Είναι ευρέως γνωστή η ύπαρξη διαφόρων μορφών βίας στην κοινωνία μας, όπως η σωματική, η λεκτική, αλλά και η σεξουαλική. Αυτή όμως που δεν είναι τόσο διαδεδομένη και είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί, είναι η ψυχολογική βία. Αυτό έχει ως συνέπεια την παραμέληση της και την αποφυγή καταγγελιών, ακόμα και τιμωρίας εις βάρος των ατόμων που την ασκούν. Είναι, από την άλλη όμως, η πιο συχνή μορφή βίας και συνοδεύει συνήθως τις υπόλοιπες, αν και υπάρχει και ανεξάρτητα.
Πώς λειτουργεί;
Αρχικά θα πρέπει να αναφερθεί πως η ψυχολογική βία μπορεί να υπάρχει και σε μια συντροφική σχέση και μέσα στα πλαίσια ενός οικογενειακού περιβάλλοντος, ενώ πολύ συχνά τη συναντάμε να συμβαίνει από τους γονείς προς τα παιδιά τους. Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της μορφής είναι ο υποβιβασμός του θύματος από τον θύτη, στο οποίο επιρρίπτονται ευθύνες για ό,τι αρνητικό συμβαίνει. Κατά κύριο λόγο, η ψυχολογική βία εστιάζει στην ταπείνωση, τις προσβολές και τον εκφοβισμό του ατόμου, κάτι που οδηγεί στην απομόνωση του θύματος, αφού πλημμυρίζεται από αισθήματα αναξιότητας και αμφιβολίας. Μάλιστα, μπορεί να φτάσει και στο σημείο να πιστέψει πως ο θύτης έχει δίκιο, και δίνει στον δεύτερο ακόμα περισσότερη ελευθερία να συνεχίσει την ψυχολογική κακοποίηση.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτή η επιθετική συμπεριφορά γίνεται με έναν αόρατο τρόπο, που είναι δύσκολο στο θύμα να τη καταλάβει και να μπει στην διαδικασία να την αντιμετωπίσει. Σε αυτό συμβάλλει, επίσης, η κυριαρχία αλλά και η σιγουριά που νιώθει ο θύτης για τον εαυτό του και δημιουργεί στο άλλο άτομο ένα κενό στην υπεράσπιση του.
Η ψυχολογική βία σε μια συντροφική σχέση
Σε μια ερωτική σχέση, προστίθενται και άλλοι παράγοντες. Ανάμεσα στο ζευγάρι υπάρχει ένα στενό δέσιμο που είναι δύσκολο κάποιες φορές να “σπάσει”. Στο όνομα του έρωτα, πολλοί αρνούνται ή δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη ψυχολογική κακοποίηση από την πλευρά του συντρόφου τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που ανάμεσα στη σχέση επικρατεί θαυμασμός και γοητεία από τον έναν προς τον άλλον, ασκώντας μια μορφή επιρροής που εμποδίζει το άτομο που βιώνει αυτή τη μορφή κακοποίησης να αντισταθεί και να ορθοποδήσει. Το θύμα εξαναγκάζεται να αποδεχτεί αυτή τη σχέση και να παραμείνει εξαρτημένο νοητικά και σωματικά.
Πώς βιώνουν τα παιδιά την ψυχολογική κακοποίηση;
H ψυχολογική βία στα μικρά παιδιά, ασκείται κατά κύριο λόγο από τους γονείς τους, όμως αυτό δεν σημαίνει πως αποκλείεται να συμμετάσχει και άλλο άτομο από τον στενό οικογενειακό κύκλο, όπως ο παππούς, η γιαγιά ή ακόμα και οι δάσκαλοι τους. Κάποια παραδείγματα τέτοιων συμπεριφορών, μπορεί να είναι η σύγκριση του παιδιού με άλλα παιδιά της ηλικίας του ή συμμαθητές του, η τιμωρία χωρίς κάποια λογική εξήγηση ή χωρίς καθόλου εξήγηση, οι προσβολές, η παραμέληση και τέλος ο χλευασμός και η κοροϊδία προς τα συναισθήματα του παιδιού. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως, πως τέτοιες συμπεριφορές δημιουργούν αρνητικές σκέψεις στο παιδί, που μπορεί στο μέλλον να οδηγήσουν σε σωματικά συμπτώματα ή /και σε παραβατικές συμπεριφορές.
Σημάδια της ψυχολογικής βίας στο σώμα
Πολλά είναι τα άτομα που σωματοποιούν τη ψυχολογική βία. Κάποια από τα σωματικά συμπτώματα είναι η διαταραχή ύπνου, οι διατροφικές διαταραχές, η υπέρταση και σε μερικές περιπτώσεις η κατάθλιψη. Στεκόμενοι κυρίως στο τελευταίο, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί πως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη θλίψη και την κατάθλιψη. Θλίψη μπορούμε να νιώσουμε οι περισσότεροι στην καθημερινή μας ζωή, οφειλόμενη σε ένα γεγονός λυπηρό για εμάς, όμως με την πάροδο του χρόνου, αυτή σιγά σιγά εξαφανίζεται. Η κατάθλιψη από την άλλη, αφορά μια γενικευμένη θλίψη, που διαρκεί περισσότερο από το σύνηθες και το άτομο βιώνει αισθήματα ανασφάλειας, απόγνωσης και υπάρχει περίπτωση να εμφανίσει και αυτοκτονικές τάσεις. Η κατάσταση μπορεί να γίνει ακόμα πιο δύσκολη όταν η ψυχολογική κακοποίηση προέρχεται από ένα κοντινό άτομο ή άτομο εμπιστοσύνης, όπως ένας σύντροφος.
Μορφές ψυχολογικής βίας μπορεί να αντιμετωπίσει κάθε άτομο, οποιασδήποτε ηλικίας, κάποια στιγμή στη ζωή του. Το κυριότερο όμως είναι να βρίσκεται σε θέση να μπορεί να την αντιμετωπίσει και να απομακρυνθεί από το άτομο που του την ασκεί. Αυτό χρειάζεται ψυχικά αποθέματα και το κατάλληλο υποστηρικτικό πλαίσιο στο οποίο το θύμα θα μπορέσει να απευθυνθεί. Το ότι η ψυχολογική βία δεν είναι εμφανής, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει. Είναι εδώ και ταλαιπωρεί πολλούς συνανθρώπους μας!
Πηγές: