Τον Ιανουάριο 2021, το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (United Nations Office on Drugs and Crime, UNODC) δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του αναφορικά με την εμπορία ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα, βάσει δεδομένων που συγκεντρώθηκαν από 148 κράτη. Στην έκθεση αυτή (Global Report on Trafficking in Persons, 2020[1]) γίνεται ιδιαίτερη μνεία, σε χωριστό κεφάλαιο, στη χρήση του Διαδικτύου ως μέσου τέλεσης του εγκλήματος της εμπορίας ανθρώπων (Chapter V, Traffickers use of the Internet), υπαγόμενο, κατ’ αυτόν τον τρόπο, στο modus operandi των δραστών.
Ειδικότερα, η Έκθεση αναφέρει ότι η στρατολόγηση και εκμετάλλευση θυμάτων γίνεται, πλέον, σε μεγάλο βαθμό μέσω της χρήσης νέων τεχνολογιών, καθώς με τη βοήθεια του Διαδικτύου οι δράστες (κυρίως οργανωμένων κυκλωμάτων) έμαθαν να προσαρμόζουν τη στρατηγική τους για να στοχοποιούν αποτελεσματικότερα τα θύματά τους, είτε ενεργά «κυνηγώντας» τα άτομα που θεωρούν πιο ευάλωτα (hunting), είτε παθητικά, αναρτώντας διαφημίσεις (για παράδειγμα ψευδείς αγγελίες εργασίας) και αναμένοντας την ανταπόκριση των τελευταίων (fishing)[2]. Το Διαδίκτυο έχει πολλαπλές εφαρμογές, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται στη στρατολόγηση των θυμάτων, στη διαφήμιση/προώθηση κατ’ επίφαση νομίμων υπηρεσιών (προς αποφυγή άσκησης ποινικής δίωξης σε βάρος των δραστών), καθώς και στην εκπομπή, μέσω κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού, συναφούς υλικού [σεξουαλική εκμετάλλευση γυναικών (κυρίως αλλοδαπών), παιδική πορνογραφία, κτλ].
Διαδικτυακές πλατφόρμες και social media όπως το Myspace, WhatsApp, κτλ, η χρήση ψεύτικων προφίλ στο Facebook για τη στρατολόγηση θυμάτων (αφού οι δράστες κερδίσουν πρώτα την εμπιστοσύνη τους με ψυχολογικά τεχνάσματα), το streaming πορνογραφικού υλικού σε πραγματικό χρόνο μέσω Skype ή στο dark-web, οι ιστοσελίδες ανάρτησης αγγελιών προσφοράς/ζήτησης κυρίως υπηρεσιών σεξουαλικής φύσης (πχ Backpage), αποτελούν μόνο κάποιους από τους τρόπους χρήσης του Διαδικτύου προς όφελος των δραστών. Κρίσιμο παράγοντα αποτελεί και το γεγονός ότι σεβαστός αριθμός χρηστών των social media είναι άτομα νεαρής ηλικίας που, αφενός, αγνοούν τους κινδύνους που η αλόγιστη χρήση του Διαδικτύου συνεπάγεται, αφετέρου η ασφαλιστική δικλείδα της γονικής επίβλεψης συχνά απουσιάζει, με αποτέλεσμα την ευκολότερη θυματοποίησή τους.
Σε κάθε περίπτωση, η Έκθεση υπογραμμίζει τον διασυνοριακό, πλέον, χαρακτήρα της εμπορίας ανθρώπων, καθώς η ίδια η χρήση του Διαδικτύου, ως μέσου τέλεσής της, συνεπάγεται την ανωνυμία των δραστών (άρα και πιο δύσκολη τη σύλληψη και άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος τους), την άρση κάθε γεωγραφικού συνόρου (άρα και αναγκαία τη δικαστική/αστυνομική συνεργασία των κρατών μεταξύ τους), ενώ ταυτόχρονα, αυξάνει κατακόρυφα τον σκοτεινό αριθμό που ήδη χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο εγκληματικό φαινόμενο.
[1] United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), Global Report on Trafficking in Persons, 2020, https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tip/2021/GLOTiP_2020_15jan_web.pdf.
[2] Η Έκθεση αναφέρει: «With the help of the internet, traffickers have learnt to adapt their strategies to effectively target specific victims, by actively ‘hunting’ those who they deem as vulnerable to falling victim to trafficking, or passively ‘fishing’ for potential victims by posting advertisements and waiting for potential victims to respond».
Πηγή:
https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/tip/2021/GLOTiP_2020_15jan_web.pdf
Η Αθηνά Κουφού είναι Διδάκτωρ Εγκληματολογίας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με διατριβή στο αντικείμενο της εμπορίας οργάνων. Έκανε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στις Εγκληματολογικές επιστήμες (πανεπιστήμιο ”La Sapienza”, Ρώμη), με τη διπλωματική της πάνω στα όπλα και την ανάλυση σκηνής εγκλήματος. Έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με αντίστοιχη αρθρογραφία.