23 Ιούλ
Εγκλήματα, Κοινωνία

Μάτι: 3 χρόνια μετά πώς ο πόνος παραμένει χαραγμένος στις ψυχές

Γράφει η Λουκία Χαρίτογλου, φοιτήτρια ψυχολογίας
Η διαταραχή του μετατραυματικού στρες (post-traumatic stress disorder, PTSD), εμφανίζεται σε άτομα που έχουν βιώσει οι ίδιοι ή είναι μάρτυρες απειλητικών γεγονότων  για τη ζωή τους  και των άλλων όπως είναι ένας πόλεμος, μια φυσική καταστροφή ή ακόμα και ένα ατύχημα, ένας τραυματισμός κλπ. Τα γεγονότα αυτά προκαλούν έντονο στρες στο άτομο που τα βιώνει την προκειμένη χρονική στιγμή και η ο τρόπος που ο καθένας τα εκλαμβάνει είναι διαφορετικός ανάλογα με την ηλικία του ατόμου, το φύλο αλλά και την ύπαρξη άλλων περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων που επηρεάζουν τον ψυχισμό του. Με αφορμή τις ανεπανόρθωτες καταστροφές που προκάλεσε η πυρκαγιά στο Μάτι πριν από τρία ακριβώς χρόνια στις 23/07/2018, σαν σήμερα, θα αναφερθούμε στο ανεξίτηλο στίγμα που άφησε πίσω της μαζί με 102 ανθρώπινες ζωές να χάνονται, υλικές-οικονομικές καταστροφές. Πέρα από όλα αυτά πολλοί άνθρωποι που επέζησαν από αυτή την καταστροφή έχουν σημαδευτεί και ψυχολογικά, αφού είτε έχασαν κοντινά τους πρόσωπα, είτε ολόκληρη την περιουσία τους μένοντας άστεγοι, είτε ήταν μάρτυρες σε στιγμές που άνθρωποι ενώ προσπαθούσαν να επιβιώσουν, καίγονταν ζωντανοί.
Εκείνοι που τελικά κατάφεραν να βγουν ζωντανοί μετά από αυτή την καταστροφή είναι ευνόητο να έχουν επηρεαστεί ψυχολογικά και ενδεχομένως να έχουν αποκτήσει διαταραχές, όπως το μετατραυματικό στρες που αναφέρθηκε παραπάνω. Τα χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής σύμφωνα με το DSM-5 σχετίζονται με:
  • Την έντονη αναβίωση των τραυματικών γεγονότων, στην περίπτωση αυτή εικόνες της πυρκαγιάς, επαναλαμβανόμενες σκέψεις ότι το άτομο τυλίγεται στις φλόγες ή οι εικόνες αυτές μετατρέπονται σε εφιάλτες και διαταράσσουν τον ύπνο του.
  • Την αποφυγή συγκεκριμένων τοποθεσιών που θυμίζουν την πληγείσα περιοχή, αντικειμένων και οτιδήποτε άλλο θυμίζει το τραυματικό εκείνο γεγονός φανερώνοντας συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης όταν εκτίθενται σε αυτά.
  • Την ευερεθιστότητα και το ξέσπασμα σε θυμό τα οποία φαίνεται ότι το άτομο με δυσκολία μπορεί να ελέγξει.
  • Την απομόνωση και απώλεια ενδιαφερόντων του ατόμου που σε προγενέστερο χρόνο δεν είχε.
  • Τη δυσκολία να μιλάει και να θυμάται λεπτομέρειες για το γεγονός.
  • Τη γενικότερη αλλαγή στην εικόνα της συμπεριφοράς του. 
Η Παιδοψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, στο ΓΝΠ «Η Αγία Σοφία» πραγματοποίησε μια έρευνα σχετικά με το ψυχικό τραύμα που άφησε η πυρκαγιά σε παιδιά και εφήβους. Έφηβοι από 12 έως 18 ετών απάντησαν σε σχετικά ερωτηματολόγια, τα αποτελέσματα των οποίων έδειξαν ότι το 35,7% των παιδιών δε μπορούσαν να μένουν πλέον στο σπίτι ή την περιοχή εκείνη και το 44,5% εμφάνισε συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Οι έφηβοι οι οποίοι έβλεπαν εφιάλτες το προηγούμενο διάστημα, μετά την πυρκαγιά οι εφιάλτες εντάθηκαν και σε γενικότερο πλαίσιο σοβαρότερο μετατραυματικό στρες σχετιζόταν με περισσότερες συναισθηματικές  δυσκολίες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική ιδιοσυγκρασία, διαφορετικές αντιλήψεις και εμπειρίες, οπότε αναμένεται να επηρεαστεί και σε διαφορετικό βαθμό απέναντι σε κάθε στρεσογόνο γεγονός. Αδιαμφισβήτητα όμως ένα τέτοιο γεγονός κανέναν δεν αφήνει ανεπηρέαστο. Άτομα που είναι θύματα τέτοιων γεγονότων πάντα χρειάζονται τον χρόνο τους για να συμφιλιωθούν με τις απώλειες και το ψυχικό τραύμα.
Κάποιοι μπορεί να χρειάζονται μια παραπάνω στήριξη για να επανέλθουν στην κανονικότητα, άλλοι να προσπαθούν με κάθε τρόπο να διαγράψουν από την μνήμη τους σκηνές και αναμνήσεις. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι είμαστε άνθρωποι και έχουμε τη δυνατότητα να ζητήσουμε βοήθεια όταν νιώθουμε εγκλωβισμένοι από ένα δικό μας άτομο, από τον φίλο μας, από έναν ειδικό ψυχικής υγείας.
Το μόνο σίγουρο είναι πως μέσα απο το βίωμα  μιας τέτοιας φυσικής καταστροφής βγαίνουμε πιο δυνατοί σαν άνθρωποι και εκτιμάμε τα απλά πράγματα που μας προσφέρονται απλόχερα.