Γράφει η Καλογιερίδου Αλεξάνδρα
Τα τελευταία χρόνια, το TikTok έχει γνωρίσει τεράστια άνοδο στη δημοτικότητά του, . ένας από τους βασικούς παράγοντες αυτής της επιτυχίας είναι η ιδέα των “challenges,” δηλαδή βίντεο-προκλήσεων ή μιμήσεων με συγκεκριμένο θέμα, τα οποία μπορεί να ξεκινήσει ένας χρήστης και να συμμετάσχουν άλλοι. Οι περισσότερες από αυτές τις προκλήσεις είναι διασκεδαστικές και ακίνδυνες. Ωστόσο, υπάρχουν και χρήστες που δημιουργούν προκλήσεις οι οποίες είναι επικίνδυνες ή τουλάχιστον κατάλληλες μόνο για ενήλικο κοινό.
Στα πρώτα χρόνια της πλατφόρμας, τα challenges είχαν κυρίως διασκεδαστικό και δημιουργικό χαρακτήρα. Χορογραφίες βασισμένες σε δημοφιλή τραγούδια, όπως το “Renegade” ή το “Savage Love,” έγιναν viral, εμπνέοντας εκατομμύρια χρήστες να συμμετάσχουν. Ο κύριος σκοπός αυτών των challenges ήταν η διασκέδαση, η αυτοέκφραση και η σύνδεση με άλλους χρήστες. Το αποτέλεσμα ήταν η ενίσχυση της κοινότητας και η παροχή μιας φωνής σε δημιουργικούς ανθρώπους που αναζητούσαν έναν τρόπο να εκφραστούν και να μοιραστούν τη δημιουργικότητά τους.
Καθώς το TikTok έγινε πιο δημοφιλές, οι χρήστες άρχισαν να πειραματίζονται με πιο περίπλοκες ή ακραίες προκλήσεις για να ξεχωρίσουν. Εμφανίστηκαν δοκιμασίες που περιλάμβαναν επικίνδυνα στοιχεία, όπως το “Milk Crate Challenge,” όπου οι συμμετέχοντες σκαρφάλωναν σε ασταθή κουτιά, και το “Blackout Challenge,” που αφορούσε προσωρινή στέρηση αναπνοής, προκαλώντας τραυματισμούς και αρνητική δημοσιότητα. Παράλληλα, αναδείχθηκαν προκλήσεις που έθεταν ψυχολογικές δοκιμασίες, δοκιμάζοντας την αντοχή, το θάρρος ή ακόμα και την αίσθηση αυτοεκτίμησης των συμμετεχόντων.
Οι αλγόριθμοι του TikTok ενισχύουν την τάση των challenges, καθώς προβάλλουν συνεχώς δημοφιλή trends, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα τη ταχεία διάδοση αυτών των προκλήσεων. Ένα challenge μπορεί να γίνει viral μέσα σε λίγες ώρες, χάρη στην ευρεία διάθεση του περιεχομένου μέσω της πλατφόρμας. Παράλληλα, οι χρήστες αισθάνονται την πίεση να συμμετάσχουν και να ακολουθήσουν τα trends, προκειμένου να παραμείνουν σχετικοί και να διατηρήσουν την προσοχή του κοινού τους.
Τα challenges στο TikTok έχουν τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στα κοινωνικά πρότυπα. Από τη θετική πλευρά, μπορούν να προάγουν τη δημιουργικότητα, να ενισχύσουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και να φέρουν τους ανθρώπους κοντά, ιδιαίτερα σε περιόδους απομόνωσης, όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, από την αρνητική πλευρά, ορισμένα challenges ενισχύουν τοξικές συμπεριφορές, όπως η ανάγκη για προσοχή με κάθε κόστος, ή προωθούν επικίνδυνες πρακτικές, ιδιαίτερα στους εφήβους, δημιουργώντας πιέσεις και κινδύνους για την ψυχική και σωματική υγεία τους.
Η εξέλιξη των challenges αναδεικνύει την ανάγκη για εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη χρήση των social media. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί πρέπει να εκπαιδεύσουν τα παιδιά για την ασφαλή συμμετοχή σε διαδικτυακές δραστηριότητες, ενισχύοντας τη συνείδηση γύρω από τους κινδύνους και τις συνέπειες των ακραίων ή επικίνδυνων προκλήσεων. Επιπλέον, οι πλατφόρμες θα πρέπει να εφαρμόζουν αυστηρότερους ελέγχους περιεχομένου, προκειμένου να αποτρέπουν τη διάδοση επικίνδυνων trends και να προστατεύουν τη νεότερη γενιά από αρνητικές επιδράσεις.
Η εξελικτική πορεία των challenges στο TikTok αντικατοπτρίζει τη δυναμική των social media, καθώς από έναν χώρο δημιουργικής έκφρασης μετατράπηκε σε ένα πεδίο προκλήσεων που ενίοτε ξεπερνούν τα όρια. Αυτό αναδεικνύει τη σημασία της συλλογικής ευθύνης της κοινότητας, των χρηστών και των πλατφορμών. Το μέλλον αυτής της κουλτούρας εξαρτάται από την ικανότητα όλων των εμπλεκόμενων να συνεργαστούν, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η χρήση των social media παραμένει ασφαλής, υπεύθυνη και θετική για όλους, προστατεύοντας την ευημερία των χρηστών και προάγοντας την κοινωνική συνείδηση.
Βιβλιογραφία
Bonifazi, G., Cecchini, S., Corradini, E., Giuliani, L., Ursino, D., & Virgili, L. (2024). Investigating community evolutions in TikTok dangerous and non-dangerous challenges. Journal of Information Science, 50(5), 1170-1194.
Roth, R., Ajithkumar, P., Natarajan, G., Achuthan, K., Moon, P., Zinzow, H., & Madathil, K. C. (2021). A study of adolescents’ and young adults’ TikTok challenge participation in South India. Human Factors in Healthcare, 1, 100005.