Στην εποχή του διαδικτύου, έχουν δημιουργηθεί νέοι τρόποι αλληλεπίδρασης και προσβασιμότητας στην εκπαίδευση και την υποστήριξη της ψυχολογικής ευημερίας. Αυτό έχει μεταφέρει την εφαρμογή της ψυχοεκπαίδευσης σε νέο πλαίσιο, δίνοντας τη δυνατότητα σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο να αποκτηθεί πρόσβαση σε πληροφορίες και εργαλεία, που προωθούν την ψυχική υγεία. Στο παρόν άρθρο, αναδεικνύεται η σημασία της ψυχοεκπαίδευσης και οι νέοι τρόποι επίτευξης της, μέσω της χρήσης του διαδικτύου.
Η ψυχοεκπαίδευση, αποτελεί μια πολυδιάστατη διαδικασία, που εστιάζει στην παροχή εκπαιδευτικών πληροφοριών και τη διδασκαλία σχετικά με θέματα υγείας, όπως οι ψυχικές νόσοι ή άλλες καταστάσεις, όπως ο καρκίνος ή η σχιζοφρένεια. Μέσω αυτής της διαδικασίας, οι άνθρωποι αποκτούν κατανόηση των αιτίων, των συμπτωμάτων και της πρόγνωσης της κατάστασης που αντιμετωπίζουν, είτε αυτή επηρεάζει αυτούς είτε κάποιον αγαπημένο τους (Bäuml et al., 2006). Μέσα από την ψυχοεκπαίδευση, οι συμμετέχοντες, αποκτούν τα απαραίτητα εργαλεία, για να αντιμετωπίσουν με σαφήνεια και αυτοπεποίθηση την κατάσταση, να εφαρμόσουν αποτελεσματικές στρατηγικές διαχείρισης και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους ή των συνανθρώπων τους (Donker et al., 2009).
Η ψυχοεκπαίδευση είναι εκπαίδευση για όποια κατάσταση προκαλεί ψυχολογικό στρες. Δεν αντικαθιστά την ψυχοθεραπεία και δεν αφορά μόνο μια ψυχολογική ή σωματική πάθηση, αλλά οποιαδήποτε κατάσταση, που βιώνει είτε το ίδιο το άτομο είτε κάποιο κοντινό του πρόσωπο. Αν και δεν υποκαθιστά την ψυχοθεραπεία, μπορεί να αποτελεί μέρος της, ως σημαντικό συστατικό της θεραπείας, καθώς έχει βρεθεί ότι βελτιώνει τα θεραπευτικά αποτελέσματα για μια μεγάλη ποικιλία διαγνώσεων (Zygmunt et al., 2002). Επιπλέον, αποτελεί πολύτιμο εργαλείο τόσο για τον θεραπευτή όσο και για τους θεραπευόμενους, εντός και εκτός της συνεδρίας (Lucksted et al., 2012).
Στο ερευνητικό πεδίο, η ψυχοεκπαίδευση έχει συνδεθεί με τη βελτιωμένη συμμόρφωση στη θεραπεία και με θετικά αποτελέσματα για το στρες, την κατάθλιψη και το άγχος. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες και τη διαχείριση της συμπεριφοράς σε άτομα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) (Hesse et al., 2007). Στις περιπτώσεις σχιζοφρενικών ασθενών, ένας συνδυασμός ενσυνειδητότητας και ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων φαίνεται πως δυνητικά μπορεί να μειώσει τα ψυχωσικά συμπτώματα και να αυξήσει τη ρύθμιση της προσοχής και των συναισθημάτων (Pilling et al., 2002).
Ένα σημαντικό πλεονέκτημα της ψυχοεκπαίδευσης μέσω του διαδικτύου είναι η δυνατότητα προσαρμογής και εξατομίκευσης των προγραμμάτων σε κάθε χρήστη, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες και προτιμήσεις τους (Ennis et al., 2013). Η διαδικτυακή ψυχοεκπαίδευση μπορεί να περιλαμβάνει εκπαιδευτικά προγράμματα που δίνουν έμφαση σε θέματα ψυχικής υγείας, ψυχολογική υποστήριξη μέσω διαδικτυακών συνεδριών, ομάδες συζήτησης και ηλεκτρονικά μέσα για αυτοβοήθεια, όπως είναι τα εγχειρίδια τσέπης ή διάφοροι οδηγοί.
Επιπλέον, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν επιτρέψει τη διάδοση ψυχολογικών πληροφοριών και τεχνικών προώθησης της ψυχικής υγείας σε ευρύτερο κοινό (Naslund et al., 2016). Οι ψυχολογικές εφαρμογές και οι πλατφόρμες, βοηθούν τους χρήστες να επικοινωνούν, να μοιράζονται εμπειρίες και να αποκτούν στήριξη από άλλους στο διαδίκτυο, δημιουργώντας ένα ευχάριστο και ανοιχτό περιβάλλον για την ενίσχυση της ψυχικής τους ευεξίας.
Η ψυχοεκπαίδευση, έχει αναδειχθεί ως ένα πολύτιμο εργαλείο στη διαχείριση και βελτίωση της ψυχικής υγείας, προσφέροντας γνώσεις και στρατηγικές, που ενδυναμώνουν τα άτομα και τις οικογένειές τους. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη διάδοση του διαδικτύου, οι δυνατότητες για εξατομίκευση και ευρεία πρόσβαση σε ψυχοεκπαιδευτικό υλικό, έχουν επεκταθεί σημαντικά. Η διαδικτυακή ψυχοεκπαίδευση, παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να λαμβάνουν υποστήριξη και εκπαίδευση με έναν πιο ευέλικτο και προσαρμοσμένο τρόπο, ενισχύοντας την ικανότητά τους να διαχειρίζονται το στρες, την κατάθλιψη και άλλες ψυχικές νόσους. Έτσι, καθώς συνεχίζουμε να εξερευνούμε και να ενσωματώνουμε τις νέες τεχνολογίες, η ψυχοεκπαίδευση θα συνεχίσει να διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην προαγωγή της ψυχικής ευημερίας και της ποιότητας ζωής των ατόμων παγκοσμίως.
Προτεινόμενη σχετική αρθρογραφία & video:
Authier, J. (1977). The psychoeducation model: Definition, contemporary roots and content. Canadian Counsellor, 12(1), 15–22.
Α. Βάθης, Ψυχίατρος-Ψυχοθεραπευτής. Ψυχοεκπαίδευση
Ο ρόλος της ψυχοεκπαίδευσης στο ψυχικό τραύμα
Πηγές:
Bäuml, J., Pitschel-Walz, G., Volz, A., & Engel, R. R. (2006). Psychoeducation in schizophrenia: 7-year follow-up concerning rehospitalization and days in hospital in the Munich PIP-study. Journal of Clinical Psychiatry, 67(3), 475-482.
Donker, T., Griffiths, K. M., Cuijpers, P., & Christensen, H. (2009). Psychoeducation for depression, anxiety, and psychological distress: a meta-analysis. BMC Medicine, 7(79).
Zygmunt, A., Olfson, M., Boyer, C. A., & Mechanic, D. (2002). Interventions to improve medication adherence in schizophrenia. American Journal of Psychiatry, 159(10), 1653-1664.
Lucksted, A., McFarlane, W., Downing, D., & Dixon, L. (2012). Recent developments in family psychoeducation as an evidence-based practice. Journal of Marital and Family Therapy, 38(1), 101-121.
Pilling, S., Bebbington, P., Kuipers, E., Garety, P., Geddes, J., Orbach, G., & Morgan, C. (2002). Psychological treatments in schizophrenia: I. Meta-analysis of family intervention and cognitive behaviour therapy. Psychological Medicine, 32(5), 763-782.
Hesse, M., Vanderplasschen, W., Rapp, R. C., Broekaert, E., & Fridell, M. (2007). Case management for persons with substance use disorders. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2007(4).
Ennis, N., Smalley, S. L., & Robbins, R. J. (2013). Digital psychoeducation: educational and clinical benefits of mobile apps in mental health. Current Psychiatry Reports, 15(11), 415.
Naslund, J. A., Aschbrenner, K. A., Marsch, L. A., & Bartels, S. J. (2016). The future of mental health care: peer-to-peer support and social media. Epidemiology and Psychiatric Sciences, 25(2), 113-122.
Ονομάζομαι Εμμανουήλ Γκίγκας και είμαι επί πτυχίω Φοιτητής Ψυχολογίας του SCG-Επιστημονικό Κολλέγιο Ελλάδος, σε συνεργασία με το Κρατικό Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, τελειόφοιτος του Τμήματος Φιλοσοφικών & Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης και μετεκπαιδευθείς σε προγράμματα εγκληματολογίας στο Κέντρο Πρόληψης & Συμβουλευτικής. Ως εθελοντής του CSI Institute, χαιρετίζω, με ιδιαίτερη θέρμη, το φιλόδοξο όραμα του Ινστιτούτου, που προάγει εκπαιδευτικούς σκοπούς και στοχεύει στην συλλογική αντιμετώπιση θεμάτων ασφαλείας στο διαδίκτυο σε όλη την επικράτεια. Αυτή την περίοδο, συμμετέχω, εθελοντικά, σε αξιόλογες δράσεις ενημέρωσης για την ψυχική υγεία και πρόληψης από το ηλεκτρονικό έγκλημα, στην συγγραφή άρθρων, αλλά και στην παροχή υπηρεσιών τηλεφωνικής συμβουλευτικής και υποστήριξης σε πλήθος συμπολιτών μας.