Γράφει η Ιωάννα Τσακαλάκου
Η ραγδαία εξάπλωση των ψηφιακών κόσμων ανοίγει νέους χώρους για κοινωνική αλληλεπίδραση, μάθηση και ταυτότητα. Ειδικότερα, για τα παιδιά που βρίσκονται σε κρίσιμες φάσεις ανάπτυξης δεξιοτήτων και αυτοαντίληψης, αυτές οι ψηφιακές εμπειρίες μπορούν να λειτουργήσουν τόσο ως ευκαιρία όσο και ως ρίσκο. Ως εκ τούτου, οι βασικές επιδράσεις στις κοινωνικές δεξιότητες και στη
Το metaverse προσφέρει πλούσιες δυνατότητες για κοινωνική εξάσκηση όπως διαδραστικά σεμινάρια, συνεργατικά παιχνίδια και προγράμματα εκπαίδευσης κοινωνικών δεξιοτήτων που μιμούνται πραγματικές καταστάσεις. Επιπλέον, πειραματικές εφαρμογές έχουν δείξει ότι σχεδιασμένα προγράμματα σε εικονικά περιβάλλοντα μπορούν να βελτιώσουν συγκεκριμένες συμπεριφορικές δεξιότητες για παράδειγμα ανταλλαγή, συνεργασία και ειδικότερα σε ομάδες με άτομα με ειδικές ανάγκες. Ως εκ τούτου, οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις αξιοποιούν την ασφάλεια του ελέγχου του περιβάλλοντος και την επανάληψη των σεναρίων. Ενώ, παράλληλα, η χρήση εικονικών ταυτοτήτων βοηθά στο τρόπο που τα παιδιά πειραματίζονται με το ‘εγώ’ καθώς η δυνατότητα να επιλέξουν εμφάνιση, συμπεριφορά και ρόλους επιτρέπει την ασφαλή εξερεύνηση ταυτότητας, την ενίσχυση της αυτοέκφρασης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικές επικοινωνίας. Ωστόσο, η μακροχρόνια και υπερβολική χρήση μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση ταυτότητας, δυσκολίες στη μετάβαση μεταξύ του ψηφιακού και φυσικού κοινωνικού περιβάλλοντος ιδιαίτερα στην περίοδο της εφηβείας που η συγκρότηση προσωπικότητας είναι εύθραυστη.
Ακόμη, προκύπτουν ποιοτικά και ποσοτικά ζητήματα όπως ο σχεδιασμός των πλατφορμών, η έλλειψη εποπτείας αλλά και οι αλγόριθμοι που προτείνουν περιεχόμενο μπορούν να διαμορφώσουν συμπεριφορές, προσδοκίες και αυτοεκτίμηση. Πιο συγκεκριμένα, έρευνες και αναλύσεις πολιτικής υπογραμμίζουν ότι τα οφέλη της τεχνολογίας δεν είναι αυτόματα, αντίθετα απαιτούν παιδαγωγικό σχεδιασμό, ενσωμάτωση αξιών και προστατευτικά μέτρα.
Εν κατακλείδι, το metaverse μπορεί να εμπλουτίσει τα μονοπάτια ανάπτυξης κοινωνικών δεξιοτήτων και αυτοέκφρασης αλλά αρκεί οι εμπειρίες να είναι σχεδιασμένες παιδοκεντρικά, εποπτευόμενες και με όρους ασφάλειας. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η ενσωμάτωση προγραμμάτων ψηφιακής φιλοσοφίας και κοινωνικών-συναισθηματικών μαθημάτων που αξιοποιούν το ψηφιακό περιβάλλον, ρυθμιστικά πρότυπα που προστατεύουν την ιδιωτικότητα και αποτρέπουν την εκμετάλλευση παιδιών καθώς και συνεχή έρευνα για μακροχρόνιες επιπτώσεις. Έτσι, η ισορροπία μεταξύ ευκαιριών και προστασίας θα κρίνει αν το metaverse θα γίνει εργαλείο ενδυνάμωσης.
Πηγές
- UNICEF Innocenti. (2023). The Metaverse, Extended Reality and Children: A Rapid Analysis.
- Kim, S. (2023). Emergence of the Metaverse and Psychiatric Concerns in Youth. Frontiers / NCBI.
- Villamil, A. (2024). A Humane Social Learning-Informed Metaverse. NCBI / PMC.
- OECD. (2025). How’s Life for Children in the Digital Age? OECD Publishing.
- Lee, JH., et al. (2023). Metaverse-based social skills training programme for children with ASD (pilot studies). PMC / Clinical Reports.
Shoshani, A., et al. (2023). The effects of prosocial virtual reality games on preschool behaviour. Computers in Human Behavior.