Από τον Γεώργιο Χαριστό,
Πριν ξεκινήσουμε να αναλύουμε τους λόγους για τους οποίους πρέπει να αναβαθμίσουμε το
περιβάλλον με το οποίο διενεργούμε τις καθημερινές μας εργασίες, ας αναρωτηθούμε όλοι μαζί, τί
είναι ένα «Λειτουργικό Σύστημα» και γιατί συνέχεια εμφανίζονται μηνύματα για νέες αναβαθμίσεις.
Αυτή την στιγμή μπορεί να νιώθετε ότι “βγαίνετε έξω από τα νερά σας”, ότι πρόκειται να
αναλύσουμε κάτι τόσο επιστημονικό και εξειδικευμένο που δεν θα είναι κατανοητό, ακόμα και ότι
δεν χρειάζεται να γνωρίζετε τον κόσμο της Πληροφορικής. Ωστόσο, η εμφάνιση του Ηλεκτρονικού
Υπολογιστή και η εξέλιξη του, είχε και έχει ως στόχο να κάνει πιο εύκολη την ζωή του ανθρώπου,
παρέχοντας του δυνατότητες και εργαλεία, έτσι ώστε να μπορεί να εκτελέσει τις καθημερινές του
εργασίες σε μικρότερο χρονικό διάστημα και με λιγότερο κόπο.
Το Λειτουργικό Σύστημα (Operating System ή OS), είναι σημαντικός κρίκος της λειτουργίας ενός
ηλεκτρονικού υπολογιστή. Χωρίς την ύπαρξη του Λειτουργικού Συστήματος, κάθε μορφή
ηλεκτρονικού υπολογιστή απλά θα ήταν ένα υπαρκτό αντικείμενο που δεν έχει καμία χρησιμότητα
και δυνατότητες. Το Λειτουργικό σύστημα ενώνει δύο διαφορετικούς κόσμους, το υλικό (hardware)
και το λογισμικό (software). Για να γίνει πιο κατανοητό, φανταστείτε ότι το υλικό μέρος είναι
ουσιαστικά αυτό που μπορούμε να πιάσουμε με τα ανθρώπινα χέρια μας ή να δούμε με τα ανθρώπινα
μάτια μας. Το λογισμικό, αφορά προγράμματα και λειτουργίες που έχουν δημιουργηθεί με σκοπό να
καλύψουν τις ανάγκες λειτουργίας του ηλεκτρονικού υπολογιστή και τις ανάγκες του χρήστη. Μία
μορφή λογισμικού, είναι το Λειτουργικό Σύστημα. Είναι υπεύθυνο για την σωστή διαχείριση και τον
συντονισμό των εργασιών του υπολογιστή, καθώς και την βέλτιστη κατανομή των διαθέσιμων πόρων
στις οντότητες που εμφανίζονται. Δηλαδή, είναι η ενδιάμεση διαχείριση του υλικού μέρους, έτσι
ώστε να γίνεται πιο γρήγορα η κατανομή των πόρων του συστήματος, το οποίο έχει ως αποτέλεσμα
την πιο γρήγορη και ταυτόχρονη προσπέλαση των εφαρμογών. Με απλά λόγια, ετοιμάζει το
περιβάλλον έτσι ώστε ο ηλεκτρονικός υπολογιστής να μπορεί να ανταπεξέλθει στις ανάγκες του
χρήστη.
Υπάρχουν πολλές εκδόσεις Λειτουργικών Συστημάτων, οι οποίες διαμορφώνονται σε δύο μεγάλες
οικογένειες : τα Unix και τα Microsoft Windows. Παραδείγματα Λειτουργικών Συστημάτων της
οικογένειας Unix που μπορεί να έχετε ακούσει ή έχετε διαβάσει είναι, τα MacOS και τα Linux.
Ωστόσο, τα Microsoft Windows είναι το Λειτουργικό Σύστημα το οποίο υπάρχει εγκατεστημένο
στους περισσότερους ηλεκτρονικούς υπολογιστές ανά τον κόσμο και το οποίο χρησιμοποιείται από
τους περισσότερους χρήστες, χωρίς να προσπαθώ να μειώσω την σημαντικότητα των υπόλοιπων
συστημάτων. Τα Microsoft Windows είναι πιο εύκολα κατανοητά και πιο εύχρηστα από τους
ανθρώπους και γι’ αυτό έχουν γίνει η πιο συχνή επιλογή από διάφορους κατασκευαστές
ηλεκτρονικών υπολογιστών. Οι δύο εκδόσεις των Windows που βρίσκονται εγκατεστημένες στους
περισσότερους υπολογιστές σε παγκόσμιο επίπεδο είναι, τα Windows 7 και τα Windows 10. Τα
Windows 7 έχουν πολλούς θαυμαστές λόγω της σταθερότητας που εισήγαγαν σχετικά με τις
προηγούμενες εκδόσεις. Ωστόσο, με την εμφάνιση των Windows 10, άρχισαν οι χρήστες να
αναβαθμίζουν τα συστήματα τους. Τα Windows 10 προσπάθησαν να παντρέψουν την κομψότητα και
το στυλ με την σταθερότητα.
Αναφερθήκαμε στην έννοια του Λειτουργικού Συστήματος και τις εκδόσεις που κυκλοφορούν, όμως
δεν λύσαμε την εξής απορία. Γιατί πρέπει να εγκαθιστούμε τις αναβαθμίσεις που βγάζει η
εταιρεία και γιατί είναι τόσο σημαντικό;
H Microsoft σε τωρινή της ανακοίνωση, ενημέρωσε τους χρήστες των εκδόσεων Windows 7, ότι θα
σταματήσει την υποστήριξη του λειτουργικού συστήματος και κατ’ επέκταση την διαμοίραση
ενημερώσεων, από τις 14 Ιανουαρίου του 2020. Η εταιρεία προτείνει τους χρήστες, να αναβαθμίσουν
τα συστήματα τους στην έκδοση Windows 8 ή καλύτερα στην έκδοση Windows 10. Η βασική
υποστήριξη των Windows 7 σταμάτησε το 2015, συνεχίζοντας να προσφέρουν αναβαθμίσεις που
αφορούσαν μόνο σε θέματα ασφαλείας και όχι σε νέες δυνατότητες. Ωστόσο, από τις 14 Ιανουαρίου
του 2020, η Microsoft δεν θα διαθέτει ούτε ενημερώσεις για θέματα ασφαλείας. Υπάρχουν σχετικές
δημοσιεύσεις σε ιστοσελίδες τεχνολογικού περιεχομένου, ότι θα παρέχει κάποιο πακέτο ενημερώσεων
στις εκδόσεις Windows 7 Professional και Windows 7 Enterprise μέχρι το 2023, το οποίο θα κοστίζει
περίπου στα $25 για μία συσκευή ανά έτος, χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί από την εταιρεία Microsoft.
Οι χρήστες θα μπορούν να χρησιμοποιούν την συγκεκριμένη έκδοση του Λειτουργικού Συστήματος,
ωστόσο δεν θα έχουν την δυνατότητα ενημερώσεων. Ένας χρήστης μπορεί να σκεφτεί, «εντάξει σιγά,
ας μην έχω ενημερώσεις». Μήπως δεν είναι έτσι, ειδικά αν μιλάμε για εταιρικούς υπολογιστές που
επεξεργάζονται εταιρικά στοιχεία, προσωπικά δεδομένα πελατών και πολλά άλλα;
Οι αναβαθμίσεις που αφορούν νέες δυνατότητες, έχουν ως στόχο την καλύτερη εμπειρία του χρήστη
και τον ανταγωνισμό μεταξύ των εταιρειών για το ποια μπορεί να προσφέρει στον χρήστη τις
καλύτερες δυνατότητες και εργαλεία. Από την άλλη μεριά, οι αναβαθμίσεις ασφαλείας αφορούν την
ασφάλεια του συστήματος σχετικά με σφάλματα που έχουν προκύψει κατά την υλοποίηση του
συστήματος και έχουν αντίκτυπο στην καθημερινή αλληλεπίδραση του χρήστη με το σύστημα. Εκτός
από τα σφάλματα που αφορούν την αλληλεπίδραση χρήστη-σύστημα, υπάρχουν και σφάλματα τα
οποία ονομάζονται και κενά ασφαλείας. Τα κενά ασφαλείας, αφήνουν εκτεθειμένο τον υπολογιστή
σε κακόβουλους ανθρώπους που σκοπό έχουν να διεισδύσουν στο σύστημα και να υποκλέψουν
πληροφορίες ή να παρακολουθήσουν κινήσεις του χρήστη. Η εταιρεία Microsoft μόλις αντιληφθεί ότι
υπάρχει κενό ασφαλείας, θα το διορθώσει και θα το διανείμει στους χρήστες, με την μορφή πακέτου
ενημέρωσης. Οπότε, αν η αυτόματη ενημέρωση του συστήματος δεν είναι ενεργή και αν ο χρήστης
δεν μεριμνήσει έτσι ώστε να ενημερώνει το σύστημα, ο υπολογιστής μένει εκτεθειμένος στα χέρια
κακόβουλων ανθρώπων. Όλα όσα συζητάμε, προϋποθέτουν να χρησιμοποιείται σύνδεση σε
διαδίκτυο, γιατί υπολογιστής που δεν χρησιμοποιεί ποτέ σύνδεση σε διαδίκτυο είναι πάντα ασφαλής
από απομακρυσμένους κακόβουλους ανθρώπους.
Αν μιλάμε για εταιρικούς υπολογιστές, φανταστείτε τι αντίκτυπο μπορεί να έχει ένα κενό ασφαλείας
και τί ζημιά μπορεί να δημιουργήσει. Ένας κακόβουλος άνθρωπος μπορεί από έναν υπολογιστή που
θα εντοπίσει και έχει κενό ασφαλείας, να εισχωρήσει σε όλο το δίκτυο της εταιρείας και να έχει
πρόσβαση σε σχεδόν όλα τα εταιρικά δεδομένα, αν δεν υπάρχουν αρκετές τεχνολογίες ασφάλειας από
την μεριά της εταιρείας. Εταιρικά δεδομένα και δεδομένα πελατών, φτάνουν στα χέρια των χάκερς,
από ένα κενό ασφαλείας που βρέθηκε σε έναν υπολογιστή και δημιούργησε αυτή την ζημιά. Η
ενημέρωση των συστημάτων μίας εταιρείας είναι μία επίπονη διαδικασία, διότι εμπλέκεται και η
συμβατότητα του συστήματος με εταιρικά Πληροφοριακά Συστήματα και εφαρμογές που
χρησιμοποιούνται από τους χρήστες. Ωστόσο, είναι ένα κομμάτι που οι κακόβουλοι άνθρωποι
χτυπάνε καθημερινά, ειδικά σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δεν υπάρχουν τεχνολογίες ασφάλειας
των Πληροφοριακών Συστημάτων.
Μερικοί μπορεί να σκεφτούν, «εγώ δεν έχω πρόβλημα, έχω εγκατεστημένο Antivirus ή
Antimalware». Καμία σουίτα Antivirus και Antimalware δεν μπορεί να αντιμετωπίσει επιθέσεις που
αφορούν κενά ασφαλείας συστημάτων. Οι συγκεκριμένες σουίτες προσπαθούν να εντοπίσουν μοτίβα
ιών και επιθέσεων σε αρχεία διαφόρων ειδών που υπάρχουν ή προσπαθούμε να τα προσθέσουμε στο
σύστημα. Εκτός από τις νέες δυνατότητες και τα κενά ασφαλείας των πακέτων ενημερώσεων του
Λειτουργικού Συστήματος που θα διακοπούν, είναι πιθανό και οι εταιρείες που κατασκευάζουν
εφαρμογές να σταματήσουν να υποστηρίζουν τα συστήματα τους σε περιβάλλον Windows 7. Οπότε,
μετά τις παραπάνω αναφορές που αναλύθηκαν, μπορείτε να καταλάβετε ότι αν είστε χρήστης της
έκδοσης Windows 7, καλό είναι να κρατήσετε ένα αντίγραφο των δεδομένων σας σε ένα εξωτερικό
μέσο αποθήκευσης και να αναβαθμίσετε το σύστημα σε έκδοση Windows 8 ή Windows 10. Συνήθως,
χρήστης που έχει εγκατεστημένη την έκδοση Windows 7, εμφανίζεται αναβάθμιση κατευθείαν στην
έκδοση Windows 10.
Η ασφάλεια ενός υπολογιστή μπορεί να παρομοιαστεί με την ασφάλεια στην πόρτα του σπιτιού μας.
Αν έχουμε μία πόρτα, η οποία έχει παλιό σύστημα ασφαλείας και μπορεί να παραβιαστεί από
οποιοδήποτε διαρρήκτη, θα συνεχίσουμε να την χρησιμοποιούμε ή θα επενδύσουμε σε νέο σύστημα
ασφαλείας που θα μας προστατεύει από τους περισσότερους διαρρήκτες;
Ονομάζομαι Κέλλυ Ιωάννου. Είμαι Υπ. Διδάκτωρ Ψηφιακής Εγκληματολογίας και Τrauma Coach. Ως Διευθύντρια του CSI Institute, υποστηρίζω θερμά το όραμα του Ινστιτούτου που προάγει εκπαιδευτικούς και κοινωφελείς σκοπούς όπως την πρόληψη και την αντιμετώπιση θεμάτων ασφαλείας στο διαδίκτυο. Διαθέτω κλινική εμπειρία στον τομέα του Hλεκτρονικού Τραύματος (εξαρτήσεις από διαδίκτυο/ διαδικτυακούς εκβιασμούς, εκφοβισμούς, παρενοχλήσεις κ.ο.κ) και είμαι ιδρύτρια του Traumahelp, του μοναδικού κέντρου στην Ελλάδα για τη θεραπεία και την αποκατάσταση του ηλεκτρονικού τραύματος.