Η φράση “είναι πολύ καλό για να είναι αληθινό” χαρακτηρίζει σε σημαντικό βαθμό τα δωρεάν βιντεοπαιχνίδια. Τα παιχνίδια αυτά με στρατηγικό τρόπο τραβάνε την προσοχή του χρήστη με μια αρχική δωρεάν εισαγωγή στις πίστες αλλά, στην συνέχεια μόλις έχουν εξασφαλίσει το ενδιαφέρον του, ξεκινούν να τον αναγκάζουν έμμεσα να αγοράσει λειτουργίες, εξοπλισμούς κλπ. Τα μικρά παιδιά είναι τα συνήθη θύματα τέτοιων τακτικών, καθότι μπορεί να είναι αρκετά προφανείς παγίδες για έναν ενήλικο άνθρωπο στο σήμερα. Έτσι, μια σειρά από γεγονότα με πρωταγωνιστές αυτό το τμήμα του πληθυσμού, δίνει μια αντιπροσωπευτική εικόνα της κατάστασης στο 2023, όπου πολύ νεαρά ανήλικα ξοδεύουν αλόγιστα ποσά σε βιντεοπαιχνίδια εν αγνοία των γονέων/κηδεμόνων τους.
Πιο συγκεκριμένα αφορμή για να συζητηθεί αυτό το νέο φαινόμενο αποτέλεσε η περίπτωση ενός νεαρού κοριτσιού, το οποίο αλλάζοντας τον κωδικό του οικογενειακού τάμπλετ προέβη σε αγορές εντός του βιντεοπαιχνιδιού Roblox, χωρίς την έγκριση της μητέρας του. Η μητέρα στην συνέχεια βρέθηκε προ εκπλήξεως, όταν συνειδητοποίησε ότι είχαν συντελεστεί μικροαγορές αξίας 2,500 λυρών! Προσπάθησε να ανακτήσει το ποσό αυτό και ύστερα από αρκετές προσπάθειες, τα κατάφερε. Η πλατφόρμα του Roblox δήλωσε στο BBC ότι έχει αντιμετωπίσει αρκετά αντίστοιχα περιστατικά, ενώ η μητέρα του μικρού παιδιού δηλώνει ότι θα περίμενε περισσότερο έλεγχο στον τομέα των συναλλαγών από την μεριά της Apple. Από την πλευρά της η Apple υποστηρίζει ότι πράγματι θα μπορούσαν να έχουν τεθεί σε εφαρμογή ειδοποιήσεις, που να ζητούν επιβεβαίωση της επικείμενης συναλλαγής. Το περιστατικό αυτό αφήνει αρκετά ερωτηματικά, όσον αφορά το γιατί μικρά παιδιά μπορεί να οδηγήθηκαν στην σπατάλη πολλών χρημάτων σε ένα βιντεοπαιχνίδι.
Αναλυτικότερα, έρευνες στοιχειοθετούν την χρήση συμπεριφοριστικής ψυχολογίας ως τον κινητήριο μηχανισμό αυτού του είδους παιχνιδιών. Τα όρια μεταξύ παιχνιδιού και τζόγου σε αυτές τις περιπτώσεις θολώνουν ολοένα και περισσότερο. Τεχνικές, αντίστοιχες με αυτές που χρησιμοποιούνται στον τζόγο, οδηγούν τους παίκτες στο να ξοδεύουν περισσότερο χρόνο και χρήμα στα παιχνίδια αυτά, εθίζοντάς τους σε έναν φαύλο κύκλο. Ένα τέτοιο παράδειγμα τεχνικής είναι η περίπτωση που κάποιος παίκτης μπορεί να εξαγοράσει την πρόοδό του, αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο αρκετές ώρες μονότονου παιχνιδιού, που θα τον ανέβαζαν σε επόμενο επίπεδο πίστας. Ακόμα, μια άλλη τακτική που χρησιμοποιείται στα video games είναι το ρίσκο που εμπεριέχεται να χάσει ο παίκτης κάτι σημαντικό, αν δεν προχωρήσει σε κάποια συγκεκριμένη αγορά, που του υποδεικνύεται. Τέλος, σε αυτές τις χειριστικές τεχνικές έρχεται να προστεθεί και η μετατροπή του πραγματικού νομίσματος σε νόμισμα παιχνιδιού, μια αντιστοίχιση που δυσκολεύει τον παίκτη να έχει ακριβή συναίσθηση του τι ποσό αληθινών χρημάτων ξοδεύει. Ο αντίκτυπος αυτών των συμπεριφοριστικών τεχνασμάτων, συχνά προκαλεί αισθήματα ντροπής στους gamers, οι οποίοι πολλές φορές δεν νιώθουν καθόλου περήφανοι που ξόδεψαν μεγάλα ποσά προκειμένου να αποκτήσουν κάποιο “πολύτιμο” ή “σπάνιο” εικονικό αντικείμενο.
Ένα ακόμα περιστατικό, παρόμοιας φύσης, αφηγείται μια μητέρα που σοκαρίστηκε, όταν είδε ότι ο μικρός γιος της ξόδεψε όλο το δώρο των Χριστουγέννων σε αγορές εντός του αγαπημένου του παιχνιδιού, μέσα σε λίγες μόνο μέρες. Η περίπτωση αυτή δημιουργεί σκέψεις και για το αν τελικά υπάρχουν και κάποιοι σημαντικοί εσωτερικοί παράγοντες, που οδηγούν σε τέτοιες συμπεριφορές όπως, η έλλειψη αυτοελέγχου. Η επικοινωνία με το παιδί και η σαφής οριοθέτησή του είναι δύο καλές πρακτικές για το εν λόγω ζήτημα. Πιο συγκεκριμένα, επειδή πρόκειται για νεαρές ηλικίες είναι συνετό να μην γνωρίζουν κωδικούς τράπεζας, αλλά και οι γονείς να μην αποθηκεύουν τους κωδικούς τους στο google ώστε να μην είναι δυνατόν, τα παιδιά να δρουν αυτόνομα ωσάν να ήταν ενήλικες. Ακόμα, η χρήση γονικού ελέγχου πριν την συναλλαγή αλλά και ο περιορισμός του ποσού, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, δύνανται να προστατεύσουν από πιθανές απώλειες χρημάτων.
Κλείνοντας, τα βιντεοπαιχνίδια είναι μια ενασχόληση που μπορεί να έχει και αρκετά θετική συνέπεια όπως η ανακούφιση από το στρες, η αντιμετώπιση της μοναξιάς αλλά και η ανάπτυξη γνωστικών δεξιοτήτων. Όλα αυτά τα οφέλη μπορούν να υπάρχουν κάτω από τις σωστές προϋποθέσεις ορίων και γονεϊκής επίβλεψης!
Πηγές:
https://www.bbc.com/news/uk-wales-65659896
https://www.grunge.com/29299/kids-wasted-thousands-dollars-parents-money-games/
https://www.bbc.com/news/business-65372710
Ονομάζομαι Κατερίνα Δεναξά και είμαι τελειόφοιτη φοιτήτρια του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Ασχολούμαι με την ψυχομετρία καθώς και με τις εξελίξεις της τεχνολογίας που την συνοδεύουν. Στο Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (CSIi), εκπονώ την πρακτική μου άσκηση.