Παιχνίδια εγκλεισµού: φαινόμενο που μετρά ήδη τρεις δεκαετίες

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία αύξηση των παιχνιδιών εγκλεισμού στην τηλεόραση. Τείνουν να αποτελέσουν το βασικό είδος ψυχαγωγικού προγράμματος καθώς αρκετά κανάλια τα προβάλλουν. Βασικός άξονας αυτών των παιχνιδιών είναι οι ανθρώπινες σχέσεις που αναπτύσσονται. Στα παιχνίδια εγκλεισμού άγνωστοι άνθρωποι με διαφορετικούς χαρακτήρες και συμπεριφορές καλούνται να συγκατοικήσουν, γεγονός που οδηγεί είτε σε συμπάθειες είτε σε αντιπάθειες. Λόγω της καθημερινής τριβής οι συμμετέχοντες συχνά σχηματίζουν υποομάδες και πολλές φορές υπάρχουν ρίξεις και καβγάδες μεταξύ τους. Όσο πιο έντονοι οι καβγάδες τόσο μεγαλύτερο και το ενδιαφέρον και από τη μεριά των τηλεθεατών και κατ’ επέκταση από τη μεριά των καναλιών.

Τι είναι αυτό που ωθεί κάποιον να πάρει μέρος σε ένα παιχνίδι εγκλεισμού;

Ένας λόγος για τον οποίο ένα άτομο αποφασίζει να πάρει μέρος σε ένα παιχνίδι εγκλεισμού είναι για να δείξει κάποια ικανότητα που διαθέτει. Υπάρχουν παιχνίδια με περιεχόμενο αθλητικό, μαγειρικό, μουσικό αλλά και παιχνίδια μοντέλων και προσωπικοτήτων. Πολλοί είναι αυτοί που θέλουν να προβάλλουν αυτό το στοιχείο που διαθέτουν και τους κάνει να ξεχωρίζουν από τους άλλους. Στα παιχνίδια αυτά μπορούν να μάθουν πράγματα, να δείξουν το ταλέντο τους και να το εξελίξουν.

Σε αυτά τα παιχνίδια, συνήθως το έπαθλο εκτός από τον τίτλο του νικητή συνοδεύεται και από ένα γενναιόδωρο χρηματικό ποσό. Οι περισσότεροι παίρνοντας μέρος σε ένα τέτοιο παιχνίδι έχουν ως κίνητρο το οικονομικό όφελος καθώς πρόκειται για έναν γρήγορο και συνήθως εύκολο τρόπο να κερδίσεις χρήματα. Συνηθίζεται στους παίκτες που συμμετέχουν σε αυτά τα παιχνίδια να δίνονται χρήματα κάθε μήνα. Αυτό το ποσό ακόμα κι αν είναι μικρό μπορεί να παρακινήσει κάποιον που ενδεχομένως δεν εργάζεται να συμμετάσχει σε ένα παιχνίδι για να διευκολυνθεί οικονομικά.

Σίγουρα η δημοσιότητα που αποκτά κάποιος εξαιτίας της προβολής είναι ένας λόγος που τον παρακινεί να συγκατοικήσει με άγνωστα άτομα. Κάποιοι το κάνουν για ναρκισσιστικούς λόγους και με κίνητρο τη δίψα τους να γίνουν γνωστοί στο ευρύ κοινό και κάποιοι για να εξελίξουν τη καριέρα τους. Ένας όχι τόσο γνωστός τραγουδιστής ελπίζει να γίνει γνωστός, ένας επιχειρηματίας να αυξήσει το πελατολόγιό του και κάποιοι απλά επιθυμούν να βρεθούν στα φώτα της δημοσιότητας έστω και προσωρινά.

Ένας ακόμη λόγος να πάρει κάποιος μέρος σε ένα παιχνίδι εγκλεισμού είναι για να ξεφύγει από τη καθημερινότητα. Είναι μία νέα εμπειρία, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό! Το άτομο μπορεί να ξεφύγει έστω και για λίγο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και να αφήσει καθετί που τον ανησυχεί. Τα καινούργια πράγματα άλλωστε μας ενθουσιάζουν και μας προκαλούν το ενδιαφέρον να τα ανακαλύψουμε.

Όταν ένα άτομο αποφασίσει να συμμετάσχει σε ένα τέτοιο παιχνίδι μπορεί να μπει με δύο τρόπους. Ο ένας είναι με πολύ καλή προετοιμασία και έναν συγκεκριμένο ρόλο. Μπορεί να παριστάνει τον καλό, τον κακό, τον έξυπνο ή τον καυστικό. Αυτό το άτομο στοχεύει είτε να κερδίσει το έπαθλο με κάθε κόστος είτε να αποκτήσει μεγάλη δημοσιότητα, ακόμα αρνητική. Ο άλλος τρόπος είναι να μπει στο παιχνίδι και να δείξει αυτό που είναι με απόλυτη ειλικρίνεια. Αυτό βέβαια είναι ταυτόχρονα καλό και κακό. Αν το άτομο είναι ευγενικό και ευχάριστο μπορεί είτε να κερδίσει την αγάπη του κοινού είτε να μην “πουλάει” τηλεοπτικά και να αποχωρήσει. Από την άλλη, αν το άτομο προκαλεί καβγάδες είτε θα κουράσει το κοινό που παρακολουθεί είτε θα προσφέρει μεγαλύτερα νούμερα τηλεθέασης και θα παραμείνει στο πρόγραμμα.

Σε καθεμία όμως από αυτές τις περιπτώσεις, έχει μεγάλη σημασία η επίδραση της έκθεσης στην προσωπικότητα του ατόμου. Είναι σημαντικό το άτομο να κάνει την αυτοκριτική του βγαίνοντας από το παιχνίδι και να συνειδητοποιήσει τα σωστά και τα λάθη που έχει κάνει. Να μην “θαμπωθεί” από την αναγνωρισιμότητα διότι συνήθως αυτή είναι προσωρινή. Αυτό που έχει σημασία είναι να μην αλλοιώσεις τη προσωπικότητά σου στο βωμό της τηλεθέασης και της αναγνώρισης από τον κόσμο. Άλλωστε, αυτό που μένει όταν όλα τα φώτα σβήνουν είναι ο ίδιος μας ο εαυτός και λίγοι κοντινοί άνθρωποι.

Πώς επηρεάζει ο εγκλεισμός τη ψυχολογία των συμμετεχόντων;

Πολλές φορές όσο και να προετοιμαστεί το άτομο για μία τέτοια εμπειρία, δεν αρκεί για να καταφέρει να διαχειριστεί τη κατάσταση. Στην αρχή το άτομο έχει ενθουσιασμό και ίσως άγνοια για αυτή τη νέα εμπειρία. Όσο όμως παραμένει στο παιχνίδι η αλληλεπίδραση και οι τριβές με τα υπόλοιπα άτομα τον επηρεάζουν. Πρόκειται για μία συγκατοίκηση με ανθρώπους που μπορεί να έχουν εντελώς διαφορετικές απόψεις και συνήθειες. Αν αυτές οι διαφορές δε μπορούν να λυθούν με ήρεμο τρόπο, συχνά παρατηρούνται ακραία περιστατικά και σκηνές με έντονους καβγάδες με κάποιους από αυτούς δυστυχώς να καταλήγουν σε βίαιες συμπεριφορές.

Η απομόνωση και η έλλειψη επικοινωνίας με τους φίλους και τους συγγενείς είναι καθοριστική για τη ψυχολογία του ατόμου. Σε τέτοιες περιπτώσεις που έχει ανάγκη την υποστήριξη των δικών του ανθρώπων, η απουσία τους φαίνεται ακόμα πιο έντονη. Μπορεί να βρίσκεται ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπους αλλά να αισθάνεται μοναξιά. Σίγουρα σχηματίζονται παρέες με τις οποίες τα άτομα μοιράζονται σκέψεις και συναισθήματα αλλά πόσο αληθινές είναι τελικά οι φιλίες που γίνονται κάτω από τέτοιες συνθήκες; Όταν ουσιαστικά δεν έχεις άλλη επιλογή;

Κάποιοι αντέχουν τη μοναξιά, τη πίεση, την έλλειψη επαφής με τον έξω κόσμο και δεν αφήνουν τις όποιες δυσκολίες να τους καταβάλλουν. Υπάρχουν όμως και αυτοί που είναι ευάλωτοι και η πίεση τους λυγίζει. Για αυτό σε παιχνίδια εγκλεισμού υπάρχουν άτομα που ξεσπούν, γίνονται επιθετικοί ακόμα και με μικρές αφορμές ή φτάνουν στο σημείο να αποχωρήσουν. Δεν μπορούν πλέον να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους και επιλέγουν τη ψυχική τους ηρεμία και όχι τα κέρδη που μπορεί να προκύψουν από τη συμμετοχή τους σε ένα παιχνίδι.

Είναι τα παιχνίδια εγκλεισμού μία τάση της εποχής;

Η αλήθεια είναι ότι παρατηρείται μία αύξηση προβολής τέτοιων προγραμμάτων στη τηλεόραση αλλά και παρακολούθησής τους από τον κόσμο. Σίγουρα σε αυτό έχει συμβάλλει η καραντίνα κατά την οποία ο κόσμος βρισκόταν μέσα στο σπίτι και παρακολουθούσε καθετί που τον βοηθούσε να ξεφύγει από την πλήξη. Το κοινό απολαμβάνει να βλέπει πώς ζουν οι άλλοι, πώς φέρονται, τι είδους σχέσεις δημιουργούν μεταξύ τους, για ποιο λόγο διαφωνούν. Βλέπει αυτά τα άτομα σαν παρέα, σαν τη κοινωνική επαφή που δεν επιτρεπόταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτά τα προγράμματα είναι δημοφιλή διότι ο κόσμος επιλέγει να συμμετάσχει σε αυτά για να κερδίσει κάτι. Είτε αυτό πρόκειται για δημοσιότητα, χρήματα, αναγνώριση, εμπειρία ή επαγγελματική αποκατάσταση. Υπάρχει όμως και το κοινό που τα παρακολουθεί. Όσο υπάρχουν άνθρωποι που λαμβάνουν μέρος και όσο το κοινό τα στηρίζει τόσο θα συνεχίσουν να προβάλλονται.