Tι οδηγεί τους εφήβους στις επικίνδυνες online προκλήσεις – Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Γράφει η Κέλλυ Ιωάννου, Διευθύντρια CSI Institute- Κλινική Εγκληματολόγος,

Οι προκλήσεις στο Διαδίκτυο μπορεί να είναι συναρπαστικές ειδικά για τους εφήβους, οι οποίοι είναι παρορμητικοί και προσελκύονται από συμπεριφορές που τραβούν την προσοχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ορισμένες προκλήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι διασκεδαστικές και να υποβάλλουν το παιδί να πάρει μέρος σε μία σειρά από θετικές δραστηριότητες. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες προκλήσεις που εμφανίζονται κατά καιρούς στο Διαδίκτυο οι οποίες είναι άκρως επικίνδυνες και μπορούν να οδηγήσουν σε μόνιμη βλάβη.

Γιατί όμως οι έφηβοι παίρνουν τέτοιο ρίσκο;

Η έρευνα καταδεικνύει ότι μέσω Διαδικτύου διαδίδονται συμπεριφορές αυτοτραυματισμού σε ευάλωτους εφήβους που χαρακτηρίζονται από ψυχολογικούς, ψυχιατρικούς, κοινωνικούς παράγοντες κινδύνου. Μέχρο στιγμής, υπάρχουν περιορισμένα ευρήματα σχετικά με τους λόγους ή το κίνητρο των νέων που οδηγούνται σε αυτοτραυματισμό μέσω διαδικτύου.

Ωστόσο, υπάρχουν 3 πιθανότητες: οι αυτοτραυματίες μπορεί να κάνουν μια έκκληση για βοήθεια, μπορεί να θέλουν να φανούν «cool» ή να προσπαθούν να αποσπάσουν κομπλιμέντα.

Εάν οι ψηφιακοί αυτοτραυματίες «φωνάζουν βοήθεια», αυτό υποδηλώνει ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας ή  ότι πάσχουν από ψυχικές διαταραχές. Ο αυτοτραυματισμός είναι ο ισχυρότερος παράγοντας πρόβλεψης της νεανικής αυτοκτονικότητας,  ενώ έφηβοι που αυτοτραυματίζονται αναφέρουν ότι τους είναι δύσκολο να μιλήσουν για τους αυτοκτονικούς τους ιδεασμούς και πως αισθάνονται ότι δεν εισακούονται όταν μιλούν.

via GIPHY

Ο προμετωπιαίος φλοιός του ανθρώπινου εγκεφάλου δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως μέχρι την ηλικία των 25 ετών. Ο προμετωπιαίος φλοιός σχετίζεται με τον καθορισμό καλής κρίσης, την ορθολογική σκέψη και την εξέταση των μακροπρόθεσμων συνεπειών της κάθε πράξης. Αυτό σημαίνει ότι οι έφηβοι είναι πιο παρορμητικοί και πιθανόν να ενεργούν πριν σκεφτούν όλες τις επιπτώσεις.

Επιπλέον, οι έφηβοι έχουν την έντονη επιθυμία να γίνουν κοινωνικά αποδεκτοί από τους συνομηλίκους τους. Θέλουν να θεωρηθούν cool ή δημοφιλείς. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν αυτό το συναίσθημα.

Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν ότι οι έφηβοι είναι πρόθυμοι λάβουν μέρος σε επικίνδυνες δραστηριότητες στο όνομα της αναγνώρισης από τους φίλους τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Φανταστείτε τον ενθουσιασμό που νιώθει ένας έφηβος όταν το βίντεο από τη συμμετοχή του σε μία επικίνδυνη πρόκληση παίρνει εκατοντάδες “likes” ή “shares”.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιβραβεύουν την εξωφρενική συμπεριφορά και όσο πιο εξωφρενική είναι, τόσο μεγαλύτερο και το δικαίωμα στον κομπασμό. Είναι ένα γρήγορο, παρορμητικό περιβάλλον και ο φόβος της απώλειας του ελέγχου είναι μεγάλος για τους εφήβους. Αυτό το περιβάλλον «παίζει» με την περιορισμένη ικανότητα ενός εφήβου να σκέφτεται τις ενέργειές του και τις πιθανές συνέπειές τους.

 Ο ρόλος των γονέων

 Ως γονέας, μπορείτε να βοηθήσετε τον έφηβό σας να ενισχύσει τις πνευματικές του λειτουργίες. Δείτε πώς:

1.  Κάποιοι συμβουλεύουν πως τα παιδιά δεν θα πρέπει να ενημερώνονται για τέτοιου είδους challenges προς αποφυγήν τυχόν συμπεριφορών μιμητισμού. Προσωπικά τέτοιου είδους συμβουλές με βρίσκουν αντίθετη. Γιατί; Γιατί πολύ απλά τα παιδιά ήδη είναι ενήμερα. Και ακόμα και εκείνα που δεν είναι θα ενημερωθούν από άλλα και θα αναζητήσουν απαντήσεις σε λάθος και επικίνδυνες πηγές πληροφόρησης. Τα παιδιά οφείλουν να ενημερώνονται πρώτα από όλα από τους ίδιους τους γονείς. Για να ξεκινήσετε μια συνομιλία μαζί τους, ρωτήστε τα για τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχουν ακούσει να επικρατούν αυτή τη στιγμή στον κύκλο των φίλων τους. Ρωτήστε τους (ήρεμα και χωρίς επικριτικότητα) τι σκέφτονται για την εκάστοτε πρόκληση. Αυτό βοηθά στην οικοδόμηση της ικανότητας τους για αξιολόγηση του κινδύνου. Μπορείτε ακόμα να θέσετε όρια ή να περιορίσετε επαφές με ορισμένα παιδιά τα οποία ενδεχομένως επηρεάζουν αρνητικά το παιδί σας.
2. Εάν οι έφηβοι σας δείχνουν ενδιαφέρον για συμμετοχή σε μια πρόκληση, χρησιμοποιήστε ανοιχτές ερωτήσεις για να τους ενθαρρύνετε να σκεφτούν κάθε βήμα της πρόκλησης. Ζητήστε τους να εξετάσουν το χειρότερο αποτέλεσμα από τη συμμετοχή στη συγκεκριμένη πρόκληση. – Ζητήστε τους να σκεφτούν γιατί θα το έκαναν – και αν αξίζει τον κόπο. Τα likes και τα comments αξίζουν να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή τους;
3. Φροντίστε να ανήκετε στη λίστα των φίλων των εφήβων σας στους λογαριασμούς που διατηρούν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το να είστε σε επαφή με τις αγαπημένες τους πλατφόρμες επικοινωνίας μπορεί να σας βοηθήσει να είστε συνδεδεμένοι με ό, τι συμβαίνει στην καθημερινή τους ζωή. Παρακολουθήστε τα stories τους για ενδείξεις σχετικά με το τι συμβαίνει στο σχολείο και με τους φίλους τους. Bεβαιωθείτε ότι δεν σας έχουν καταχωρήσει στη λίστα με τους περιορισμένους φίλους ώστε να μην είστε σε θέση να βλέπετε τι ανεβάζουν. Βεβαιωθείτε επίσης ότι ο έφηβός δεν χρησιμοποιεί πολλαπλούς λογαριασμούς, έναν στον οποίο όλα φαίνονται να κυλούν ομαλά και έναν διαφορετικό στον οποίο το παιδί σας υιοθετεί διαδικτυακές συμπεριφορές υψηλού ρίσκου. Ενημερώστε τα παιδιά σας ότι εάν πληρώνετε για τη συσκευή και internet τους, θα πρέπει ως αντάλλαγμα να σας κάνουν φίλους.
4. Μερικές φορές τα παιδιά είναι πιο πρόθυμα να μιλήσουν για τους συνομηλίκους τους από ότι για τους εαυτούς τους. Η υποβολή ερωτήσεων σχετικά με τις τάσεις του σχολείου, τους φίλους και τα νέα διαδικτυακά trends μπορεί να δώσει περισσότερες απαντήσεις από τις άμεσες ερωτήσεις σχετικά με τις δικές τους δραστηριότητες. Ανεξάρτητα από αυτό, είναι σημαντικό να διατηρήσετε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας και να αποφύγετε την επικριτικότητα. Αντ ‘αυτού, συζητήστε ήρεμα τους κινδύνους που συνοδεύουν αυτές τις δραστηριότητες.

Όσο οι έφηβοι συνεχίζουν να μεγαλώνουν, να μαθαίνουν περισσότερα για τη ζωή, τους φίλους και τη θέση τους στον κόσμο, να θυμάστε ότι ο εγκέφαλός τους εξακολουθεί να αναπτύσσεται γρήγορα. Ως γονέας, μπορείτε να βοηθήσετε στην καλλιέργεια αυτής της ανάπτυξης και να βοηθήσετε τους εφήβους σας να αναπτύξουν ορθολογική σκέψη και κριτικές δεξιότητες.