Το φαινόμενο της τρομοκρατίας, κατέχει θέση υψίστης σημασίας στη σύγχρονη πραγματικότητα καθώς παρατηρείται ανησυχητική έξαρσή του στην χώρα. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο και πολύμορφο ζήτημα και ένα διαρκώς εξελισσόμενο φαινόμενο το οποίο απασχολεί επί πολλές δεκαετίες μελετητές και ερευνητές. Ένας ορισμός που θα μπορούσε να αποδοθεί στο φαινόμενο, είναι πως πρόκειται για μία συστηματική χρήση βίας και εκφοβισμού, συμπεριλαμβανομένης της απειλητικής διάθεσης, με στόχο την πρόκληση τρόμου εναντίον πολιτών για πολιτικούς, θρησκευτικούς ή οικονομικούς κυρίως σκοπούς.
Η χρήση βίας και εκφοβισμού, συχνά παρουσιάζονται στα μέσα δικτύωσης και επικοινωνίας, ως τρομοκρατική ενέργεια, η διαφορά τους όμως έγκειται στην επαναληψιμότητα και τη συστηματικότητα του φαινομένου. Σύμφωνα με το FBI, τρομοκρατία είναι η παράνομη χρήση δύναμης ή βίας κατά προσώπων ή ιδιοκτησίας με στόχο τον εξαναγκασμό και εκφοβισμό κυβερνήσεων ή κοινωνιών, για την επίτευξη πολιτικών, θρησκευτικών ή ιδεολογικών στόχων. Τα μέσα δικτύωσης συμβάλλουν κατά κάποιον τρόπο στην εξάπλωση της τρομοκρατίας, καθώς προωθούν και διαδίδουν τον φόβο στο μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και αποτελεί συχνά το μέσο διάδοσης και επικοινωνίας των ιδεολογιών της τρομοκρατίας.
Τα κυριότερα χαρακτηριστικά είναι η βία, ο αιφνιδιασμός, οι ισχυροί και σημαντικοί στόχοι και ο συμβολισμός, καθώς ο τόπος ή το μέσο της τρομοκρατικής επίθεσης, υποδηλώνουν τη σημασιολογική αξία της πράξης. Στη σύγχρονη περίοδο, οι νέες τεχνολογίες και η ταχύτατη εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, συμβάλλουν από την μια στην προώθηση τρομοκρατικών ιδεολογιών αλλά από την άλλη, προσφέρουν τα κατάλληλα «όπλα» για αντιμετώπιση του φαινομένου και την ενίσχυση της κοινωνικής ασφάλειας.
Αρχικά, τα κίνητρα και οι παράγοντες για τις τρομοκρατικές επιθέσεις ποικίλλουν. Πρώτον, ως βασικό κίνητρο θεωρείται η ύπαρξη ιδεολογικών παραγόντων, που ωθούν τους τρομοκράτες σε βίαιες πράξεις με σκοπό την καθολική επιβολή της ιδεολογίας τους και των δικών τους πνευματικών και ηθικών κανόνων στο κοινωνικό σύνολο. Ένα κίνητρο που παρακινεί σε τρομοκρατικές ενέργειες, είναι και ο θρησκευτικός φανατισμός, όπου οι οργανωμένοι τρομοκράτες λόγω προσκόλλησης σε μία θρησκεία, στοχεύουν στην εξάπλωση της σε ολόκληρη την κοινωνία. Το οικονομικό κίνητρο επίσης, είναι ένας βασικός παράγοντας τρομοκρατικών ενεργειών. Η άνιση οικονομική ανάπτυξη, η φτώχεια και η ανεργία προκαλούν την οργή και το μίσος και πυροδοτούν τις τρομοκρατικές επιθέσεις.
Στη σημερινή εποχή, παρατηρείται αύξηση τρομοκρατικών ενεργειών για πολιτικούς σκοπούς και συνήθως εκδηλώνονται με τοποθέτηση εκρηκτικών μηχανισμών σε δημόσια κτίρια, αφού προηγούνται προειδοποιήσεις για την επικείμενη ενέργεια. Μια πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση με αποστολή εκρηκτικού μηχανισμού, σημειώθηκε στο Εφετείο Θεσσαλονίκης, έχοντας ως στόχο την πρόκληση φόβου και πιθανής ηθικής και σωματικής βλάβης στους δικαστικούς υπαλλήλους. Η γενικότερη πολιτική ασυδοσία και διαφθορά, ενισχύουν τα αισθήματα αδικίας και ταυτόχρονα την «πρόκληση» της αντίδρασης των τρομοκρατών. Σε εθνικό επίπεδο, η αδυναμία ανεξαρτησίας κάποιων κρατών ή κοινωνικών ομάδων οδηγούν στην εκδήλωση τρομοκρατίας. Η κρίση ηθικών αξιών, η γενικότερη ανισότητα και η αδυναμία κυβερνητικής προστασίας του κοινωνικού περιβάλλοντος και της διασφάλισης της προστασίας των πολιτών, συμβάλλουν στην εκτόνωση μέσω τρομοκρατικών επιθέσεων.
Μία σύγχρονη μορφή τρομοκρατίας, αποτελεί η κυβερνοτρομοκρατία, που εμπεριέχει παραβίαση μηνυμάτων μέσω εισβολής στα προσωπικά στοιχεία των κυβερνήσεων και δημοσίευση τους, με σκοπό την ηθική βλάβη των πολιτικών προσώπων και κατά επέκταση, την έκθεση ολόκληρης της κοινωνίας σε κίνδυνο. Ακόμη, κάποιες από τις συχνότερες μορφές τρομοκρατικών ενεργειών, είναι η απαγωγή προσώπων συνοδευόμενη κάποιες φορές από χρήση βίας ή η ομηρία συχνά με τραυματισμό και θάνατο αθώων ανθρώπων, με σκοπό την επίτευξη των εκβιαστικών στόχων. Αυτές οι πράξεις συνήθως παρακινούνται από προσωπικά ή οικονομικά κίνητρα με εκδικητικές διαθέσεις. Επιπλέον, οι βομβιστικές ενέργειες και οι καταστροφές σε υποδομές και εγκαταστάσεις, υποδηλώνουν μία εκδικητική συμπεριφορά, ως «αντίποινα», και είναι από τις πιο κοινές μορφές τρομοκρατίας.
Αναφορικά με την σύνδεση των μέσων επικοινωνίας και του διαδικτύου με την τρομοκρατία, υπάρχει σημαντική συσχέτιση καθώς η προβολή ειδήσεων τρομοκρατικών πράξεων και προπαγανδιστικών μηνυμάτων, ασκούν σοβαρή επίδραση στην ψυχολογία των δεκτών και των χρηστών του διαδικτύου. Στη σύγχρονη εποχή, οι τρομοκρατικές απειλές έχουν μεταφερθεί στον ψηφιακό κόσμο, και οι τρομοκράτες μέσω της χρήσης τεχνολογίας και της προβολής των πράξεών τους, αισθάνονται πως ισχυροποιούνται. Η προώθηση στα μέσα δικτύωσης, επιφέρει την κοινωνική αναστάτωση και την εξάπλωση φόβου και τρόμου, επιτυγχάνοντας τον στόχο των τρομοκρατών. Το κοινό εκπαιδεύεται σε εικόνες βίας και εκφοβισμού με αρνητικό ψυχολογικό και συναισθηματικό αντίκτυπο.
Από την άλλη, η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει σημαντικά εξελιγμένα εργαλεία για την προαγωγή της ασφάλειας και πρόληψης της τρομοκρατίας. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν υποστηρικτικούς παράγοντες καταστολής βίαιων εγκλημάτων και τρομοκρατικών ενεργειών. Οι αλγόριθμοι, είναι ικανοί να αναγνωρίζουν ψηφιακά μηνύματα και αρχεία που εμπεριέχουν τρομοκρατικό περιεχόμενο. Οι αρχές της χώρας, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη για την άμεση αναγνώριση απειλών και την διερεύνηση και ταυτοποίηση απειλητικών «προφίλ». Επιπλέον, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλει στην αποτελεσματική εκπαίδευση των κρατικών φορέων για την πιο καθοριστική διαχείριση των ύποπτων, έκνομων και βίαιων ενεργειών.
Εν κατακλείδι, το φαινόμενο της τρομοκρατίας λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις καθώς εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες της εποχής. Οι επιθέσεις είναι «τυφλές», με αθώα θύματα, και έχουν υψηλό βαθμό επικινδυνότητας. Τα κίνητρα των δραστών είναι συμβολικά και στοχεύουν αποκλειστικά στην επιβολή και διάδοση του μηνύματος τους. Ο επικρατούσες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, αυξάνουν τις πιθανότητες τρομοκρατικών ενεργειών καθώς οι πιθανοί τρομοκράτες, ωθούνται από τη γενικότερη ανισότητα, τις κοινωνικές διακρίσεις και διακατέχονται από αισθήματα εκδίκησης. Η τρομοκρατία παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα, αποτελεί σοβαρή κοινωνική απειλή και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα πρόληψης και καταστολής του προβλήματος. Η υιοθέτηση και η ένταξη των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων και αλγόριθμων της τεχνητής νοημοσύνης, στους φορείς ασφάλειας της χώρας, θα συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη πρόληψη του φαινομένου. Κατά συνέπεια, η εξάλειψη των κοινωνικοπολιτικών αιτιών με την επαγρύπνηση των κρατικών φορέων, η υιοθέτηση αντιτρομοκρατικής πολιτικής με συνετή χρήση των νέων τεχνολογιών, θα συμβάλλουν στη πρόληψη και στον εντοπισμό τρομοκρατικών πηγών, στη διατήρηση ψυχικής υγείας και στην αποκατάσταση της κοινωνικής τάξης.
Ονομάζομαι Αντιγόνη Κολιού, είμαι απόφοιτη του Ιονίου Πανεπιστημίου του Τμήματος Ιστορίας, Διερμηνείας και Μετάφρασης. Είμαι μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου στη Σχολή Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών. Είμαι πιστοποιημένη κάτοχος εξειδικευμένων επιστημονικών προγραμμάτων στους τομείς Συμβουλευτικής, Ψυχικής Yγείας και Ψυχολογίας, καθώς και συνεδρίων και σεμιναρίων στον τομέα της Εγκληματολογίας. Είμαι εθελόντρια στο Διεθνές Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας CSI Institute.