Κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας. Στόχος της ημέρας είναι να ενημερωθεί και να ευαισθητοποιηθεί το ευρύ κοινό σε ζητήματα που αφορούν την ψυχική υγεία και τις ψυχικές διαταραχές μέσα από τη διοργάνωση δράσεων και καμπανιών. Γιατί είναι όμως αυτό απαραίτητο το 2021;
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως ψυχική υγεία ορίζεται “η βάση του ευ-ζην και της αποτελεσματικής λειτουργικότητας των ατόμων”, “η ικανότητα να σκέφτονται, να μαθαίνουν, να καταλαβαίνουν τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις των άλλων” ή “μια κατάσταση ισορροπίας μέσα στο και με το περιβάλλον”. Αν κι η απουσία ψυχικών διαταραχών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη της ψυχικής υγείας, δεν είναι αρκετή από μόνη της, όπως εσφαλμένα πιστεύουν πολλοί. Ένας άνθρωπος, ο οποίος δεν πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή, αλλά δεν δέχεται καμία ικανοποίηση από τις προσωπικές του σχέσεις, το εργασιακό του περιβάλλον, ή τη ζωή του γενικότερα, δε μπορεί να χαρακτηριστεί ως ψυχικά υγιής. Η ψυχική υγεία, επομένως, είναι ένα ζήτημα που δεν αφορά μόνο μια συγκεκριμένη μερίδα ατόμων, αλλά όλους μας και τον καθένα ξεχωριστά.
Επίσης, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί κατά τα τελευταία χρόνια στις επιστήμες της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας, το ζήτημα των ψυχικών διαταραχών εξακολουθεί να είναι ταμπού. Η έλλειψη έγκυρης ενημέρωσης κι η παραπληροφόρηση στον τομέα της ψυχικής υγείας έχει οδηγήσει στην κατασκευή στερεοτύπων για τους ανθρώπους που πάσχουν από κάποια ψυχική διαταραχή, γεγονός που με την σειρά του οδηγεί στις διακρίσεις και στον ρατσισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ευρέως γνωστή κινηματογραφική ταινία “Ο σχιζοφρενής δολοφόνος με το πριόνι”, η οποία προκάλεσε ένα κύμα φόβου απέναντι στα άτομα που πάσχουν από κάποια διαταραχή του φάσματος της σχιζοφρένειας. Ένας τέτοιος φόβος, ωστόσο, μπορεί να χαρακτηριστεί παράλογος, καθώς οι πιθανότητες να προκαλέσει ένα άτομο με σχιζοφρένεια σωματική βλάβη σε κάποιο άλλο άτομο εξαιτίας της διαταραχής του, είναι εξαιρετικά χαμηλές. Όλα τα παραπάνω, φέρουν ως αποτέλεσμα αυτή η μερίδα των ανθρώπων να ζει στο περιθώριο, να μην έχει ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης κι ίσης διαχείρισης από την κοινωνία και το κοινωνικό σύνολο.
Ένας ακόμη λόγος, για τον οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντική αυτή η ημέρα φέτος, είναι γιατί τους τελευταίους μήνες έχει δοκιμαστεί η ψυχική υγεία όλων μας. Η πανδημία του κορονοϊού, ο εγκλεισμός στο σπίτι, η απομόνωση κι η απομάκρυνση από τα οικεία μας πρόσωπα είναι παράγοντες που λίγο ή πολύ επηρέασαν τις ζωές και την ψυχολογία όλων μας. Το Νοέμβριο του περασμένου έτους, δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα έρευνας που διεξήχθη στη Γερμανία με σκοπό τη διερεύνηση των κοινωνικών, δημογραφικών και σχετικών με την πανδημία παραγόντων που επηρέασαν την ψυχική υγεία των πολιτών. Δείγμα της έρευνας ήταν 4335 ενήλικοι πολίτες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η απομόνωση στο σπίτι φάνηκε να συνδέεται με υψηλότερο άγχος για την υγεία, ενώ η κατάταξη σε κάποια ευπαθή ομάδα παρουσίασε σύνδεση με υψηλότερα επίπεδα άγχους, καταθλιπτικά συμπτώματα, μεγαλύτερη ψυχολογική βλάβη και χαμηλότερη ικανοποίηση από τη ζωή. Επίσης, τα περιοριστικά μέτρα φάνηκαν να συνδέονται με υψηλότερα επίπεδα μοναξιάς.
Είναι όμως αρκετή μια μέρα τον χρόνο για να αλλάξουν οι αντιλήψεις κι η νοοτροπία μας για την ψυχική υγεία και τις ψυχικές διαταραχές; Η απάντηση φυσικά είναι όχι. Μπορούμε, ωστόσο, να δούμε την ημέρα αυτή ως μια ευκαιρία να ενημερωθούμε σωστά για αυτά τα ζητήματα και να αντιληφθούμε την τεράστια σημασία που έχουν για όλους μας. Μέσα από την ορθή κι ανοιχτή ενημέρωση σε ζητήματα που αφορούν τις ψυχικές διαταραχές, θα σταματήσουμε να τις αντιμετωπίζουμε ως ταμπού και θα μάθουμε να βλέπουμε τα άτομα με ψυχικές διαταραχές ως ίσα με εμάς και να μην είμαστε απόμακροι ή καχύποπτοι μαζί τους.
Πηγές:
Ονομάζομαι Μπεκιάρη Μαρίνα, είμαι επί πτυχίω φοιτήτρια του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κι έχω το ρόλο του ασκούμενου ψυχολόγου στο CSIi. Ασχολούμαι με την συγγραφή και τη μετάφραση άρθρων, τη δημιουργία και προσαρμογή του υλικού για τις ακαδημίες των γονέων και μαθητών, καθώς και με την ενημέρωση κι υποστήριξη μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας.