Τι είναι το ηλεκτρονικό «ψάρεμα»; Πως το αναγνωρίζουμε και τι πρέπει να κάνουμε για να το αποφύγουμε; Τι πρέπει να προσέξουν οι φοιτητές που αποτελούν έναν ευάλωτο στόχο για τους επιτήδειους; Είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που πρέπει να μας απασχολήσουν όταν γίνεται λόγος για περιπτώσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος» και υποκλοπή προσωπικών δεδομένων των πολιτών και εν προκειμένω ανυποψίαστων φοιτητών.
Το ηλεκτρονικό «ψάρεμα» συνίσταται στην αποστολή απατηλών μηνυμάτων που αποβλέπουν στην εξαπάτηση των χρηστών του διαδικτύου με τέτοιο τρόπο, ώστε οι τελευταίοι να αποκαλύψουν -εν αγνοία τους- στους επιτήδειους προσωπικά δεδομένα τους. Στην πράξη ωστόσο πρόκειται για προσωπικά δεδομένα που δίνουν την δυνατότητα στον επιτήδειο να εισέλθει στους προσωπικούς ηλεκτρονικούς λογαριασμούς του ανυποψίαστου χρήστη ή ακόμα και να αποσπάσει χρήματα από τον τραπεζικό λογαριασμό του. Τι ισχύει όμως με τους φοιτητές και πόσο εύκολα μπορούν να αποτελέσουν στόχο για τους επιτήδειους;
Τα μηνύματα ηλεκτρονικού «ψαρέματος» μπορούν να αποσταλούν οποιαδήποτε στιγμή σε οποιονδήποτε χρήστη του διαδικτύου. Όσον αφορά δε τους φοιτητές, οι τελευταίοι φαίνεται να αποτελούν ευάλωτο στόχο κυρίως στις αρχές του ακαδημαϊκού εξαμήνου οπότε και καλούνται να τακτοποιήσουν τα δίδακτρα της φοίτησής τους. Πως θα αναγνωρίσει ένας φοιτητής το απατηλό μήνυμα; Ας δούμε τα παρακάτω:
- Τα μηνύματα ηλεκτρονικού «ψαρέματος» αποστέλλονται μαζικά και ως εκ τούτου η προσφώνηση προς τον παραλήπτη είναι κατά κύριο λόγο ουδέτερη «Αγαπητέ/η φοιτητή/τρια» και όχι ονομαστική.
- Πολύ συχνά το περιεχόμενο του μηνύματος παρουσιάζει ορθογραφικά, συντακτικά ακόμη και νοηματικά λάθη.
- Σε κάποιες περιπτώσεις το μήνυμα περιέχει εκφράσεις που δηλώνουν επείγουσα κατάσταση πχ «Η αδυναμία απάντησης στο παρόν μήνυμα εντός 24 ωρών θα οδηγήσει σε απενεργοποίηση του λογαριασμού σας», ώστε να αναγκάσουν τον χρήστη και στην προκειμένη περίπτωση τον φοιτητή, να απαντήσει άμεσα και δίχως σκέψη στο μήνυμα και να ακολουθήσει τις απατηλές οδηγίες που του δίνονται.
Πως μπορεί επομένως ο φοιτητής αλλά και γενικότερα ο χρήστης του διαδικτύου να αποφύγει την παγίδα του ηλεκτρονικού «ψαρέματος»; Τόσο οι φοιτητές όσο και γενικότερα οι χρήστες του διαδικτύου, καλούνται:
Να είναι προσεκτικοί όταν λαμβάνουν ηλεκτρονικά μηνύματα (email) ή μηνύματα κειμένου (sms) που φαίνονται ύποπτα και ειδικά σε περιόδους που αναμένουν να λάβουν ή να αποστείλουν οι ίδιοι κάποιο χρηματικό ποσό.
- Να μην κοινοποιούν δημοσίως και σε κοινωνικά δίκτυα ότι αναμένουν να λάβουν χρηματικό ποσό για την φοίτηση τους ή αντίστοιχα οποιοδήποτε στοιχείο που μπορεί να τους καταστήσει στόχο για τους επιτήδειους που δραστηριοποιούνται στο διαδίκτυο προσπαθώντας να ανιχνεύσουν το επόμενο θύμα τους.
- Να χρησιμοποιούν πάντα αξιόπιστες ιστοσελίδες για τις συναλλαγές τους και την ανταλλαγή προσωπικών δεδομένων και να αποφεύγουν την κοινοποίηση ευαίσθητων πληροφοριών στα κοινωνικά δίκτυα και ιστοσελίδες αμφιβόλου ποιότητας.
- Να αποφεύγουν να συνδέονται στον ακαδημαϊκό τους λογαριασμό ή σε οποιανδήποτε άλλο ηλεκτρονικό λογαριασμό από δημόσια δίκτυα και υπολογιστές.
Εάν επομένως ένας φοιτητής λάβει ύποπτο μήνυμα για τακτοποίηση οικονομικής εκκρεμότητας, καλείται να επικοινωνήσει με το οικείο Πανεπιστήμιο. Ταυτόχρονα και κάθε πολίτης θα πρέπει να επικοινωνεί με τις αρμόδιες Αρχές για ένα ύποπτο μήνυμα ακόμα και αν έχει ελάχιστες αμφιβολίες για την αξιοπιστία του. Καμία δημόσια υπηρεσία, κανένα υπουργείο ή φορέας δεν ζητούν από τους πολίτες ευαίσθητα δεδομένα μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων. Στο πρόσφατο παρελθόν, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ηλεκτρονικού «ψαρέματος» κατά τις οποίες επιτήδειοι επιχείρησαν να αποσπάσουν χρηματικά ποσά από ανυποψίαστους πολίτες μέσω της αποστολής ψευδεπίγραφων μηνυμάτων είτε επικαλούμενοι το όνομα της Αστυνομίας ή άλλων δημόσιων υπηρεσιών και φορέων είτε επιφανών οικογενειών εντός ή εκτός της χώρας. Ως εκ τούτου, οι πολίτες καλούνται να είναι προσεκτικοί και να διασταυρώνουν την εγκυρότητα του μηνύματος, αφού στο διαδίκτυο ποτέ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε ποιος πραγματικά κρύβεται πίσω από έναν υπολογιστή.
« Η καλύτερη αντιμετώπιση του εγκλήματος είναι η πρόληψη»
Ονομάζομαι Κέλλυ Ιωάννου. Είμαι Υπ. Διδάκτωρ Ψηφιακής Εγκληματολογίας και Τrauma Coach. Ως Διευθύντρια του CSI Institute, υποστηρίζω θερμά το όραμα του Ινστιτούτου που προάγει εκπαιδευτικούς και κοινωφελείς σκοπούς όπως την πρόληψη και την αντιμετώπιση θεμάτων ασφαλείας στο διαδίκτυο. Διαθέτω κλινική εμπειρία στον τομέα του Hλεκτρονικού Τραύματος (εξαρτήσεις από διαδίκτυο/ διαδικτυακούς εκβιασμούς, εκφοβισμούς, παρενοχλήσεις κ.ο.κ) και είμαι ιδρύτρια του Traumahelp, του μοναδικού κέντρου στην Ελλάδα για τη θεραπεία και την αποκατάσταση του ηλεκτρονικού τραύματος.