Γράφει η Βασιλική Δεληκωστοπούλου, Εγκληματολόγος
Ο εκφοβισμός μπορεί να αφήσει βαθιά συναισθηματικά σημάδια στην ψυχή ενός παιδιού και να μετατρέψει την καθημερινότητά του σε εφιάλτη. Στην ακραία του μορφή, ο εκφοβισμός εκφράζεται με απειλές και σωματικούς τραυματισμούς. Πολλά περιστατικά εκφοβισμού, όπως όλοι γνωρίζουμε, είχαν τραγικές συνέπειες καθώς πέρα από τις βαριές και μη αναστρέψιμες σωματικές και ψυχικές βλάβες , πολλά παιδιά έχουν οδηγηθεί ακόμη και στην αυτοκτονία. Πώς πρέπει λοιπόν να μιλήσουμε στα παιδιά για το bullying;
ΒΗΜΑ 1ο – Ξεκινάμε μιλώντας στο παιδί για το τι είναι ο εκφοβισμός και ποιες είναι οι συνθήκες εκείνες οι οποίες το καθιστούν θύμα. Τονίζουμε ότι ο εκφοβισμός είναι κάτι διαφορετικό από μια απλή σύγκρουση, τσακωμό ή διαφωνία με φίλους ή συμμαθητές. Τα περιστατικά αυτά δεν είναι συνήθως επιβλαβή όταν γίνονται με παιχνιδιάρικο, φιλικό και αμοιβαίο τρόπο και τα παιδιά το βρίσκουν αστείο. Παρόλο που ο ορισμός μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, ένα καλός τρόπος που μπορούμε να το εξηγήσουμε είναι να απαριθμήσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του:
Εκφοβισμό έχουμε:
- Όταν το άτομο τραυματίζεται είτε σωματικά είτε ψυχολογικά
- Γίνεται επίτηδες
- Συνήθως συμβαίνει περισσότερες από μία φορές
Ενημερώνουμε το παιδί ότι ο εκφοβισμός μπορεί να είναι είτε σωματικός, με χτυπήματα ή σπρωξίματα, κατά κύριο λόγο επαναλαμβανόμενα (προσοχή και πάλι να γίνει κατανοητή η διαφορά από έναν απλό παιδικό καυγά ή τα συνηθισμένα πειράγματα μεταξύ των παιδιών) είτε συναισθηματικός, με επαναλαμβανόμενες βρισιές, προσβολές και απειλές. Ο εκφοβισμός πλέον συναντάται και στον κυβερνοχώρο, μέσω της αποστολής εκβιαστικών μηνυμάτων, απειλών για δημοσίευση προσωπικών πληροφοριών ή των αρνητικών και υβριστικών σχολίων στα social media. Ανεξάρτητα από τον τύπο του bullying, δίνουμε στο παιδί να καταλάβει πως ο εκφοβισμός ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΟΤΕ αποδεκτός.
ΒΗΜΑ 2ο – Δηλώνουμε στο παιδί πως είμαστε στο πλευρό του και ότι ποτέ δεν θα χρειαστεί να χειριστεί τέτοια περιστατικά μόνο του. Του λέμε πως εάν σε οποιαδήποτε περίπτωση αισθανθεί ότι βιώνει εκφοβισμό, θα θέλαμε να μας ενημερώσει ΑΜΕΣΑ. Ανακοινώνουμε στο παιδί πως θα δημιουργήσουμε ένα σχέδιο δράσης ομαδικά, για να σταματήσουμε αυτό που συμβαίνει και σε καμία περίπτωση δεν θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει τους εκφοβιστές μόνο του.
ΒΗΜΑ 3ο – Ενημερώνουμε το παιδί για εναλλακτικούς τρόπους δράσης, εάν βιώνει εκφοβισμό στο σχολείο. Μαζί με την ενίσχυση της σημασίας του να μιλήσουν ΑΜΕΣΑ σχετικά με τα περιστατικά αυτά, αυτή είναι η κατάλληλη στιγμή για να ενθαρρύνετε το παιδί να μπει σε μια διαδικασία εύρεσης λύσεων. Οι λύσεις αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν το να απευθυνθεί και σε έναν άλλο αξιόπιστο ενήλικα (όπως π.χ. τον δάσκαλο ή έναν κοντινό συγγενή), τους στενούς φίλους του ή ακόμη και να σκεφτούμε πώς θα μπορούσε να ανταποκριθεί σε μια κατάσταση εκφοβισμού, αντιμετωπίζοντας το/τα άτομο/α αυτά.
ΒΗΜΑ 4ο – Εξίσου σημαντικό είναι να μάθουμε στο παιδί να μην μένει αμέτοχο σε περιπτώσεις που γίνεται μάρτυρας περιστατικών εκφοβισμού άλλων παιδιών. Συζητάμε μαζί του για το τι πρέπει να κάνει σε αυτή την περίπτωση. Έρευνες παγκοσμίως δείχνουν πως σχεδόν το 80% των μαθητών έχουν έστω και μια φορά στο παρελθόν γίνει μάρτυρες περιστατικών εκφοβισμού η βιαιοπραγίας σε βάρος άλλων συμμαθητών τους. Όπως κι αν επιλέξει το παιδί να αντιδράσει είναι σημαντικό να γνωρίζει πως θα είναι ασφαλές. Ορισμένες πιθανές επιλογές και βήματα που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί τους περιλαμβάνουν τη μη συμμετοχή τους (έννοια της ενσυναίσθησης, «δεν κάνω ποτέ αυτό που δεν θέλω να μου κάνουν» κτλ.), την αναφορά σε έναν αξιόπιστο ενήλικα ή ακόμη και την επικοινωνία με το άτομο που εκφοβίζεται, ώστε κι εκείνο με τη σειρά του να νιώσει πως δεν είναι μόνο.
ΒΗΜΑ 50 – Τσεκάρετε το παιδί σας καθ ‘όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους. Και προσπαθήστε να έχετε μια ανοιχτή και ειλικρινή συζήτηση σχετικά με τον εκφοβισμό. Ενισχύστε το μήνυμα ότι, ό, τι κι αν συμβεί μπορούν πάντα να έρθουν σε εσάς για βοήθεια. Αν το παιδί σας εκμυστηρευτεί ότι έχει πέσει θύμα bullying, ακούστε το με ψυχραιμία και φανείτε υποστηρικτικοί. Ποτέ δεν πρέπει να φανούμε επικριτικοί ή να αφήσουμε να εννοηθεί με οποιονδήποτε τρόπο πως το παιδί φταίει για αυτό που του συμβαίνει. Τα παιδιά συχνά είναι απρόθυμα να μιλήσουν στους ενήλικες για περιστατικά θυματοποίησής τους επειδή αισθάνονται αμηχανία και ντροπή για ότι συμβαίνει ή ανησυχούν ότι οι γονείς τους θα απογοητευτούν, θα θυμώσουν ή θα αντιδράσουν άσχημα. Μερικές φορές επίσης αισθάνονται ότι είναι δικό τους λάθος, ή ότι αν έκαναν κάτι διαφορετικά αυτό δεν θα τους συνέβαινε. Επιπλέον ανησυχούν ότι οι γονείς τους δεν θα τους πιστέψουν ή δεν θα κάνουν τίποτα γι’ αυτό. Μπορούμε να προστατέψουμε τα παιδιά μόνο αν έχουμε φροντίσει σαν γονείς δάσκαλοι ή κηδεμόνες να έχουμε αναπτύξει μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους και αν μέχρι τώρα έχουμε καταφέρει να σταθούμε επαρκώς δίπλα τους χωρίς να είμαστε τιμωρητικοί ή επικριτικοί. Εάν το δικό σας ή κάποιο άλλο παιδί υποψιάζεστε ή γνωρίζετε πως έχει πέσει θύμα εκφοβισμού, η άμεση παρέμβαση είναι απαραίτητη και σωτήρια.
Ας μην ξεχνάμε: Οι σχέσεις εμπιστοσύνης δεν χτίζονται εν μια νυκτί. Και μέχρι το παιδί να μπορέσει να μας ανοιχτεί και να μας μιλήσει για οτιδήποτε άσχημο του συμβαίνει ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΑΡΓΑ.
Πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki
Ιωάννα Σκλιάμη