Πώς τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν να κάνουν τα παιδιά πιο έξυπνα

Ήδη από τη δεκαετία του ‘80, όταν τα βιντεοπαιχνίδια εισέβαλαν ξαφνικά στη ζωή μας, κατάφεραν, σχεδόν αμέσως, να αιχμαλωτίσουν τις καρδιές μικρών και μεγάλων. Σήμερα, 40 χρόνια μετά,  οι προγραμματιστές έχουν γίνει εξαιρετικά δημιουργικοί κι έχουν καταφέρει να εξελίξουν τα βιντεοπαιχνίδια τόσο σε επίπεδο γραφικών, όσο και πλοκής, δημιουργώντας συχνά την ψευδαίσθηση ότι δεν παίζουμε απλώς, αλλά βρισκόμαστε μέσα σε αυτά!

Όπως είναι φυσικό, οι γονείς ανά τον κόσμο ανησυχούσαν ανέκαθεν, και τώρα πιο πολύ από ποτέ, για το αν και κατά πόσο τα βιντεοπαιχνίδια κάνουν κακό στο παιδί. Συχνά έχουμε κατηγορήσει τα βιντεοπαιχνίδια ότι προωθούν τη βία, ότι κάνουν τα παιδιά αντικοινωνικά, ότι παρεισφρέουν με τρόπο αντιπαραγωγικό στη σχολική τους πορεία, μέχρι και ότι επηρεάζουν αρνητικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου τους. Σίγουρα, όταν δεν υπάρχει μέτρο και το παιδί αναλώνεται από το πρωί μέχρι το βράδυ στα βιντεοπαιχνίδια, όλα τα παραπάνω είναι πιθανό να συμβούν. Τι γίνεται όμως αν τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν, στην πραγματικότητα, να κάνουν τα παιδιά εξυπνότερα;

1. Τα βιντεοπαιχνίδια βελτιώνουν τη μνήμη

Με τρισδιάστατα γραφικά και καθηλωτικό ήχο, τα βιντεοπαιχνίδια είναι εξαιρετικά πλούσια σε ερεθίσματα. Η πλοήγηση στον εικονικό κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών μοιάζει λίγο-πολύ με την πλοήγηση στον πραγματικό κόσμο. Άρα, όταν το παιδί εξερευνά το περιβάλλον σε ένα συγκεκριμένο βιντεοπαιχνίδι είναι σαν να εξερευνά το περιβάλλον γύρω του, εξασκώντας διάφορες δεξιότητες, εκ των οποίων μία είναι και η μνήμη.

Πιο συγκεκριμένα, το παιδί, καθώς πλοηγείται στον εικονικό χώρο του βιντεοπαιχνιδιού, εκτελώντας παράλληλα τις εντολές που απαιτούνται, εξασκεί τον ιππόκαμπο, το τμήμα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή της βραχυπρόθεσμης μνήμης σε μακροπρόθεσμη μνήμη, καθώς και για τον έλεγχο της χωρικής μνήμης. Η εξάσκηση του ιππόκαμπου έχει ως αποτέλεσμα βελτιωμένη μακροπρόθεσμη μνήμη και καλύτερη πλοήγηση στον φυσικό χώρο. Εάν, για παράδειγμα, ένα παιδί συνηθίζει να χάνει τον δρόμο του και δυσκολεύεται να προσανατολιστεί, τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν πραγματικά να βοηθήσουν.

2. Τα βιντεοπαιχνίδια βοηθούν το παιδί να καλλιεργήσει την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων

Τα στρατηγικά βιντεοπαιχνίδια και τα παιχνίδια ρόλων συνήθως απαιτούν από τους τους παίκτες να λύσουν πολύπλοκα προβλήματα. Αυτή η εικονική επίλυση προβλημάτων μπορεί να αποτελέσει εξάσκηση για τα εμπόδια της πραγματικής ζωής. Μάλιστα, σύμφωνα με μία μελέτη της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας το 2013, οι έφηβοι που έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια στρατηγικής είχαν βελτιωμένες ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και καλύτερους βαθμούς.

Σχεδόν όλα τα βιντεοπαιχνίδια περιλαμβάνουν επίλυση προβλημάτων, είτε πρόκειται για τη συμπλήρωση ενός απλού παζλ, είτε για την εύρεση της ταχύτερης οδού διαφυγής. Αυτά τα προβλήματα μπορεί να απαιτούν τόσο απομνημόνευση και ανάλυση για την επίλυσή τους, όσο και δημιουργικότητα. Τα προβλήματα στα βιντεοπαιχνίδια είναι συχνά πολύ ανοιχτά χωρίς να δίνονται πολλές οδηγίες ως προς το πώς την προσέγγιση της λύσης, που σημαίνει ότι οι παίκτες πρέπει να πειραματιστούν με δοκιμή και σφάλμα. Με αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, το παιδί μπορεί να μάθει πώς χρειάζεται ανθεκτικότητα, επιμονή και συνεχής προσπάθεια για να πετύχει κάτι στη ζωή του.

3. Τα βιντεοπαιχνίδια εξάπτουν την περιέργεια και ευνοούν τη μάθηση

Όταν τα παιδιά παίζουν βιντεοπαιχνίδια, ο εγκέφαλός τους λειτουργεί και αναπτύσσεται. Καθώς καταλαβαίνουν πώς προχωρά ένα παιχνίδι και κατακτούν το ένα επίπεδο μετά το άλλο, λύνοντας γρίφους και ξεπερνώντας εμπόδια, το μυαλό τους δημιουργεί νέες συνδέσεις. Όσο πιο ισχυρό κίνητρο έχουν για να ολοκληρώσουν το παιχνίδι, τόσο περισσότερο ενεργοποιείται ο εγκέφαλος και τόσο περισσότερα μαθαίνουν. Η συνεχής μάθηση και η διέγερση του εγκεφάλου είναι απαραίτητες για να διατηρηθεί ο νους υγιής.

Επίσης, πολλά βιντεοπαιχνίδια εκτυλίσσονται σε διαφορετικές εποχές ή ιστορικά περιβάλλοντα. Όταν τα παιδιά παίζουν τέτοιου είδους παιχνίδια, όχι μόνο διασκεδάζουν, αλλά επωφελούνται με ιστορικές γνώσεις. Ειδικότερα, εάν  απολαμβάνουν πολύ το παιχνίδι, είναι πιθανό να μπουν στη διαδικασία να ψάξουν πληροφορίες και να ενημερωθούν για την εκάστοτε ιστορική περίοδο και τα γεγονότα της κάθε εποχής.

4. Τα βιντεοπαιχνίδια συνδράμουν στην ανάπτυξη της δεξιότητας λήψης αποφάσεων

Τα βιντεοπαιχνίδια δράσης απαιτούν από το παιδί να είναι διαρκώς σε εγρήγορση και να λαμβάνει αποφάσεις. Μια μελέτη του 2010 που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ έδειξε ότι οι παίκτες που αγαπούν τα παιχνίδια δράσης μπορούσαν να κάνουν ακριβείς επιλογές πιο γρήγορα από τους μη παίκτες ή εκείνους που έπαιζαν βιντεοπαιχνίδια με αργό ρυθμό. Η μελέτη εξέτασε τους συμμετέχοντες τόσο σε οπτικές όσο και σε ακουστικές εργασίες λήψης αποφάσεων. Ενώ όλες οι ομάδες είχαν περίπου την ίδια ακρίβεια, η ομάδα παικτών δράσης ολοκλήρωσε τις εργασίες έως και 25% πιο γρήγορα.

Τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν επίσης να βελτιώσουν τη λήψη αποφάσεων που σχετίζονται με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Όταν το παιδί παίζει παιχνίδια στρατηγικής πρέπει να προγραμματίζει εκ των προτέρων και να λαμβάνει αποφάσεις που θα το ωφελήσουν στην πορεία του παιχνιδιού. Έτσι, εξασκεί τον εγκέφαλό του να οραματίζεται τα πιθανά αποτελέσματα και συνέπειες των επιλογών του.

Όπως με καθετί στη ζωή, έτσι και η ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια οφείλει να γίνεται με μέτρο, ώστε το παιδί να μπορέσει να απολαύσει στο έπακρο τα πλεονεκτήματα της συγκεκριμένης ασχολίας. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ο γονιός να βοηθήσει το παιδί του να διαλέξει τα κατάλληλα βιντεοπαιχνίδια, που μπορούν εν δυνάμει να το βοηθήσουν να καλλιεργήσει συγκεκριμένες δεξιότητες και τα οποία, φυσικά, συνάδουν με την ηλικία και το γνωστικό του επίπεδο.