Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ένα φαινόμενο που αφορά τόσο στη σωματική όσο και τη ψυχολογική βία που υπόκειται ένα άτομο στα πλαίσια του οικογενειακού περιβάλλοντος. Αφορά άτομα εντός μιας συντροφικής σχέσης , παιδιών αλλά και γηραιότερων μελών της οικογένειας. Οι πράξεις που περιλαμβάνονται στην ενδοοικογενειακή βία μπορεί να είναι η σωματική βία, οι λεκτικές προσβολές , ο εξαναγκασμός καθώς και ο περιορισμός ελευθερίας των μελών της οικογένειας. Οι μορφές αυτές βίας προκαλούν συναισθήματα οδύνης και πόνου στο θύμα και έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη σωματική αλλά και ψυχική τους υγεία. Στα πλαίσια της αξιολόγησης αυτού του φαινομένου διαφορετικές μεταξύ τους θεωρητικές προσεγγίσεις επιχείρησαν να ερμηνεύσουν την ενδοοικογενειακή βία.
- Ψυχολογικές / Ψυχαναλυτικές θεωρίες
Στο χώρο της ψυχανάλυσης , η κοινή γνώμη ερμηνεύει το φαινόμενο της βίας στα πλαίσια της οικογένειας με βάση τη ψυχοπαθολογία του δράστη και του θύματος. Τα παθολογικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των μελών της οικογένειας πηγάζουν από καθηλώσεις σε ψυχοσυναισθηματικά στάδια κατά την ανάπτυξή τους. Επίσης σύμφωνα με μελέτες έχει διαπιστωθεί πως πολλές φορές ο δράστης , ο οποίος προκαλεί το αίσθημα του πόνου και του φόβου στα θύματά του έχει διαγνωσθεί από κάποια ψυχική διαταραχή με βάση τα κριτήρια του DSM (διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των ψυχικών διαταραχών)
- Θεωρία κοινωνικής μάθησης
Σύμφωνα με τη θεωρία της κοινωνικής μάθησης , όπως εισήγαγε ο Αμερικάνος ψυχολόγος Albert Bandura , η κακοποίηση είναι αποτέλεσμα μάθησης. Ο δράστης έχει μάθει να ερμηνεύει τη βία ως μια «φυσιολογική» συμπεριφορά καθώς ο ίδιος έχει υπάρξει στο παρελθόν θύμα είτε παρατηρητής περιστατικών βίας. Δεν είναι λίγες οι θεωρίες και τα γεγονότα που καταγράφονται , τα οποία αποδεικνύουν ότι πολλά από τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας μπορεί σε μελλοντικό χρόνο να γίνουν θύτες. Για τα άτομα αυτά οι μορφές βίας αποτελούν πράξεις ηθικά αποδεκτές και δικαιολογημένες.
- Θεωρία συναισθηματικών δεσμών
Ο Bowlby μίλησε για τη θεωρία των συναισθηματικών δεσμών δίνοντας ιδιαίτερα έμφαση στη σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ του παιδιού και του γονέα ήδη από τη στιγμή της γέννησης. Όταν ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσεται είναι ανασφαλής και χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια και δυσκολίες , αυτό έχει επιπτώσεις και στην ενήλικη ζωή του παιδιού. Μπορεί να αποτελέσει πηγή μεταγενέστερων προβλημάτων στις διαπροσωπικές του σχέσεις καθώς και στους συναισθηματικούς δεσμούς που αναπτύσσει με τους άλλους. Για αυτό και πολλοί ειδικοί ψυχικής υγείας έχουν ερμηνεύσει την ενδοοικογενειακή βία με τις ελλείψεις συναισθηματικού δεσμού που είχε αναπτύξει ο δράστης με τους γονείς του στη παιδική του ηλικία.
- Θεωρία υποκουλτούρας της βίας
Με βάση αυτή τη θεωρία η βία ερμηνεύεται διαφορετικά σε κάθε κοινωνική ομάδα. Ορισμένες νόρμες αποκωδικοποιούν με διαφορετικό τρόπο τα φαινόμενα της βίας και τη καταχρηστική συμπεριφορά με αποτέλεσμα αυτή να γίνεται αποδεκτή στο πλαίσιο της συγκεκριμένης ομάδας. Σε περιβάλλοντα υποκουλτούρας έχει παρατηρηθεί πως η κακοποιητική συμπεριφορά μέσα στην οικογένεια πολλές φορές όχι μόνο γίνεται αποδεκτή αλλά ενθαρρύνεται και για λόγους υπεροχής και επίδειξη εξουσίας. Σε κάποιες γεωγραφικές περιοχές λοιπόν , το αξιακό σύστημα αξιολογεί διαφορετικά την κακοποίηση και έτσι συναντάμε πιο συχνά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
- Φεμινιστικές θεωρίες
Οι φεμινιστικές προσεγγίσεις ερμηνεύουν το φαινόμενο της κακοποίησης στα πλαίσια της οικογένειας προσανατολισμένες στο επιφαινόμενο της πατριαρχίας. Έτσι ταυτίζουν την ενδοοικογενειακή βία με τη βία κατά των γυναικών , φαινόμενο το οποίο πηγάζει από τον τρόπο που αντιλαμβάνεται η κοινωνία το γυναικείο φύλο. Η έλλειψη σεβασμού και η πεποίθηση ότι η γυναίκα αποτελεί ον κατώτερο και πιο αδύναμο ενισχύει την επιθετικότητα και τις βίαιες ενέργειες κατά των γυναικών. Στην πατριαρχική κοινωνία ο άντρας είναι κοινωνικά πιο ισχυρός και επιβάλλει την κυριαρχία του με μέσα βίας επιχειρώντας να κατοχυρώσει τη θέση του και να είναι κοινωνικά αποδεκτός βάση των στερεοτύπων που επικρατούν σχετικά με τα δύο φύλα.
Ονομάζομαι Στέλλα Σιμωνίδου και είμαι απόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα πλαίσια του αντικειμένου μου, με απασχολεί ιδιαίτερα η φύση του ηλεκτρονικού εγκλήματος και η παροχή βοήθειας σε εφήβους και ενήλικους.