Ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας

Τη  λέξη «νάρκισσος»  τη συναντάμε καθημερινά καθώς γίνεται χρήση της για να περιγράψουμε ένα άτομο όταν η προσωπικότητα του φέρει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Ήδη από την αρχαιότητα γνωρίζουμε για τον Νάρκισσο, ο οποίος ερωτεύτηκε και μαγεύτηκε από την αντανάκλαση του στον καθρέφτη. Η αρχαία ελληνική μυθολογία λοιπόν ήδη μας προϊδεάζει για την σημασία του ναρκισσισμού. Δεν είναι απλώς ένας χαρακτηρισμός ή μια κατάσταση, αλλά έχει καταχωρηθεί και στο διαγνωστικό εγχειρίδιο ως διαταραχή προσωπικότητας, η λεγόμενη Ναρκισσιστική Διαταραχή.

Κάποια χαρακτηριστικά της προσωπικότητας προδιαθέτουν την ανάπτυξη Ναρκισσιστικής Διαταραχής αλλά αυτό δεν σημαίνει πως κάθε άνθρωπος που χαρακτηρίζεται από κάποια ναρκισσιστικά γνωρίσματα μπορεί να λάβει διάγνωση.

Θα δούμε λοιπόν ορισμένα στοιχεία προσωπικότητας, τα οποία θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ναρκισσιστικά και να τα συναντήσουμε σε άτομα με Ναρκισσιστική Διαταραχή.

Μεγαλειώδη αίσθηση εαυτού

Το άτομο διακρίνεται από τον μέσο όρο για την έντονη ενασχόληση με τον εαυτό του, την αίσθηση πως η αξία του είναι ανεκτίμητη και υπερβαίνει εκείνη των υπολοίπων. Η εστίαση μόνο στα επιτεύγματα και τις επιτυχίες, στην εξυπνάδα του και στην ομορφιά του, το ωθεί να έρχεται σε επαφή με άτομα που θεωρεί ισάξια και να περιθωριοποιεί όσους κρίνει ανάξιους για να δημιουργήσει κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις.

Αναζήτηση επιβεβαίωσης

Ένα άλλο σύνηθες χαρακτηριστικό είναι η συνεχής αναζήτηση επιβράβευσης και επιβεβαίωσης, τόσο από τα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος, όσο και από το κοινωνικό και εργασιακό περιβάλλον. Το άτομο επιζητά να είναι το επίκεντρο και να σχολιάζεται θετικά, λαμβάνοντας σε μόνιμη βάση ενίσχυση και ενθάρρυνση για τα επιτεύγματα του. Η ψυχολογία και η αυτοπεποίθηση που φέρει κλονίζονται εύκολα όταν ακούει κάποιο αρνητικό ή αποδοκιμαστικό σχόλιο και χαρακτηρίζεται από χαμηλή ανεκτικότητα στην κριτική που του ασκείται.

Χαμηλά επίπεδα ενσυναίσθησης και ουσιαστικής κοινωνικοποίησης

Τα άτομα που παρουσιάζουν ναρκισσιστικά στοιχεία προσωπικότητας συνήθως δεν αντιλαμβάνονται τα συναισθήματα των άλλων, καθώς έχουν εστιάσει μονόπλευρα. Αυτό σημαίνει πως ενδιαφέρονται για τη δική τους επιτυχία και ευτυχία καθώς και για την εικόνα τους, παραμελώντας τους άλλους και αγνοώντας πολλές φορές τα δικά τους αισθήματα. Προκειμένου ένα άτομο να επιτύχει τους στόχους του, ακόμα και αν αυτοί είναι μη ρεαλιστικοί λόγω υπερβολικής φιλοδοξίας, μπορεί να καταπατήσει τα δικαιώματα των άλλων και να μην δείξει ενσυναίσθηση και σεβασμό.

Υποβιβασμός

Ο υποβιβασμός των άλλων είναι ένα στοιχείο που μπορεί να υποδηλώνει ναρκισσιστική προσωπικότητα. Η ενασχόληση με τον εαυτό και η αίσθηση μεγαλείου και υπεροχής κλονίζει σε μεγάλο βαθμό την ορθή κρίση του ανθρώπου. Από αυτό συνεπάγεται η αρνητική και επικριτική του στάση έναντι των άλλων, η προσπάθεια να μειώσει τα χαρακτηριστικά ενός άλλου ανθρώπου, να επιβάλει τη δική του άποψη και να αισθάνεται πως εκείνος κατέχει τη πρώτη θέση σε κάθε περιβάλλον. Η εξιδανίκευση του εαυτού είναι ακόμη ένας παράγοντας που οδηγεί το άτομο σε αυτές τις συμπεριφορές. Πιστεύοντας ότι είναι μοναδικός και ξεχωριστός ,πως κατέχει αστείρευτη γνώση και εξουσία, υποτιμά τους άλλους ώστε να καλύπτει το αίσθημα αυτό και να το επιβεβαιώνει με έναν τρόπο φυσικά μη λειτουργικό.

Τα άτομα που φέρουν τέτοια χαρακτηριστικά συνήθως είναι απομονωμένα και δύσκολα κατορθώνουν να επενδύσουν συναισθηματικά σε κοινωνικές ή προσωπικές σχέσεις. Η μόνη σχέση που έχει σημασία για αυτούς είναι με τον εαυτό τους, ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο και πρέπει να προβούν σε όλες τις ενέργειες ώστε αυτό να μην κλονιστεί. Όταν αμφισβητείται η εξουσία και η υπεροχή τους βρίσκονται σε αδιέξοδο και εμφανίζουν πολλές φορές ψυχικά συμπτώματα, αφού δεν μπορούν να δεχτούν ότι κρίνονται και «εκθρονίζονται». Ένα άτομο που παρουσιάζει ναρκισσιστικές πτυχές στον χαρακτήρα του τείνει να αισθάνεται πως βρίσκεται στη κορυφή του κόσμου, μια κατάσταση η οποία αν διαταραχθεί, διαταράσσεται και ο ψυχικός κόσμος του ατόμου αυτού.