Γράφει η Κίννα Ευθυμία, Ψυχολόγος Εγκληματολόγος MSc – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc Ταυτότητα και Διαπροσωπικές Σχέσεις, MSc Ψυχιατροδικαστικής , MSc Investigative Psychology.
Εξ. Συνεργάτης Αιγινητείου Νοσοκομείου
Η τεχνολογία έχει αλλάξει την κοινωνική αλληλεπίδραση και τις κοινωνικές πρακτικές, κάτι που μπορεί εύκολα να παρατηρήσει κανείς, αν δει τις συνήθειες των νέων παιδιών. Η είσοδος του έξυπνου κινητού άλλαξε ακόμη και την ίδια την έννοια της επικοινωνίας καθώς πια τα νέα παιδιά μπορεί λένε πως μιλάνε μεταξύ τους, ενώ στην πραγματικότητα ανταλλάσσουν μηνύματα. Η συνεχής συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο έχει αλλάξει την ανταλλαγή πληροφοριών και έχει οδηγήσει την κοινωνία στον ψηφιακό μετασχηματισμό.
Παλαιότερα, το να θυμόμαστε τα γενέθλια κάποιου και να του τηλεφωνήσουμε για να ευχηθούμε σήμαινε πως έχουμε καταβάλει κάποια προσπάθεια για την συγκεκριμένη σχέση. Σήμερα οι διάφορες εφαρμογές μας υπενθυμίζουν τις ημερομηνίες και τις γιορτές και με το πάτημα ενός κουμπιού στέλνετε μια εικόνα ή μια τυποποιημένη ευχή. Η συμπαράστασή μας έχει αλλάξει τρόπο, καθώς αντί να είμαστε δίπλα σε κάποιον που το χρειάζεται, με μια κοινοποίηση της κατάστασής του και μια λυπημένη φατσούλα, υποδηλώνεται η λύπη μας. Οι αγορές έχουν αλλάξει μορφή, καθώς παλιά θα σήμαιναν έξοδο από το σπίτι και συνδιαλλαγή με άλλους ανθρώπους, ενώ πλέον οι αγορές γίνονται μέσω κινητού και με αποστολή στο σπίτι. Ο τομέας της εκπαίδευσης έχει τροποποιηθεί όχι μόνο όσον αφορά τον τρόπο διδασκαλίας αλλά και της μελέτης των παιδιών στο σπίτι, καθώς με την τεχνητή νοημοσύνη ακόμη και οι εργασίες που κάνουν δεν προάγουν απαραίτητα την κριτική σκέψη, αφού χρησιμοποιούνται εφαρμογές όπως chatgpt.
Η καθημερινή ρουτίνα και οι τελετουργίες, που έχουν αλλάξει ριζικά, αποτυπώνονται στην έλλειψη ευγένειας, στην απουσία εθίμων και στην απουσία ενσυναίσθησης. Όλο και πιο δύσκολα ακούμε παιδιά να χαιρετούν με ευγένεια ή να μιλούν καλά ελληνικά, καθώς η ενασχόληση με το διαδίκτυο έχει βάλει πολλές αγγλικές λέξεις στο λεξιλόγιο , ενώ υπάρχουν υπεροχές ελληνικές λέξεις! Το συναίσθημα πια εκφράζεται με εικονίδια και όχι με λόγια, ενώ βλέπουμε παιδιά σε καφετέριες, αντί να συνομιλούν, να ανταλλάσσουν μηνύματα ενώ βρίσκονται απέναντι. Το πρωί, η συνήθεια ήταν το άτομο να παίρνει το πρωινό του και να νίβεται, ενώ πλέον είναι να ξυπνά και να ελέγχει το κινητό. Όλες αυτές οι συνήθειες που έχουν αλλάξει, οδηγούν τα άτομα σε απομόνωση, περισσότερη χρήση του κινητού, ακόμη και ψέματα για τον χρόνο ενασχόλησης με το διαδίκτυο.
Υπάρχουν άνθρωποι που πλέον δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς το κινητό και βιώνουν μεγάλη ευερεθιστότητα αν δεν το βρίσκουν ή αν για κάποιο λόγο δεν μπορεί να επιτευχθεί η συνδεσιμότητα. Ο τρόπος του φλερτ έχει αλλάξει και πλέον οι συντροφικές σχέσεις περνούν από το διαδίκτυο, με αποτέλεσμα το συναίσθημα να διαμορφώνεται και να επηρεάζεται από την αναμονή της επόμενης διαδικτυακής κίνησης ή του χρόνου απάντησης. Με αυτή την τεράστια αλλαγή, μεγαλώνει και το χάσμα ανάμεσα στις γενιές καθώς αλλιώς τα γνώριζαν οι γονείς μας κάποια πράγματα και αλλιώς τείνουν να καθιερωθούν πλέον, κάτι που αναπόφευκτα θα φέρει και συγκρούσεις. Για παράδειγμα ένα τραπέζι οικογενειακό παλιά σήμαινε ένωση της οικογένειας και επικοινωνία, ενώ πια αν γίνει, δεν είναι απαραίτητο ότι θα συμμετέχει όλη η οικογένεια και πολύ πιθανόν τα άτομα να ασχολούνται με τα κινητά τους. Τέλος, στον τομέα της ιδιωτικότητας, τα νέα άτομα με την κοινοποίηση τοποθεσίας και τις πλατφόρμες δικτύωσης, συνηθίζουν να εκθέτουν το καθημερινό τους πρόγραμμα ή και να μοιράζονται στιγμιότυπα από το σπίτι τους.
Συνοψίζοντας, αν εξετάσουμε μια τυπική ημέρα ενός 15χρονου παιδιού το 2006 και την τυπική ημέρα ενός 15χρονου το 2025 θα βρούμε τεράστιες αλλαγές. Πολλές λειτουργίες και δεξιότητες (μνήμη, επικοινωνία, ευγένεια) τείνουν να αντικατασταθούν από την τεχνολογία και την τεχνητή νοημοσύνη, όμως πρέπει να θυμόμαστε ότι η πραγματική ζωή είναι εκτός συσκευών και επειδή τα παιδιά μιμούνται τους γονείς παίζει τεράστιο ρόλο η συμπεριφορά των γονέων στην καθημερινή ζωή.
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00222216.2025.2555195
https://academic.oup.com/jcmc/article-abstract/27/4/zmac011/6644420
https://www.aodr.org/xml/33126/33126.pdf