Είναι ευρέως γνωστό πως στόχος των ΜΜΕ δεν είναι αποκλειστικά και μόνο η ενημέρωση των πολιτών. Μέσα από κρυφές τεχνικές που αποτελούν μάλιστα ολόκληρη επιστήμη, εξυπηρετούνται διάφορα άλλα συμφέροντα, τα οποία θέλοντας και μη συγκρούονται με τα συμφέροντα του κοινού στο οποίο απευθύνονται. Στη περίπτωση της πανδημίας που διανύουμε, τηλεοπτικά προγράμματα, ραδιοφωνικές εκπομπές, κοινωνικά μέσα δικτύωσης και περιοδικά συμβάλλουν στην άσκηση επιρροής που ενδεχομένως να κατευθύνει την έκβασή της.
Η επιρροή αυτή έχει αρνητικό χαρακτήρα και ονομάζεται “nocebo effect”. Αποτελεί το αντίθετο του “placebo effect”, δηλαδή χαρακτηρίζεται ως το αρνητικό αποτέλεσμα μιας κατάστασης λόγω των αρνητικών αντιλήψεων του ασθενούς ότι η θεραπεία θα του προκαλέσει κακό. Στη προκειμένη περίσταση, οι αρνητικές αντιλήψεις που μπορεί να έχει κανείς για τον ιό ή το εμβόλιο έχουν τέτοιο αντίκτυπο ώστε να παρουσιάζονται υποσυνείδητα τα ίδια συμπτώματα ακόμη και εάν δεν έχει νοσήσει.
Τα ΜΜΕ θεωρείται πως έχουν ενεργό ρόλο στην εξέλιξη της πανδημίας, όπως υποστηρίζουν έρευνες. Συγκεκριμένα, βρέθηκε πως η επιδείνωση της δημόσιας υγείας συνοδευόταν από έναν υψηλό αριθμό αρνητικών σχετικά με τη πανδημία πρωτοσέλιδων σε εφημερίδες και περιοδικά. Αν και δεν προσεγγίστηκε το θέμα άκρως στατιστικά, δόθηκε μια ιδέα σχετικά με το πως η παρουσία των ΜΜΕ μπορεί να συνδεθεί με τη πορεία της δημόσιας υγείας. Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα, η ενημέρωση σχετικά με τις παρενέργειες ενός φαρμάκου προκάλεσε γενικά την αύξηση στην αναφορά των παρενεργειών και μάλιστα των συγκεκριμένων παρενεργειών που καλύφθηκαν από τα Μέσα.
Γίνεται κατανοητό πως οι συναισθηματικά φορτισμένες αρνητικές πληροφορίες από μια πηγή εξουσίας είναι δυνατό να προκαλέσουν σε κάποιον αρνητικά συμπτώματα. Ακόμα και ο τρόπος που παρουσιάζονται οι παρενέργειες ενός φαρμάκου παίζουν δραστικό ρόλο στο πως θα αντιδράσει ο ασθενής στη θεραπεία. Πιο αντικειμενική και στατιστική έκθεση των πληροφοριών φαίνεται να μην προκαλεί μια τόσο αρνητική ανταπόκριση από τον ασθενή.
Επιστρέφοντας στα ΜΜΕ, είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πως το άγχος και ο φόβος σχετικά με τον ιό έχει τεράστια επίδραση στη καθημερινή ζωή των ανθρώπων και είναι λογικό να προκαλείται σε κάποιο βαθμό από την απλή ενημέρωση. Από την άλλη πλευρά, όταν γίνεται με οριακά παρεμβατικές μεθόδους τότε προκύπτει δισταγμός και τρόμος που γεννάει αντίστοιχα αλόγιστες ενέργειες και συμπεριφορές. Οι εικασίες, μάλιστα, που γίνονται χωρίς επιστημονικές αποδείξεις μπορούν μακροπρόθεσμα να χτίσουν ένα τείχος καχυποψίας που θα αποκρούει ακόμη και τις βάσιμες πληροφορίες. Προτείνεται, λοιπόν, να μετριάζεται ο χρόνος που αφιερώνει κανείς στα ΜΜΕ, καθώς πέρα από την ενημέρωση πολλαπλασιάζονται επίσης το αίσθημα του φόβου και η παραπληροφόρηση.
Πηγές: cpe.psychopen.eu, clinmedjournals.org, leidenpsychologyblog.nl
Ονομάζομαι Χρήστος Τέκας, είμαι επί πτυχίο φοιτητής του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτελώ τη πρακτική μου άσκηση στο CSI Institute.