Ο σχεσιακός εκφοβισμός μπορεί να θεωρηθεί ίσως η λιγότερο γνωστή μορφή εκφοβισμού μεταξύ του σωματικού, λεκτικού και διαδυκτιακού, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως είναι λιγότερο σημαντικός. Χρησιμοποιώντας ο θύτης αυτόν τον έμμεσο εκφοβισμό ως υποκαταστατο του άμεσου εκφοβισμού, προκαλεί τον κοινωνικό αποκλεισμό του θύματος , εξαιρώντας το από κοινές δραστηριότητες , ενώ συγχρόνως μπορεί να διαδίδει φήμες και προσωπικές πληροφορίες για το θύμα , με σκοπό να τον αποφεύγει ο κοινωνικός του περίγυρος.
Σύμφωνα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί τα κορίτσια μπορεί να είναι το ίδιο επιθετικά με τα αγόρια όταν ο εκφοβισμός περιλαμβάνει κουτσομπολιό, δυσφήμιση και άλλες μορφές επιθετικότητας (Archer & Coyne ,2005).
Σε αντιθέση άλλες μελέτες έχουν δείξει οτι παιδιά και έφηβοι χρησιμοποιούν τόσο σωματικό όσο και κοινωνικό εκφοβισμό μια ,μη αντιμετωπίσιμη στρατηγική, για να εκφράσουν έναν διαπροσωπικό έλεγχο και θυμό. Τα κορίτσια τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερο τον κοινωνικό εκφοβισμό απ΄ ότι τα αγόρια (Xie et al 2012).
Έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ του σχεσιακού εκφοβισμού και της κοινωνικής δημοτικότητας των κοριτσιών, ενώ υπάρχει θετική συσχέτιση μεταξύ του σχεσιακού εκφοβισμού και της επεξεργασίας κοινωνικών πληροφοριών για τα κορίτσια (Andreou, 2006).Από την άλλη πλευρά, βρέθηκε θετική συσχέτιση του σχεσιακού εκφοβισμού και της αντιληπτής δημοτικότητας και για τα δύο φύλα. Επιπλέον, οι γνωστικοί τομείς της κοινωνικής ικανότητας λέγεται ότι προβλέπουν τη σχετική επιθετικότητα, ενώ η έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων καθορίζει την εμφανή επιθετικότητα. O σχεσιακός εκφοβισμός προβλέπει επίσης θετική δημοτικότητα.
Επιπλέον, η έμμεση επιθετικότητα μεταξύ των παιδιών αποτέλεσε το επίκεντρο της πρόσφατης έρευνας, η οποία αντιμετώπισε επίσης την ιδέα ότι τα επιθετικά παιδιά στερούνται κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων.
Στα σχολεία , ο εκφοβισμός ενός ατόμου , σπάνια προέρχεται από ένα με δύο άτομα , τις περισσότερες είναι αποτέλεσμα ομαδικής διαδικασίας. Η θυματοποίηση είναι αποτέλεσμα μιας αλληλεπίδρασης μεταξύ ενός θύτη με ΄ταλέντο στον εκφοβισμό’ και μιας μη συνεκτικής ομάδας (non–cohesive group) . Είναι πιθανόν μια λειτουργικά υγιής συνεκτική ομαδα να χειραγωγηθει , αλλα κυρίως χρειάζεται ενας λεπτός χειρισμός και η υψηλή κοινωνική ευφυϊα του θύτη. Θεωρείται ότι η επιθετική κίνηση μπορεί να είναι έμεση και αόρατη (Garandeau & Cillessen ,2006)
Έρευνα προτείνει ότι η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να προσφέρει έναν ‘προστατευτικό ρόλο’ μεταξύ των εφήβων (Holt & Espelage, 2007).
Η ίδια έρευνα εξετάζει τη σχέση μεταξύ κοινωνικής υποστήριξης, κατηγοριες θύτης/θύματος και ψυχολογικού προβλήματος, όπου υπογράμμισαν ότι η κοινωνική στήριξη από συμμαθητές και μητέρες προστατεύει τα θύματα και τους θύτες. Η μελέτη χρησιμοποίησε μια ανάλυση πολλαπλών μεταβλητών, η οποία αποκάλυψε ότι οι ομάδες θύτης / θύμα αλληλεπιδρούν σημαντικά με την κοινωνική υποστήριξη των ομοτίμων. Συγκεκριμένα, εκείνοι των οποίων η κοινωνική στήριξη από ομότιμούς τους βρίσκεται σε μέτριο επίπεδο, ανέφεραν ότι είχαν τη μικρότερη κατάθλιψη και άγχος. Η ανάλυση τόνισε τη σημασία της ανάπτυξης συστημάτων υποστήριξης από ομοτίμους μεταξύ των νέων ως πτυχή των προγραμμάτων παρενόχλησης.
Θεωρητικές βάσεις του εκφοβισμού
Η κοινωνική οικολογική θεωρία και η θεωρία του συμβολικού αλληλεπιδρασμού χρησιμεύουν ως θεωρητική βάση για την εξήγηση του συσχετικού εκφοβισμού και των συμπεριφορών αυτού. (Swearer et al., 2009, Swearer and Hymel, 2015). Αυτή η προοπτική προκύπτει από μια πολύπλοκη διασταύρωση της προσωπικότητας και της διάθεσης ενός ατόμου, η οποία τροποποιείται όταν το άτομο αυτό περνά από διαφορετικά στάδια κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας του (Swearer et al., 2009). Η κοινωνική οικολογική θεωρία (social ecological theory) θεωρεί ότι η ανθρώπινη ανάπτυξη συμπεριλαμβάνει μια αμφίδρομη συνάντηση μεταξύ των ατόμων και των πολλαπλών συστημάτων στα οποία υπάρχουν, όπως για παράδειγμα το νοικοκυριό, το σχολείο, η γειτονιά κ.ο.κ. Ως εκ τούτου, η συμπεριφορά εκφοβισμού δεν είναι μόνο προϊόν ατομικών τάσεων αλλά και επηρεάζεται από τις σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, συμμαθητών, γειτόνων κ.λπ., καθώς και από αλληλεπιδράσεις με ποικίλων επιρροών από την κοινωνία, συμπεριλαμβανομένων των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της τεχνολογίας (Swearer& Hymel, 2015). Η κοινωνική οικολογική θεωρία εξηγεί πώς ο σχεσιακός εκφοβισμός παρουσιαζεται σε κακεντρεχή κορίτσια.( mean girls). Από την άλλη πλευρά, η συμβολική αλληλεπίδρασμη εξηγεί πώς οι αλληλεπιδράσεις είναι σε θέση να καθορίσουν την κατάσταση, τη θέση και τους ορισμούς της αποδεκτής συμπεριφοράς, και έτσι κατασκευάζουν την διαδεδομένη καλλιέργεια (κουλτούρα) στην οποία συμβαίνουν τέτοιες αλληλεπιδράσεις (Miglaccio και Raskauskas, 2015).
Απόσπασμα διατριβής (Mean Girls:When Relational Aggression Becomes Bullying) 2017-2018
Πανεπιστημιού Portsmouth
Κέλλυ Ιωάννου