Όταν παρατηρούμε κάποια αλλαγή στο σώμα μας, κάποιο ανησυχητικό σύμπτωμα, σπεύδουμε να πάμε στο νοσοκομείο ή σε κάποιο ιδιωτικό ιατρείο. Κάνουμε, όμως το ίδιο, και για θέματα ψυχικής υγείας;
Υπολογίζεται ότι 1 στα 10 άτομα παγκοσμίως πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή (δηλαδή περίπου 792 εκατομμύρια άνθρωποι). Εξαιτίας του στίγματος που επικρατεί, αλλά και της έλλειψης ενημέρωσης για θέματα ψυχικής υγείας, δυστυχώς στις μέρες μας πολλά άτομα δεν αναζητούν βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι το 45% των πασχόντων από ψυχική ασθένεια στις ΗΠΑ δεν έχει λάβει βοήθεια από επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις καθημερινά και πολλές φορές αισθανόμαστε άσχημα ψυχολογικά. Αυτό είναι κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Ωστόσο, δε σημαίνει ότι θα πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός ότι κάποιες φορές η βοήθεια από κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας είναι αναγκαία.
Ποια είναι τα σημάδια που θα μας οδηγήσουν να αναζητήσουμε βοήθεια από ένα επαγγελματία ψυχικής υγείας;
- Όταν αισθανόμαστε έντονη δυσφορία
Είναι φυσιολογικό κάποιες φορές να αντιμετωπίζουμε κάποια προβλήματα στην προσωπική ή επαγγελματική μας ζωής (π.χ. καβγά με τον/την σύντροφο, πίεση από τη δουλειά), τα οποία προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα και δυσλειτουργία στην καθημερινότητά μας. Μερικές φορές αισθανόμαστε έντονη θλίψη και άγχος, δεν αντλούμε ευχαρίστηση από τις δραστηριότητες που άλλοτε απολαμβάναμε, δεν έχουμε διάθεση να συναντήσουμε φίλους και συγγενείς, δεν αποδίδουμε στην εργασία μας, κ.λπ. Ωστόσο, όταν αυτή η δυσφορία είναι τόσο έντονη που προκαλεί δυσλειτουργία σε πολλούς τομείς της ζωής μας και έχει διάρκεια, η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας είναι αναγκαία.
- Όταν αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε έλεγχο στη ζωή μας
Κάποιες φορές αισθανόμαστε ότι έχουμε φτάσει σε ένα τέλμα, σε ένα αδιέξοδο και οι προσπάθειές μας για αλλαγή δεν αποδίδουν. Έχουμε κάνει όλα όσα ήταν στο χέρι μας, αλλά δεν έχουμε δει κάποια αλλαγή. Έχουμε, δηλαδή, χάσει τον έλεγχο της καθημερινότητάς μας. Τότε αυτό που θα μπορούσε να μας βοηθήσει είναι μία νέα οπτική της κατάστασης από έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
- Όταν οι οικείοι μας παρατηρούν αλλαγές στη συμπεριφορά, τη διάθεση και τη λειτουργικότητά μας
Είναι συχνό, όταν αντιμετωπίζουμε κάποια δυσκολία, να καταφεύγουμε σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή άλλων ουσιών, ο τζόγος κ.ά., ή να αντιδρούμε με θυμό και εκνευρισμό. Σε αυτήν την περίπτωση, μπορούμε να αρνηθούμε την αλλαγή στη συμπεριφορά και διάθεσή μας, να δικαιολογήσουμε τον εαυτό μας και να αποδώσουμε τη συμπεριφορά μας σε εξωτερικούς παράγοντες. Αυτό συμβαίνει, επειδή τα αρνητικά συναισθήματα μας εμποδίζουν από το να σκεφτούμε λογικά. Εντούτοις, οι οικείοι μας είναι πιθανό να παρατηρήσουν αυτές τις αλλαγές και να μας παρακινήσουν να αναζητήσουμε βοήθεια. Δε θα πρέπει να αγνοήσουμε αυτή την προτροπή, καθώς οι δικοί μας άνθρωποι, ως εξωτερικοί παρατηρητές, είναι πιο αντικειμενικοί από εμάς τους ίδιους σε περιόδους κρίσης.
- Όταν δεν έχουμε πού αλλού να απευθυνθούμε.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποιον άνθρωπο -συνήθως κάποιον φίλο, συγγενή ή συνάδελφο- στον οποίο μπορούμε να απευθυνθούμε, όταν κατακλυζόμαστε από άσχημα συναισθήματα. Υπάρχουν, όμως, άτομα που δεν έχουν κάποιο υποστηρικτικό περιβάλλον. Η συναισθηματική, αλλά και υλική στήριξη από οικείους μας είναι πολύ σημαντική σε περιόδους κρίσης και δύσκολων καταστάσεων. Σε αυτή την περίπτωση που το άτομο είτε δεν έχει κοινωνική στήριξη είτε η βοήθεια από τους δικούς του ανθρώπους δεν είναι επαρκής, τότε ο/η επαγγελματίας ψυχικής υγείας μπορεί να βοηθήσει.
Είναι σημαντικό να αρχίσουμε να ενημερωνόμαστε για θέματα ψυχική υγείας και να μη διστάζουμε να αναζητούμε βοήθεια όταν παρατηρούμε κάποια ανησυχητικά σημάδια, καθώς μόνο έτσι θα καταπολεμήσουμε το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές διαταραχές.
Πηγές:
Ονομάζομαι Αναστασία Χαλκιαδάκη κι είμαι φοιτήτρια Ψυχολογίας στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είμαι leader σε μία ομάδα ενδυνάμωσης γυναικών κι εθελόντρια σε μία δομή ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων. Έχω παρακολουθήσει πληθώρα συνεδρίων και σεμιναρίων πάνω στην Κλινική Ψυχολογία. Το επιστημονικό μου ενδιαφέρον εστιάζει στην καταπολέμηση των φυλετικών, θρησκευτικών, σεξουαλικών κι έμφυλων διακρίσεων, καθώς και τη μελέτη της έμφυλης βίας. Συνεργάζομαι με το CSI Institute, ασχολούμενη με την αρθρογραφία και συμμετέχοντας σε διάφορες δράσεις και πρωτοβουλίες.