Γράφει η Δέσποινα Κατρή
Η πειρατεία στο διαδίκτυο αποτελεί ένα διαρκώς αυξανόμενο φαινόμενο, που επηρεάζει ποικίλλους τομείς της ψηφιακής οικονομίας, προκαλώντας ανησυχία σε επιχειρήσεις, δημιουργούς και κυβερνήσεις. Κάνοντας λόγο για «διαδικτυακή πειρατεία», αναφερόμαστε στη χρήση έργων, χωρίς την άδεια των δημιουργών, η οποία συνεπάγεται την καταπάτηση της πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι πιο συχνές μορφές του φαινομένου αφορούν το παράνομο «κατέβασμα» ταινιών, μουσικής, βιντεοπαιχνιδιών, ακόμη και λογισμικού.
Ποια είναι τα πιο διαδεδομένα είδη πειρατείας;
Ένα από τα πιο διαδεδομένα είδη πειρατείας πραγματοποιείται με τη χρήση πλατφορμών peer-to-peer (P2P), όπου οι χρήστες μοιράζονται αρχεία χωρίς να έχουν τα νόμιμα δικαιώματα. Επιπλέον, υπάρχουν ιστοσελίδες που προσφέρουν δωρεάν ή με μικρό κόστος πρόσβαση σε πειρατικό περιεχόμενο μέσω streaming. Η πειρατεία λογισμικού περιλαμβάνει την παράνομη χρήση εφαρμογών χωρίς άδεια, ενώ ιδιαίτερα ανησυχητική είναι και η πειρατεία ηλεκτρονικών βιβλίων, που επηρεάζει αρνητικά την εκδοτική βιομηχανία.
Έχει η πειρατεία στο διαδίκτυο επιπτώσεις;
Οι επιπτώσεις της πειρατείας είναι πολύπλευρες και σοβαρές. Από οικονομική άποψη, η πειρατεία προκαλεί τεράστιες απώλειες σε έσοδα για τις εταιρείες και τους δημιουργούς, καθώς και περιορισμό στις επενδύσεις για νέες δημιουργίες. Σε νομικό επίπεδο, οι επιπτώσεις αφορούν τόσο τους διαμοιραστές όσο και τους χρήστες, καθώς υφίστανται νομικές κυρώσεις για όλους τους εμπλεκόμενους. Σε ηθικό επίπεδο, η ύπαρξη και η άνοδος της διαδικτυακής πειρατείας εγείρει ερωτήματα γύρω από τη δικαιοσύνη και τη δεοντολογία για την πρόσβαση σε πνευματική ιδιοκτησία. Είναι ακόμη σημαντικό να αναφερθεί, ότι η πειρατεία ενδέχεται να έχει και άμεσες επιβλαβείς επιπτώσεις, αφού μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους χρήστες, καθώς πολλά πειρατικά αρχεία περιέχουν κακόβουλο λογισμικό.
Πώς όμως πραγματοποιείται;
Η πειρατεία στο διαδίκτυο διευκολύνεται από την ανωνυμία που παρέχει η τεχνολογία, καθώς και από τη διαρκή βελτίωση των εργαλείων διαμοιρασμού αρχείων. Χρήστες από ολόκληρο τον κόσμο μπορούν να αποκτήσουν εύκολα πρόσβαση σε πειρατικό περιεχόμενο μέσω εξειδικευμένων ιστοτόπων, torrent, ή παράνομων πλατφορμών streaming. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και το γεγονός ότι ακόμη και οι υπηρεσίες cloud storage έχουν καταστεί μέσο διανομής πειρατικού υλικού, συχνά χωρίς την άμεση εμπλοκή των δημιουργών του.
Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Για την αντιμετώπιση της πειρατείας απαιτείται η συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων, εταιρειών και χρηστών. Ένα από τα βασικά εργαλεία είναι η υιοθέτηση αυστηρότερων νομοθεσιών για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Επιπλέον, οι τεχνολογίες ανίχνευσης και απομάκρυνσης παράνομου περιεχομένου έχουν αποδειχθεί ιδιαίτερα χρήσιμες. Παράλληλα, η προώθηση προσιτών συνδρομητικών υπηρεσιών, που προσφέρουν πρόσβαση σε νόμιμο περιεχόμενο, μπορεί να μειώσει σημαντικά τη ζήτηση για πειρατικά προϊόντα, ενώ και η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις επιπτώσεις της πειρατείας αποτελεί εξίσου σημαντικό μέτρο καταστολής.
Η πειρατεία στο διαδίκτυο αποτελεί ένα περίπλοκο φαινόμενο που απαιτεί ολιστική αντιμετώπιση. Παρά το γεγονός ότι οι τεχνολογικές και νομοθετικές λύσεις είναι απαραίτητες, η αλλαγή στάσης από τους χρήστες και η προώθηση της νόμιμης κατανάλωσης περιεχομένου αποτελούν τα θεμέλια για τη μείωση της πειρατείας, καθώς μόνο με συντονισμένες δράσεις θα μπορέσει να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της δημιουργικής βιομηχανίας και η προστασία των δημιουργών.
Πηγές:
Koay, K. Y., Soh, P. C.-H., Tjiptono, F., Ramayah, T., & Lom, H. S. (2024). Understanding consumers’ digital piracy behaviour: Explanation and prediction. First Monday, 29(7). https://doi.org/10.5210/fm.v29i7.13553
Li, X., Liao, C., & Xie, Y. (2021). Digital piracy, creative productivity, and customer care effort: Evidence from the digital publishing industry. Marketing Science, 40(4), 685-707. https://doi.org/10.1287/mksc.2020.1275
Sadiku, M. N. O., Ashaolu, T. J., Ajayi-Majebi, A., & Musa, S. M. (2021). Digital piracy. International Journal of Scientific Advances, 2(5), 797-800. https://doi.org/10.51542/ijscia.v2i5.22
Serenko, A. (2022). Antecedents and consequences of explicit and implicit attitudes toward digital piracy. Information & Management, 59(1), 103559. https://doi.org/10.1016/j.im.2021.103559