Γράφει η Μέγα Β., Φοιτήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας
Οι απάτες μέσω διαδικτυακών ραντεβού ή αλλιώς τα λεγόμενα “romance scams”, είναι μια μορφή απάτης που εμφανίστηκε κατά την περίοδο, που οι διαδικτυακές εφαρμογές και οι πλατφόρμες διαδικτυακών ραντεβού (online dating apps) ξεκίνησαν να αποκτούν δημοτικότητα και να γίνονται προσφιλείς στο ευρύ κοινό. Η ευκολία χρήσης και πρόσβασης στο διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει σε αμφιβόλου ποιότητας γνωριμίες που μπορεί να αποβούν μοιραίες .
Τα romance scams είναι ένας τύπος διαδικτυακής αποπλάνησης που πλήττει συνήθως γυναίκες μέσης ηλικίας. Οι κυβερνοεγκληματίες υιοθετούν μια πλαστή ταυτότητα και προσεγγίζουν τα θύματά τους με σκοπό να κερδίσουν τη στοργή και την εμπιστοσύνη τους. Όταν τα θύματα φτάνουν να δείχνουν τυφλή εμπιστοσύνη στους υποτιθέμενους συντρόφους τους – που έχουν ήδη φροντίσει να τους γεμίσουν υποσχέσεις για μια όμορφη κοινή ζωή – ξεκινούν να επινοούν ψευδείς ιστορίες παρουσιάζοντας οικονομικά προβλήματα προσπαθώντας να αποσπάσουν χρήματα. Τα θύματα, ζώντας σε μια πλασματική πραγματικότητα και έχοντας την πεποίθηση πως βοηθούν τον άνθρωπό τους δεν αντιλαμβάνονται τα ψέματα και υποκύπτουν.
Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση της Linda Young, που μετά το χωρισμό της από έναν γάμο 24 ετών έκανε μια νέα γνωριμία μέσω ενός online dating app. Ο άνδρας αυτός μέσω καθημερινών συνομιλιών και υποσχέσεων για ένα κοινό μέλλον της απέσπασε 120.000 λίρες Αγγλίας δηλαδή περίπου 138.000€, στο σύντομο διάστημα των έξι μηνών. Η γυναίκα δήλωσε πως ήταν “μαγεμένη” από τον υποτιθέμενο σύντροφό της και ενώ γνώριζε τους κινδύνους δεν μπορούσε να του αρνηθεί τα χρήματα που της ζητούσε.
Το φαινόμενο των romance scams ήταν ήδη σε έξαρση, ωστόσο φαίνεται να διογκώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, λόγω της απομόνωσης που βίωνε μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Οι κυβερνοεγκληματίες κυρίως στόχευαν σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, που είναι πιθανότερο να βρίσκονται σε καλύτερη οικονομική κατάσταση και βρήκαν την ευκαιρία να πλουτίσουν. Χαρακτηριστική είναι η υπόθεση της Kate Kleinert που κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας το 2020 δέχτηκε το αίτημα φιλίας ενός αγνώστου στο Facebook. Μετά από καθημερινή επικοινωνία ο αυτοαποκαλούμενος «Tony» που δήλωνε Νορβηγός και δούλευε ως γιατρός στο Ιράκ κατάφερε να της αποσπάσει όλες τις οικονομίες της, τα χρήματα από την ασφάλεια ζωής του αποθανόντος συζύγου της, καθώς και τις μηνιαίες καταβολές της σύνταξής της. Ο Tony, εκμεταλλευόμενος τη μοναξιά της Kate, έχτισε ένα φανταστικό μέλλον και μέσω των μηνυμάτων και των υποσχέσεων για μια κοινή ζωή κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη της.
Πολλές φορές τα άτομα που έχουν παρασυρθεί από τους scammer δεν έχουν ξεκάθαρη κρίση και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντική η βοήθεια και η παρέμβαση του στενού οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος. Επίσης, όσοι εκτίθενται στο διαδίκτυο θα πρέπει να αντιλαμβάνονται τα σημάδια, καθώς είναι πολύ εύκολο για τους κυβερνοεγκληματίες να υποδυθούν κάτι που δεν είναι, να κρυφτούν πίσω από μια πλαστή εικόνα ή ένα ψεύτικο προφίλ.
Για να αποφευχθούν τέτοιες καταστάσεις οι χρήστες θα πρέπει:
- Να είναι καχύποπτοι με άγνωστα άτομα που τους προσεγγίζουν διαδικτυακά.
- Να χρησιμοποιούν την αντίστροφη αναζήτηση εικόνων για να ερευνήσουν αν το προφίλ είναι πλαστό και αν οι εικόνες που χρησιμοποιούνται αντιστοιχούν σε κάποιο άλλο άτομο.
- Να μην δημοσιεύουν προσωπικές πληροφορίες στο διαδίκτυο, ειδικά αντο προφίλ τους είναι δημόσιο.
- Να επαγρυπνούν στις περιπτώσεις που άγνωστοι με τους οποίους επικοινωνούν καθημερινά αποφεύγουν τις τηλεφωνικές συνομιλίες και τις βιντεοκλήσεις.
- Να αποφεύγουν την αποστολή χρηματικών ποσών σε αγνώστους.
Έχει παρατηρηθεί πως στις περιπτώσεις των romance scams είναι εύκολο να κατηγορηθούν τα θύματα (victim blaming), πράγμα που δρα αρνητικά στην ήδη εύθραυστη ψυχολογία τους. Ωστόσο, όπως σε κάθε άλλο έγκλημα έτσι και στα romance scams, οι εγκληματίες στοχεύουν στις αδυναμίες των θυμάτων. Συγκεκριμένα, εντοπίζουν ανθρώπους που έχουν ανάγκη τη συντροφικότητα και την επικοινωνία και εκμεταλλευόμενοι τις ευαισθησίες τους καταφέρνουν να τους εξαπατήσουν, κλονίζοντας πολλές φορές την αυτοεκτίμηση καθώς και την ψυχική σταθερότητα των θυμάτων τους.
Πηγές
https://www.bbc.com/news/uk-66798846
https://www.nytimes.com/2023/02/03/business/retiree-romance-scams.html
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7254823/
Η εθελοντική ομάδα του CSI Institute, αποτελούμενη από εξειδικευμένους επιστήμονες όπως, ψυχολόγους, εγκληματολόγους, κοινωνιολόγους καθώς και τεχνικούς δικτύων & πληροφορικής, είναι κοντά σας παρέχοντας πληροφορία, ενημέρωση και γνώση μέσα από ποικίλα θέματα αρθρογραφίας.