Για πολλά παιδιά και εφήβους, η ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί εύκολα να γίνει εθιστική. Σε μια μελέτη από ερευνητές του Κέντρου Χαρτογράφησης του Εγκεφάλου του UCLA, διαπιστώθηκε ότι ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου των εφήβων ενεργοποιούνται ως απόκριση στα likes στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αποτέλεσμα να θέλουν να τα χρησιμοποιούν ακόμη περισσότερο.
Πιο συγκεκριμένα, οι σαρώσεις εγκεφάλου 32 εφήβων αποκάλυψαν ότι ο επικλινής πυρήνας, μέρος του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου, ήταν ιδιαίτερα ενεργός όταν οι έφηβοι έβλεπαν μεγάλο αριθμό likes στις φωτογραφίες τους. Σύμφωνα με ερευνητές, αυτή η περιοχή του εγκεφάλου συνδέεται με την απόλαυση, τη συμπεριφορά με κίνητρο την ανταμοιβή (reward) και τον εθισμό και ενεργοποιείται επίσης όταν βλέπουμε φωτογραφίες ανθρώπων που αγαπάμε ή όταν κερδίζουμε χρήματα.
Στην ίδια μελέτη, οι ερευνητές εντόπισαν συσχέτιση μεταξύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της επιρροής της ομάδας συνομήλικων. Δηλαδή, οι συμμετέχοντες ήταν πιθανό να κάνουν like στις δημοφιλείς φωτογραφίες ανεξαρτήτως του περιεχομένου τους, είτε αυτές ήταν ουδέτερες είτε παρουσίαζαν κάτι επικίνδυνο. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτή η συμπεριφορά δείχνει ότι οι συνομήλικοι μπορούν να ασκήσουν θετική ή αρνητική επιρροή στους άλλους, ενώ χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ψυχική Υγεία
Αναμφίβολα, η κοινωνική δικτύωση διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στη διεύρυνση των κοινωνικών σχέσεων των εφήβων και στην εκμάθηση πολύτιμων δεξιοτήτων. Αλλά τι αντίκτυπο έχει στο μυαλό τους; Όχι μόνο ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος των εφήβων είναι ευάλωτος στην υπερβολική έκθεση στο διαδίκτυο, αλλά επειδή συχνά δυσκολεύονται να ελέγξουν τον χρόνο επί οθόνης, οι κίνδυνοι αυξάνονται. Επιπλέον, είναι πιο επιρρεπείς στην πίεση των συνομηλίκων, τον διαδικτυακό εκφοβισμό και το sexting, καθιστώντας συχνά την πλοήγηση στον διαδικτυακό κόσμο επικίνδυνη.
Κατάθλιψη
Αν και δεν έχει αποδειχθεί η ύπαρξη μια απόλυτης σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της κατάθλιψης, η χρήση τους μπορεί να συσχετιστεί με επιδείνωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, συμπεριλαμβανομένης της απομόνωσης και της μείωσης της κοινωνικής δραστηριότητας.
Για παράδειγμα, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Computers in Human Behavior, η χρήση πολλών ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης συνδέεται περισσότερο με την κατάθλιψη από ότι ο συνολικός χρόνος που περνά κανείς στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τη μελέτη, τα άτομα που χρησιμοποιούσαν πάνω από επτά πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, είχαν περισσότερο από τριπλάσιο κίνδυνο κατάθλιψης σε σύγκριση με άτομα που χρησιμοποιούσαν δύο ή λιγότερους ιστότοπους.
Άγχος
Οι έφηβοι συχνά επενδύουν συναισθηματικά στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αισθάνονται πίεση να απαντούν γρήγορα στα μηνύματα που λαμβάνουν online, να έχουν τέλειες φωτογραφίες και άρτιες αναρτήσεις. Ορισμένες μελέτες έχουν βρει ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο διαδικτυακός κοινωνικός κύκλος ενός εφήβου, τόσο περισσότερο άγχος αισθάνεται για να συμβαδίζει με τις νέες τάσεις κι όλα όσα συμβαίνουν διαδικτυακά.
Επιπλέον, ακραία πηγή άγχους αποτελεί η πιθανότητα να υποπέσουν σε κάποιο διαδικτυακό σφάλμα. Πολλοί έφηβοι, ειδικά τα κορίτσια, είναι επιρρεπείς στο να ανησυχούν για το τι μπορεί να σκέφτονται οι άλλοι για αυτούς. Αν λάβουμε υπόψη τον διαδικτυακό εκφοβισμό, το slut-shaming και άλλες ακραίες διαδικτυακές συμπεριφορές, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι τοξική πηγή άγχους για πολλούς εφήβους.
Στέρηση Ύπνου
Μερικές φορές οι έφηβοι περνούν τόσες πολλές ώρες στα social media που κοιμούνται όλο και λιγότερο. Κατά συνέπεια, αυτή η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει σε κυκλοθυμία, έκπτωση της σχολικής επίδοσης, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και υπερφαγία, καθώς και να επιδεινώσει υπάρχοντα προβλήματα όπως η κατάθλιψη, το άγχος και η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ). Έρευνες αποκαλύπτουν μια ισχυρή σχέση μεταξύ του αυξημένου χρόνου επί οθόνης και της ανάπτυξης συμπτωμάτων που σχετίζονται με τη ΔΕΠ-Υ, όπως δυσκολία εστίασης, συναισθηματική ρύθμιση και ελλειμματική προσοχή.
Ζήλια
Η ζήλια ενώ πρόκειται για φυσιολογικό συναίσθημα μπορεί να αποβεί ολέθρια για τον ψυχισμό των εφήβων αν επιμένουν να συγκρίνονται με τους συνομηλίκους τους. Λόγω του τρόπου με τον οποίο ο καθένας “πουλάει” τον εαυτό του online, μπορεί να φαίνεται στους εφήβους ότι οι άλλοι άνθρωποι κάνουν πιο συναρπαστικές ζωές από ότι αυτοί, γεγονός που τους τροφοδοτεί με συναισθήματα ανεπάρκειας. Εάν ο έφηβος πέσει στην παγίδα της σύγκρισης και αρχίσει να σκέφτεται ότι όλοι είναι πιο ευτυχισμένοι ή καλύτεροι από τον ίδιο, μπορεί να προκληθούν συναισθήματα κατάθλιψης, μοναξιάς και θυμού.
Επικοινωνιακές δυσκολίες
Ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να διατηρούμε επαφές με φίλους και οικογένεια, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο. Για παράδειγμα, ένας έφηβος δεν μπορεί να δει τις εκφράσεις του προσώπου ενός ατόμου ή να ακούσει τον τόνο της φωνής του στο διαδίκτυο. Ως αποτέλεσμα, είναι πολύ εύκολο να συμβούν παρεξηγήσεις, ειδικά όταν οι άνθρωποι προσπαθούν να είναι αστείοι ή σαρκαστικοί.
Πολλοί έφηβοι περνούν τόσο πολύ χρόνο στο διαδίκτυο, ξεχνώντας να αλληλεπιδράσουν με τους πραγματικούς ανθρώπους. Για αυτόν τον λόγο, οι φιλίες και οι σχέσεις μπορεί να πληγούν ανεπανόρθωτα όταν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίσκονται στο επίκεντρο της ζωής ενός ατόμου. Ως αποτέλεσμα, οι έφηβοι κινδυνεύουν να έχουν σχέσεις επιφανειακές και παροδικές.
Πηγή: verywellfamily.com
Ονομάζομαι Βουρλιωτάκη Αγγελική και είμαι τελειόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στη διάρκεια των σπουδών μου έχω παρακολουθήσει σεμινάρια πάνω στην εγκληματολογία, ενώ τη συγκεκριμένη περίοδο παρακολουθώ διαδικτυακό σεμινάριο με θέμα την Ψυχολογία της Ποινικής Δικαιοσύνης από το Πανεπιστήμιο του Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. Ασχολούμαι ενεργά με την αρθρογραφία και κάνω την πρακτική μου άσκηση στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια, συμμετέχοντας στη συγγραφή άρθρων και στη γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης.