομαι Ευφροσύνη Μουστάκη, είμαι τελειόφοιτη φοιτήτρια του τμήματος της Εγκληματολογικής Ψυχολογίας του πανεπιστήμιου Central Lancashire. Αυτόν τον καιρό συνεργάζομαι με το Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας (CSIi) για την πρακτική μου άσκηση.