Social Media, Διαδικτυακές απειλές, Διαδίκτυο

TikTok: Το παγκόσμιο φαινόμενο και η τεχνολογία deepfake που ανησυχεί επιστήμονες ασφάλειας και χρήστες

Από τον Γιώργο Χαριστό,

TikTok με την νέα ονομασία, musical.ly με την παλιά, ωστόσο αγαπήθηκε από το κοινό η φιλοσοφία της συγκεκριμένης εφαρμογής. Συνδυάζοντας την κοινωνική δικτύωση με τη μουσική, η κινέζικη εταιρεία Bytedance κατάφερε να αναδείξει την εφαρμογή της στον κόσμο των mobile εφαρμογών. Οι χρήστες του TikTok μπορούν να δημιουργήσουν και να μοιραστούν αστεία βίντεο και μη, με διάρκεια έως και 15 δευτερόλεπτα συνήθως με την χρήση lip-syncing (συγχρονισμός χειλιών), δηλαδή έτοιμα βίντεο που χρησιμοποιούν τα χείλη του χρήστη έτσι ώστε να βγει ένα αποτέλεσμα που μοιάζει με αυθεντικό και το οποίο δημιουργήθηκε εκείνη την στιγμή. Αστεία βίντεο, χορευτικά βίντεο και φάρσες, είναι κάποια από τα είδη που μπορεί να βρει κάποιος στην εφαρμογή και με ένα πάτημα στην οθόνη του κινητού του τηλεφώνου να δημιουργήσει την δικιά του εκδοχή του βίντεο. Στην Κίνα έχει απαγορευτεί η διάθεση της εφαρμογής. Ωστόσο, υπάρχει διαθέσιμη η εφαρμογή με την ονομασία Douyin, διότι πρέπει να ακολουθεί τους κανονισμούς λογοκρισίας της χώρας.

Η εφαρμογή TikTok σύμφωνα με έρευνες της εταιρείας  Datareportal του 2019 έχει παγκοσμίως 500 εκατομμύρια ενεργούς χρήστες και 1,5 δισεκατομμύρια λήψεις στο App Store και στο Google Play, από τους οποίους οι 150 εκατομμύρια χρήστες βρίσκονται στην Κίνα και χρησιμοποιούν την εφαρμογή Douyin. Σύμφωνα με αναφορές της εταιρείας, το Instagram για να φτάσει στο ίδιο επίπεδο ενεργών χρηστών, χρειάστηκε έξι χρόνια από την εμφάνιση της εφαρμογής, ενώ το TikTok χρειάστηκε μόλις τρία χρόνια.

Η νεολαία δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον στην συγκεκριμένη εφαρμογή, κάτι το οποίο φαίνεται στα αποτελέσματα ερευνών της εταιρείας Datareportal. Συγκεκριμένα, η έρευνα δείχνει ότι το 41% των χρηστών της εφαρμογής είναι ηλικίας μεταξύ 16 και 24 χρονών.

Μπορεί ένας ενήλικας που χρησιμοποιεί τα social media να μην έχει ακουστά την ονομασία και λειτουργία της εφαρμογής, αυτό όμως δεν ισχύει για την νεολαία καθώς βρίσκεται σχεδόν σε κάθε  έξυπνο τηλέφωνο (smartphone), εγκατεστημένο και έτοιμο για χρήση από τον χρήστη. Αυτό ήταν και ο στόχος της εταιρείας που δημιούργησε την συγκεκριμένη εφαρμογή. Αυτό γιατί το νεανικό μυαλό ψάχνει την διασκέδαση, χαρά και δημιουργικότητα μέσα από μία εφαρμογή κοινωνικής δικτύωσης.

Ωστόσο, η ασφάλεια και το περιεχόμενο της εφαρμογής έχει έρθει πολλές φορές αντιμέτωπη από κριτικές και σχόλια χρηστών, δικηγόρων που ασχολούνται με τα προσωπικά δεδομένα και την ασφάλεια καθώς και κυβερνήσεων. Γερουσιαστές των ΗΠΑ έχουν χαρακτηρίσει την εφαρμογή απειλή για την εθνική ασφάλεια. To ναυτικό σώμα των ΗΠΑ καθώς και ο στρατός έχουν απαγορεύσει τη χρήση της εφαρμογής TikTok από ανθρώπους που υπηρετούν και εργάζονται σε αυτό τον τομέα. Έχουν γίνει αναφορές από γονείς παιδιών, οι οποίοι μετά από αναζήτηση μερικών λεπτών, ανακάλυψαν ότι μέσα από hashtags ( για παράδειγμα hashtag θεωρείται το #tiktok ), υπήρχε υλικό πορνογραφικού χαρακτήρα το οποίο σε άλλη περίπτωση θα μπορούσε πολύ εύκολα να το δει το παιδί τους. Επίσης, πολλοί γονείς έχουν αναφέρει ότι ανησυχούν για τα αρπακτικά του διαδικτύου που παραμονεύουν έτσι ώστε να βρουν ευκαιρία και να επικοινωνήσουν με τα παιδιά τους.

Τις τελευταίες ημέρες έχουν εμφανιστεί πολλές δημοσιεύσεις και άρθρα που αναφέρουν ότι βρέθηκε κώδικας σε έκδοση της εφαρμογής, ο οποίος αφορά προσθήκη δυνατότητας τεχνολογίας deepfake. Αυτή την στιγμή που διαβάζετε αυτή την λέξη, μπορεί να περνάνε διάφορες ιδέες και σκέψεις για το τι σημαίνει αυτή η λέξη και τι είναι αυτή η τεχνολογία. Deepfake είναι η τεχνολογία όπου με την χρήση μίας άλλης τεχνολογίας, των τεχνητών νευρωνικών δικτύων, δίνει την δυνατότητα στους χρήστες να χρησιμοποιούν ένα υπάρχον μέσο (εικόνα, βίντεο) και να αντικαθιστούν πρόσωπα ή αντικείμενα, δημιουργώντας ένα παρόμοιο και σχεδόν αυθεντικό αντίγραφο, το οποίο αν δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη του πραγματικού αυθεντικού αρχείου, μπορεί εύκολα να γίνει μέσο παραπληροφόρησης.

Η νέα δυνατότητα που ενσωματώθηκε στο  TikTok, ονομάζεται Face Swap και όπως λέει η λέξη είναι δυνατότητα αλλαγής προσώπου. Δηλαδή, οι χρήστες έχουν την δυνατότητα να αλλάξουν σε ένα υπάρχον βίντεο ή φωτογραφία το πρόσωπο με το δικό τους. Αυτό προϋποθέτει ο χρήστης να έχει σαρώσει με μεγάλη λεπτομέρεια όλη την επιφάνεια του προσώπου του, κάτι το οποίο δημιουργεί ερωτήματα και ανησυχίες.

  • Τα δεδομένα της σάρωσης του προσώπου αποθηκεύονται κάπου και αν ναι πού;
  • Τα δεδομένα της σάρωσης του προσώπου από ποιους χρησιμοποιούνται και για ποιο σκοπό;
  •  Μήπως τα συγκεκριμένα δεδομένα σάρωσης προσώπου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για παρακολούθηση των ανθρώπων που έχουν δώσει την συγκατάθεση τους και το πρόσωπο τους σε μία εταιρεία που δεν ξέρουν τον σκοπό της;

 Προς το παρόν η νέα δυνατότητα δεν είναι διαθέσιμη στους χρήστες, όμως και μόνο η ύπαρξη αυτής της τεχνολογίας deepfake δημιουργεί ανησυχίες και προβληματισμούς για τον σκοπό που έχει κάποιος που θέλει να την χρησιμοποιήσει.