Πρόσφατα η UNESCO δημοσιοποίησε έναν οδηγό, στα πλαίσια της παγκόσμιας ενημέρωσης και έκθεσης για το 2023 ακολουθώντας πάντα τις κοινωνικές εξελίξεις, για την εκπαίδευση και την παρουσία της τεχνολογίας σε αυτή. Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να εμβαθύνουμε στο θέμα, καθώς η τεχνολογία μας έχει αποδείξει ότι η συνδρομή της ολοένα και θα αυξάνεται αλλά και θα επιφέρει ποικίλες αλλαγές στους χώρους στους οποίους λειτουργεί παραγωγικά.
Ξεκινώντας λοιπόν, η τεχνολογία έχει να αντιμετωπίσει ορισμένες προκλήσεις που αφορούν κυρίως την ισότητα, την ποιότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα των εργαλείων στον χώρο της εκπαίδευσης. Η ίδια η τεχνολογία από μόνη της έχει σκοπό να συνδράμει θετικά χωρίς να δημιουργήσει αρνητικά αποτελέσματα και καταστάσεις. Ωστόσο, η επέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα δε μπορεί να μας εγγυηθεί ότι δε θα χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία και τα εργαλεία της για κακόβουλους σκοπούς. Μάλιστα, η τεχνολογία έχει καταφέρει την ταχύτατη μετάδοση γνώσης σε χαμηλό κόστος σε άτομα όλων των ηλικιών σε όλο τον πλανήτη. Η εύκολα προσβάσιμη γνώση έχει επιτρέψει σε άτομα που αντιμετωπίζουν είτε κοινωνικές δυσκολίες και δυσκολίες μάθησης, είτε έχουν έλλειψη χρόνου είτε ζούνε σε απομονωμένες περιοχές, να αναζητούν οικονομικές εκπαιδευτικές λύσεις από την άνεση του σπιτιού τους, έχοντας μάλιστα την επιλογή ατομικής ή ομαδικής εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η τεχνολογία προσφέρει πληθώρα εργαλείων, όπως εφαρμογές εκμάθησης, εκπαιδευτικές πλατφόρμες, διαδικτυακή παρουσία δασκάλων, που έχει τη δυναμική να γίνει με υστερόχρονη παρακολούθηση, ψηφιακές δομές εξάσκησης και αξιολόγησης, που καταφέρνει να καλύψει πλήρως τις ανάγκες μαθητών όπως γίνεται αντίστοιχα στις φυσικές αίθουσες εκπαίδευσης. Επιπρόσθετα, έχει κατορθώσει να μειώσει τον χρόνο ενασχόλησης με ασκήσεις και απορίες καθώς το “feedback” (η ανατροφοδότηση) είναι άμεσο και συνεπώς δίνεται χρόνος και για άλλες εκπαιδευτικές ασχολίες. Τέλος, μπορεί να σημειωθεί ότι δεν αποκλείεται η κοινωνική συναναστροφή, παρόλη την έλλειψη φυσικής επαφής. Οι επικοινωνιακές δεξιότητες συνεχώς εξελίσσονται και ενισχύουν τη συμμετοχή του ατόμου σε περισσότερο ενεργές δράσεις σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Ωστόσο, η τεχνολογία μπορεί να μην αποβεί το ίδιο λειτουργική για ορισμένους, καθώς η προσβασιμότητα σε αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί σε ολόκληρο τον κόσμο και υπάρχουν μικρότερες κοινότητες, που δεν καλύπτουν αρχικά τις βασικές τους ανάγκες, ώστε να μπορέσουν να αναζητήσουν και κάποια εκπαίδευση. Λιγότεροι πόροι οδηγούν σε μικρότερη διαθεσιμότητα εργαλείων, άρα και περιορισμένη πρόσβαση σε εκπαιδευτικό περιεχόμενο και υλικό. Έπειτα, η συλλογή προσωπικών δεδομένων μέσω των διαρκών συνδέσεων, καθαρά για διαφημιστικούς λόγους, δεν προστατεύει την ιδιωτική ζωή και πολλές φορές παρατηρείται κατάχρηση αυτών των πληροφοριών. Στην συνέχεια, διαφορετικές απόψεις γύρω από τον ίδιο τον περιορισμό πάνω από μία οθόνη, έχουν φέρει στην επιφάνεια ζητήματα όπως, οι σωματικές συνέπειες που προκαλεί η πολύωρη έκθεση μπροστά στις οθόνες – προβλήματα όρασης, ορθοπεδικά προβλήματα, αβιταμίνωση και παχυσαρκία – αλλά και οι ψυχολογικές, όπως η κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη, κοινωνικό άγχος και ψυχοσωματικά συμπτώματα.
Προτάσεις όπως, η καλύτερη οργάνωση και η αναδιαμόρφωση πλατφορμών εκπαίδευσης – που μπορούν να γίνουν προσβάσιμες σε όλους σε προσιτές τιμές σύνδεσης – γέννησαν το κίνημα των «ανοιχτών εκπαιδευτικών προγραμμάτων», όπου το υλικό θα διανέμεται δωρεάν ή με ελάχιστες τιμές ώστε να υπάρχει η δυνατότητα αναβάθμισης, όπως ανανέωση πληροφοριών, ενίσχυση μεταφράσεων και εξατομικευμένη υποστήριξη στην εκπαιδευτική διαδικασία. Στην συνέχεια, στόχο της τεχνολογίας αποτελεί και η βελτίωση των μεθόδων διδασκαλίας με τις δεξιότητες μάθησης και προσφέρονται δύο ευρείες κατηγορίες ευκαιριών. Αρχικά, μπορεί να βελτιώσει τη δομική μορφή της διδασκαλίας με αξιολόγηση της ποιότητας του μαθήματος, αύξησης διαθέσιμου χρόνου, ώστε να υπάρχουν ευκαιρίες εξάσκησης και μελέτης αλλά και προσωποποιημένες οδηγίες, με τέτοιο τρόπο διαμορφωμένες, ώστε να ικανοποιούν τις ελλείψεις του κάθε εκπαιδευόμενου ξεχωριστά. Δευτερευόντως, μπορεί να κινητοποιήσει τους μαθητευόμενους να διαμορφώσουν συνεργασίες μεταξύ τους ως κομμάτι της εξέλιξης των κοινωνικών και ηγετικών δεξιοτήτων τους. Ακολούθως, παραμένοντας στο πλάνο της εκπαιδευτικής διαδικασίας, θα διατίθενται και λογισμικά – πέρα από την παράλληλη παροχή κατάλληλων υποδομών και εξοπλισμού – κάτι που θα δίνει πρόσβαση στους τεχνολογικούς πόρους αλλά και στο παγκόσμιο διαθέσιμο εκπαιδευτικό υλικό. Επιτυγχάνεται η προώθηση της καινοτόμας διδασκαλίας και της δημιουργίας. Πάντα σε συνδυασμό με την έκθεση σε εξωτερικά περιβάλλοντα (πέρα από το σχολικό ίσως περιβάλλον), καθώς προωθείται η ενίσχυση της γνώσης με περισσότερο αλληλεπιδραστικές μεθόδους σε παράλληλη ανάπτυξη κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων.
Για την επιτυχημένη κατάληξη αυτής της κολοσσιαίας συνεργασίας, τεχνολογίας και εκπαίδευσης, κρίνεται απαραίτητη η αλληλεπίδραση των δύο. Αναμένονται ριζικές αλλαγές στον χώρο της εκπαίδευσης λόγω της τεχνολογίας, ωστόσο αναμένονται και επιρροές της εκπαίδευσης στην τεχνολογία(!). Εξάλλου αυτό αποτελεί και τον πρωταρχικό στόχο της UNESCO. Ο ανθρώπινος παράγοντας, που κυριαρχούσε, μέχρι τώρα, στην εκπαίδευση και ο ψηφιακός κόσμος συγκρούονται σε θεμελιακό επίπεδο και καταλήγουν να διαπραγματεύονται τους όρους τους κάπου στη μέση, προσφέροντας νέες δεξιότητες και απομακρύνοντας κάποιες ιδεολογικές αντιλήψεις. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί η συνεισφορά των εκπαιδευτικών, που θυσιάζουν τις πατροπαράδοτες μεθόδους που τόσα χρόνια έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν και υιοθετούν καινούργιες ώστε να ικανοποιήσουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες, πολλές φορές κόντρα στις προσωπικές τους πεποιθήσεις γύρω από την παιδαγωγική.
Ο εκτενέστερος οδηγός της UNESCO διατίθεται διαδικτυακά στο παρακάτω «λινκ», για όσους ενδιαφέρονται να ανακαλύψουν περισσότερα.
https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000385723/PDF/385723eng.pdf.multi
Ονομάζομαι Στέλλα Φουλούλη και είμαι απόφοιτη του τμήματος ψυχολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχω ασχοληθεί στο παρελθόν με την αρθρογραφία και τα τελευταία δύο χρόνια ασχολούμαι με την ποίηση και τη φωτογραφία. Επιπρόσθετα την περίοδο αυτή εργάζεται εθελοντικά στο Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας (CSIi) συμμετέχοντας σε δράσεις του ινστιτούτου και στη συγγραφή άρθρων.