Περιορισμοί και φιλτράρισμα των αναζητήσεων των παιδιών σε σχολικούς υπολογιστές

Γράφει η Ελένη Παπανδρέου, Κοινωνική Λειτουργός

Η εισαγωγή των τεχνολογιών και των πληροφοριών στο σχολείο εγκυμονεί κινδύνους ειδικά για τα παιδιά και έτσι, εμφανίζεται η αναγκαιότητα για τον σχεδιασμό μίας πολιτικής προστασίας σχετικά με την έκθεσή τους σε ακατάλληλο περιεχόμενο. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, να οριστούν πολιτικές ελέγχου του περιεχομένου στο διαδίκτυο και μέτρα αναφορικά με την ενημέρωση και την προστασία των ανήλικων χρηστών.

Με βάση το άρθρο του Dhruv Mehrotra, ένας μαθητής της 8ης δημοτικού από την Αλμπουκέρκη προσπάθησε να αναζητήσει ιστότοπους για την αυτοκτονία, αλλά στην οθόνη εμφανίστηκε το μήνυμα: “Περιορίστηκε. Αυτός ο ιστότοπος έχει αποκλειστεί από τον διαχειριστή σας.” Οι σχολικές περιφέρειες στις ΗΠΑ έχουν περιορίσει αρκετά αυτά που βλέπουν οι μαθητές στο διαδίκτυο μέσω ενός φίλτρου που μπλοκάρουν περιοχές του διαδικτύου.

Η εταιρία GoGuardian υποστηρίζει ότι χρησιμοποιεί αλγόριθμους μηχανικής μάθησης που σαρώνουν το περιεχόμενο μιας σελίδας, αντί να επιλέγει απλώς λέξεις-κλειδιά, για να αποφασίσει αν είναι κατάλληλο για τους μαθητές. Σχεδόν κάθε σχολείο στις ΗΠΑ χρησιμοποιεί ένα αυτόματο φίλτρο, κυρίως λόγω του νόμου για την Προστασία του Διαδικτύου για τα παιδιά (Children’s Internet Protection Act, CIPA) που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο το 2000. Ο νόμος αυτός απαιτεί από τα σχολεία και τις βιβλιοθήκες να αποκλείουν την «παιδική πορνογραφία» ή άλλο περιεχόμενο που θεωρείται «άσεμνο» ή «επιβλαβές για τους ανηλίκους».

Όταν ψηφίστηκε ο νόμος, η CIPA αμφισβητήθηκε αμέσως από την Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών και την Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες (American Civil Liberties Union, ACLU), η οποία υποστήριξε ότι η απαίτηση του νόμου για φιλτράρισμα ιστού έθεσε αντισυνταγματικούς περιορισμούς. Το 2003, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ψήφισε ότι το φιλτράρισμα ήταν συνταγματικό, επειδή οι βιβλιοθήκες επέτρεπαν στους θαμώνες να ζητήσουν να ξεμπλοκάρουν συγκεκριμένες ιστοσελίδες.

Φοιτητές και ομάδες πολιτικών δικαιωμάτων, ωστόσο, αγωνίζονται ενάντια στη λογοκρισία στο διαδίκτυο. Το 2011, η ACLU ξεκίνησε μια καμπάνια «Don’t Filter Me» που ενθάρρυνε τα σχολεία να σταματήσουν να χρησιμοποιούν φίλτρα ιστού. Πολλοί εκπαιδευτικοί που απάντησαν στην έρευνα του CDT (57 τοις εκατό) συμφώνησαν ότι τα φίλτρα ιστού του σχολείου έκαναν πιο δύσκολη την ολοκλήρωση των εργασιών.

Σύμφωνα με το εγχειρίδιο βασικών γνώσεων για το διαδίκτυο από το council of Europe το σχολείο θα πρέπει να εφαρμόζει σαφή πολιτική αποδεκτής χρήσης (AUP),  για να παρακολουθείται το πότε και το πώς χρησιμοποιούν το διαδίκτυο οι μαθητές και το προσωπικό στο σχολείο. Η πολιτική αυτή αποτελείται από ένα σύνολο κανόνων που εφαρμόζει ο διαχειριστής ενός δικτύου υπολογιστών και περιορίζει τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται ο ιστότοπος.

Στην Ελλάδα το Υπουργείο Παιδείας έχει εφαρμόσει μέσω του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου μία συγκεκριμένη πολιτική προστασίας των μαθητών από την έκθεσή τους σε ακατάλληλο περιεχόμενο του Διαδικτύου στο σχολείο, η οποία είναι εναρμονισμένη με τη διεθνή πρακτική και αφορά την εφαρμογή τεχνικών (φίλτρα).

Αντίστοιχες τεχνικές εφαρμόζονται διεθνώς στα εκπαιδευτικά δίκτυα προηγμένων χωρών με σκοπό να αποτρέπουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδες με κατηγορίες όπως είναι: «porn» (ιστοσελίδες με πορνογραφικό περιεχόμενο) «gambling» (ιστοσελίδες με τυχερά παιχνίδια) «drugs» (ιστοσελίδες που προωθούν τα ναρκωτικά) «aggressive» (ιστοσελίδες που προπαγανδίζουν την επιθετική συμπεριφορά και το ρατσισμό) και «violence» (ιστοσελίδες που προωθούν την βία).

Εν κατακλείδι, είναι σαφές ότι για την προστασία από τους κινδύνους του Διαδικτύου είναι απαραίτητη και η ενεργητική και κριτική στάση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων.

Πηγές

https://www.wired.com/story/inside-americas-school-internet-censorship-machine/ 

https://register.sch.gr/students/help/files/egkMailSt_s4.pdf 

https://www.coe.int/t/dghl/StandardSetting/InternetLiteracy/InternetLiteracyHandbook_2_GR.asp#F16