Αποτελεί πλέον γεγονός ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας, καθώς η χρήση τους δεν περιορίζεται μόνο στην προσωπική μας διασκέδαση, αλλά και στην εκτέλεση δραστηριοτήτων τόσο σε εκπαιδευτικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο.
Θα έχεις σίγουρα παρατηρήσει πως ένα μεγάλο μέρος των χρηστών του διαδικτύου των κοινωνικών εφαρμογών και πλατφόρμων βρίσκεται στην ηλικία της εφηβείας. Η ενασχόληση με το διαδίκτυο γίνεται σχεδόν σε καθημερινή βάση, αποτελεί πλέον τρόπο ζωής για τους εφήβους και συντελεί έμμεσα και με την κοινωνική τους εικόνα. Η εικόνα για τους νέους εφηβικής ηλικίας είναι ένα ξεχωριστό και πολύ σημαντικό κεφάλαιο, καθώς με βάση αυτή αποκτούν αυτοπεποίθηση, ανακαλύπτουν πτυχές του εαυτού τους και διαμορφώνουν μια ταυτότητα.
Είναι όμως άραγε ισχυρή μια ταυτότητα, η οποία δημιουργείται με βάση το ψηφιακό αποτύπωμα; Οι νέοι παρουσιάζονται πολλές φορές διαφορετικοί στα social media, επιδιώκοντας να δομήσουν μια εικόνα αρεστή και προσιτή για τους συνομηλίκους τους. Η χρήση του διαδικτύου σε αυτές τις περιπτώσεις αποτελεί μέσο για να γίνει κανείς δημοφιλής, να υπάρχει αναγνώριση από τo περιβάλλον του και να στρέφει τα βλέμματα πάνω του. Ειδικά στη εφηβεία, όπου η εικόνα απασχολεί τη πλειοψηφία των νέων, το φαινόμενο αυτό αυξάνεται και η προβολή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γίνεται πιο αισθητή.
Απόρροια αυτής της κατάστασης είναι ο ανταγωνισμός που αναπτύσσεται ανάμεσα στους εφήβους. Το λεγόμενο «κυνήγι» των likes, όπου παρατηρείται σε αυτές τις περιπτώσεις, φανερώνει την ανάγκη των νέων να βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής, να λαμβάνουν αναγνώριση και να έχουν θεμελιώσει μια ακλόνητη εικόνα. Επίσης δημιουργείται ένα κλίμα ανταγωνισμού, λόγω της σύγκρισης που επικρατεί για το ποιος έχει περισσότερα likes σε μια δημοσίευση, ποιος έχει αναρτήσει τη καλύτερη φωτογραφία ή ποιος έχει περισσότερους φίλους και διασυνδέσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή λοιπόν είναι μια εικονική πραγματικότητα, η οποία έχει ενταχθεί στη ζωή μας σε τέτοιο βαθμό που δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι είναι και αληθινή. Αδιαμφισβήτητα, η εικόνα που προβάλλει κανείς στο διαδίκτυο επηρεάζει και την καθημερινότητά του σε πολλούς τομείς. Αυτό όμως δεν πρέπει να μας κάνει να ξεχνάμε και τη ζωή έξω από την οθόνη και πως αυτή διαμορφώνεται με βάση τις ενέργειες που εμείς πραγματοποιούμε στο διαδίκτυο.
Γιατί οι νέοι θεωρούν τόσο σημαντικό να ξεχωρίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ;
Η εφηβεία είναι μια ηλικιακή περίοδος, όπου τα παιδιά μεταβαίνουν από τη παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Η διαμόρφωση μιας σταθερής ταυτότητας πολλές φορές δεν μπορεί να επιτευχθεί άμεσα. Οι νέοι περνούν από διάφορα στάδια, πειραματισμούς, εναλλαγή απόψεων, συγκρούσεις με τους μεγαλύτερους μέχρι να συνειδητοποιήσουν τα όριά τους και τις δυνατότητές τους. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν για αυτούς μια διέξοδο και ένα μέσο έκφρασης τόσο των πεποιθήσεών τους όσο και της προσωπικής τους ζωής. Αναζητούν επιβεβαίωση για τις πράξεις και τις προτιμήσεις τους καθώς και επιδοκιμασία από τους κοντινούς τους ανθρώπους ώστε να βρουν τα πατήματά τους και να δημιουργήσουν τον «ιδανικό» εαυτό. Για ένα άτομο νεαρής ηλικίας είναι μείζον ζήτημα το να αρέσει και να λαμβάνει επιβεβαίωση και θαυμασμό για τον τρόπο που μιλάει, που ντύνεται και κατ’ επέκταση για τον τρόπο που επιλέγει να ζει. Αυτή η ανάγκη για αναγνώριση και έκθεση στα social media μπορεί να είναι και αποτέλεσμα των κοινωνικών προτύπων. Πολλά από τα πρότυπα των εφήβων, διασημότητες ή μη, προβάλλουν καθημερινώς τη ζωή τους μέσω της οθόνης, αναδεικνύοντας έναν τρόπο ζωής που επιδιώκουν να μιμηθούν πολλοί έφηβοι.
Ονομάζομαι Στέλλα Σιμωνίδου και είμαι απόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα πλαίσια του αντικειμένου μου, με απασχολεί ιδιαίτερα η φύση του ηλεκτρονικού εγκλήματος και η παροχή βοήθειας σε εφήβους και ενήλικους.