Τεχνητή νοημοσύνη με… συναισθήματα(!)

Γράφει η Δανάη Καταλιακού, φοιτήτρια Ψυχολογίας

Νέο κύμα εξελίξεων σαρώνει τον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης (AI). Η νεοσύστατη εταιρεία Inflection AI εισάγει το νέο και ανατρεπτικό προσωπικό chatbot ονόματι “Pi” το οποίο διαθέτει συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) . Το όνομα “Pi” σημαίνει προσωπική νοημοσύνη (personal intelligence) και αφορά στην ύπαρξη ενός bot το οποίο έχει κατασκευαστεί να λειτουργεί ως ένας “υποστηρικτικός” και “ευγενικός” φίλος των χρηστών, ο οποίος τους παρέχει περιεκτικές πληροφορίες, φιλικές συμβουλές και συζητάει μαζί τους. Σε σύγκριση με τα υπόλοιπα chatbots τεχνητής νοημοσύνης, το μοντέλο της Inflection AI εστιάζει στη διαπροσωπική επικοινωνία με τους ανθρώπους και στην παροχή εξατομικευμένων πληροφοριών βάσει των ενδιαφερόντων και των αναγκών τους. Ξεφεύγει, δηλαδή, από την συνηθισμένη γραμμή που ακολουθούν τα μοντέλα της AI, τα οποία επικεντρώνονται στην παραγωγικότητα και την αναζήτηση και προτεραιότητά του αποτελούν τα συναισθήματα και η ευεξία του συνομιλητή του.

Πιο συγκεκριμένα, το Pi δημιουργεί ένα κλίμα αποδοχής και κατανόησης των συναισθημάτων. Οι χρήστες λαμβάνουν την επιβεβαίωση και την ενθάρρυνση που αναζητούν σε οποιαδήποτε στιγμή και ώρα της ημέρας κατά την συνομιλία με τον προσωπικό τους βοηθό η οποία έχει την μορφή διαλόγου και ερωτοαπαντήσεων. Ο βοηθός αυτός βρίσκεται πάντοτε εκεί, όταν δεν είναι κανένας άλλος διαθέσιμος, για να τους “ακούσει” και να τους εξυπηρετήσει.

Στο νέο ρεύμα των εξελίξεων τα μοντέλα AI εμπλουτίζονται με νέες δεξιότητες, συμπεριλαμβανομένης της συνομιλιακής διάθεσης και αποκτούν μια πιο ολοκληρωμένη “προσωπικότητα”. Σύμφωνα με τον Mark Zuckerberg, διευθύνοντα σύμβουλο της Meta, οι νέες προσωπικότητες τεχνητής νοημοσύνης που αναπτύσσονται στοχεύουν στην παροχή βοήθειας στους χρήστες με πολλαπλούς τρόπους. Το Pi χρησιμοποιεί, για παράδειγμα, ορολογία και τεχνικές της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT), όπως η αποδοχή των αρνητικών συναισθημάτων, η ανάθεση δραστηριοτήτων, οι ασκήσεις αναπνοής και μυϊκής χαλάρωσης, με σκοπό την εξασφάλιση της καλής ψυχικής υγείας των χρηστών.

Ήδη από το 2018, η Rachel, ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης της IBM και της νεοζηλανδικής εταιρείας Soul Machines -σε πειραματικό ακόμη στάδιο- απαντούσε πάντοτε με ευγένεια, ακόμη και στα πιο προσβλητικά σχόλια. Ήταν, μάλιστα, εμπλουτισμένη με την τεχνολογία αναγνώρισης ανθρώπινων εκφράσεων και αποτελούσε, σύμφωνα με το διευθυντή της IBM Watson Santenu Agarwal, “τον πρώτο ψηφιακό άνθρωπο”.

Το νέο Pi είναι διαθέσιμο σε πολλές πλατφόρμες όπως το Instagram, το Facebook Messenger, το WhatsApp, το SMS, το iPhone ή το iPad, καθώς και online στο heypi.com, γεγονός που προωθεί την χρήση της στο ευρύ κοινό μέσα σε χρονικό διάστημα λίγων μόνο ημερών. Το Snapchat, μάλιστα, κυκλοφόρησε πρόσφατα το ρομπότ My AI που προορίζεται να γίνει ένας φιλικός προσωπικός βοηθός. Το φάσμα δράσης του Pi επεκτείνεται διαρκώς, καθώς το μοντέλο θα κυκλοφορήσει σύντομα και για συσκευές Android. Ο πρώην ερευνητής της Deepmind και διευθύνων σύμβουλος της Inflection Mustafa Suleyman δήλωσε, βέβαια, ότι η δωρεάν υπηρεσία του Pi μπορεί τελικά να χρεώσει κάποιους χρήστες με ένα είδος φόρου.

Πέραν των νέων δεξιοτήτων που κατέχει και του νέου ρόλου που αναλαμβάνει, το Pi βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και ενδέχεται να παράσχει λανθασμένες πληροφορίες. Η συντροφιά, επίσης, ενός bot AI εγκυμονεί κινδύνους, εάν αυτό προσφέρει κακές συμβουλές, ενθαρρύνει ή επιτρέπει επιβλαβείς συμπεριφορές. Μελετητές και επικριτές προειδοποιούν ότι ιδιαίτερα για ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, ο ρόλος του bot κρύβει παγίδες, αφού μπορεί να λειτουργήσει ως ψευδοθεραπευτής.  Ανησυχίες έχουν εκφραστεί και για την προστασία των ιδιωτικών δεδομένων, λόγω της δυνητικής ευαίσθητης φύσης των συνομιλιών. Η απουσία μέτρου στις ικανότητες του γενετικού μοντέλου είναι εκείνη που δυσκολεύει τους μελετητές του στην επικοινωνία με τους ανθρώπους, όπως ανέφερε ο Adam Miner, ερευνητής του Πανεπιστημίου του Stanford. Προσέθεσε ότι τα ρομπότ δεν διαθέτουν ηθικούς φραγμούς ούτε νομικούς περιορισμούς˙ γι’ αυτό χρειάζεται να δοθεί προσοχή στις περιπτώσεις που θα χρησιμοποιηθούν.

Προς απάντηση των προαναφερθέντων, η Inflection AI δήλωσε ότι υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας όπως η ανθρώπινη ανατροφοδότηση και η ομάδα red teaming, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε προσβλητική συμπεριφορά εκ μέρους του Pi και τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών να είναι προστατευμένα από μη εξουσιοδοτημένες προσβάσεις και διαρροές. Για τυχόν ακατάλληλα μηνύματα ή ανησυχίες, οι χρήστες μπορούν να πραγματοποιήσουν αναφορά χρησιμοποιώντας εφαρμογές για κινητά. Ο Suleyman έκανε λόγο για την “οριακή εκπαίδευση”, που στόχο έχει τον επαναπροσδιορισμό του τρόπου εκμάθησης και εκπαίδευσης των μοντέλων AI, χωρίς την χρήση προσωπικών πληροφοριών των χρηστών.

Η εταιρεία εργάζεται συστηματικά για την ανάπτυξη ενός προηγμένου γλωσσικού μοντέλου, το οποίο θα πετύχει ένα νέο επίπεδο απλότητας και φυσικής αλληλεπίδρασης τεχνητής νοημοσύνης και ανθρώπων με θετικό αντίκτυπο στην ζωή των τελευταίων. Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία μιας αξιόπιστης και ειλικρινούς AI. Η εταιρεία διευκρίνισε ότι το καινούριο μοντέλο δεν μοιάζει με άνθρωπο, ούτε πρέπει να προσποιείται ότι είναι. Το Pi, λοιπόν, χρειάζεται να παραδέχεται την άγνοιά του και να εκφράζει την αβεβαιότητα του σε θέματα που δεν γνωρίζει, αντί να υποκρίνεται. Είναι, επίσης, σχεδιασμένο να συμβουλεύει τους χρήστες του να ζητούν επαγγελματική βοήθεια, εάν επιθυμούν να βλάψουν τον εαυτό τους ή τους άλλους. Δεδομένων των περιορισμών που χαρακτηρίζουν την τεχνολογία, ο αποτελεσματικός τρόπος διαχείρισης των νέων αυτών εργαλείων απαιτεί τον σαφή προσδιορισμό και την επίγνωση των ορίων και των δυνατοτήτων τους.

Σε επίπεδο επικοινωνίας το Pi τηρεί μια πιο ουδέτερη στάση στις συνομιλίες του με τους χρήστες, γεγονός που προκαλεί μερικές φορές ενόχληση και εκνευρισμό. Η Sherry Turkle, ψυχολόγος και καθηγήτρια του Τεχνολογικού Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης υποστήριξε ότι οι αλληλεπιδράσεις ανθρώπων με bot οδηγούν στην ισοπέδωση της μοναδικότητας του κάθε ανθρώπου. Ο ρόλος του συνανθρώπου μας είναι αναγκαίος και αναντικατάστατος στον τομέα των διαπροσωπικών σχέσεων.

Ο νέος προσωπικός βοηθός AI ονόματι Pi αποτελεί την γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ τεχνητής και συναισθηματικής νοημοσύνης, αφού εκτός από την εκτέλεση αυτοματοποιημένων ενεργειών λειτουργεί ως ένας προσωπικός σύμβουλος ή φίλος που βρίσκεται στη διάθεση του χρήστη. Παρά τις ανησυχίες, που έχουν διατυπωθεί για την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων και τους κινδύνους που καραδοκούν από την αλόγιστη χρήση του νέου εργαλείου, είναι σαφές ότι η αλληλεπίδραση ενός προσωπικού βοηθού με συναισθηματική νοημοσύνη και ενός ανθρώπου δεν αντικαθιστά ούτε τις συζητήσεις μεταξύ των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά ούτε και την γνήσια ανθρώπινη επικοινωνία, η οποία είναι απρόβλεπτη και χαρακτηρίζεται από δημιουργικότητα, καυστικότητα, σκληρότητα και χιούμορ.

Πηγές:

https://www.verdict.co.uk/inflection-ai-chatbot-pi/

https://www.nytimes.com/2023/05/03/technology/personaltech/ai-chatbot-pi-emotional-support.html

https://www.kathimerini.gr/world/947422/techniti-noimosyni-schedon-anthropini/