Κρυπτονομίσματα: τι είναι, πως χρησιμοποιούνται και ποιοι οι κίνδυνοι χρήσης αυτών

Γράφει η Κατερίνα Δεναξά 

Η εφεύρεση και η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού νομίσματος αποτελεί την νέα τάση της εποχής καθώς και το επίκεντρο του ενδιαφέροντος του κλάδου της οικονομίας και όχι μόνο. Όροι όπως crypto, bitcoin, blockchain θα μας απασχολήσουν ιδιαίτερα προκειμένου να μπορέσουμε να κατανοήσουμε την φύση και την λειτουργία των κρυπτονομισμάτων αλλά και τους πιθανούς κινδύνους που μπορεί να ελλοχεύουν.

Αρχικά, λοιπόν, ας ορίσουμε τι είναι το κρυπτονόμισμα: Είναι μια μορφή ηλεκτρονικού νομίσματος που, για να θωρακίσει την ασφάλειά του, χρησιμοποιεί την κρυπτογράφηση. Η κρυπτογράφηση είναι μια διαδικασία μέσω της οποίας ένα αρχικό μήνυμα, το οποίο θέλει να μεταδώσει ο αποστολέας, μεταφράζεται μέσω ενός αλγορίθμου κι ενός κλειδιού σε «κρυπτοκείμενο», δηλαδή σε κείμενο, το οποίο θα μπορεί να διαβάσει μονάχα ο παραλήπτης για τον οποίο προορίζεται, ο οποίος θα κατέχει τα απαραίτητα μέσα για να το αποκρυπτογραφήσει. Μέσω αυτής της διαδικασίας καθίσταται σχεδόν αδύνατη η παραχάραξη μιας συναλλαγής ή η χρήση του κρυπτονομίσματος σε δυο συναλλαγές ταυτόχρονα. Μάλιστα, η κρυπτογράφηση ισχύει για όλα τα ψηφιακά νομίσματα.

Πολλά κρυπτονομίσματα αποτελούνται από blockchain. To blockchain είναι μια Κατανεμημένη Βάση Δεδομένων¹ η οποία λειτουργεί σαν ένα ψηφιακό λογιστικό βιβλίο που παρακολουθεί αδιάλειπτα τις συναλλαγές των κρυπτονομισμάτων, τα οποία ανήκουν σε αυτό. Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα αποκεντρωμένο δίκτυο συναλλαγών. Ένα σύστημα, δηλαδή, στο οποίο οι χρήστες μπορούν να ανταλλάσσουν χρήματα με ασφαλή και λειτουργικό τρόπο, χωρίς, όμως, να βασίζονται σε τρίτα μέρη. Η δυνατότητα πρόσβασης στο Διαδίκτυο παγκοσμίως κατέστησε δυνατή την κατασκευή τέτοιων ψηφιακών δικτύων, ενώ τα παλιότερα χρόνια οι πληρωμές με μετρητά ήταν ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τέτοιου συστήματος. Η αρχιτεκτονική blockchain, λοιπόν, είναι άρρηκτα συνυφασμένη με τα σύγχρονα κρυπτονομίσματα, ωστόσο δεν θα πρέπει να θεωρείται πως πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Είναι σημαντικό να διασαφηνιστεί ότι κάθε κρυπτονόμισμα που διαπραγματεύεται σήμερα είναι συνδεδεμένο με ένα blockchain. Στην ουσία, το νόμισμα είναι το εγγενές συνάλλαγμα ενός blockchain, π.χ. το Ether είναι το νόμισμα του blockchain Ethereum.

Έτσι, ένα πολύ κομβικό χαρακτηριστικό των κρυπτονομισμάτων, το οποίο βασίζεται στο blockchain είναι το γεγονός ότι δεν υποστηρίζονται από καμία κεντρική αρχή, σε αντίθεση με το παραστατικό χρήμα, το οποίο αντλεί την αξία του από την αρμόδια κυβέρνηση ή τις νομισματικές αρχές. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα κρυπτονομίσματα είναι νόμιμα, ωστόσο, στην Ελλάδα δεν θεωρούνται αποδεκτό μέσο πληρωμής, αλλά αντιθέτως είναι γνωστά για την αστάθειά τους. Ένα παράδειγμα κρυπτονομίσματος είναι το bitcoin, το οποίο είναι σήμερα το πρώτο επιτυχημένο ηλεκτρονικό νόμισμα, αλλά και αυτό το οποίο κατέχει την πρώτη θέση στην αγορά. Παρουσιάστηκε το 2009 και σύμφωνα με τον δημιουργό του προορίστηκε να επιτρέψει «την αποστολή διαδικτυακών πληρωμών απευθείας από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς να περάσει από χρηματοοικονομικό ίδρυμα». Οι συναλλαγές, λοιπόν, πραγματοποιούνται peer-to-peer, δηλαδή μεταξύ ίσων συμμετεχόντων στο διαδίκτυο, χωρίς την παρέμβαση κάποιου μεσολαβητή.

Έτσι, ερχόμαστε αντιμέτωποι με την λειτουργία, που εξυπηρετεί αυτή η ιδιότητα του κρυπτονομίσματος. Πιο συγκεκριμένα, η αγοραπωλησία κρυπτονομισμάτων αποτελεί μια μορφή επένδυσης για πολλούς επαγγελματίες και μη. Από την άλλη, το ψηφιακό νόμισμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διασυνοριακές μεταφορές χρηματικών ποσών καθιστώντας αυτή τη διαδικασία φθηνότερη. Το παραστατικό νόμισμα δηλαδή μετατρέπεται σε bitcoin, μεταφέρεται στην χώρα-προορισμό οπού εκεί ανά-μετατρέπεται στο παραστατικό νόμισμα της χώρας αυτής. Ακόμα μια λειτουργία των κρυπτονομισμάτων είναι η χρήση τους για την λήψη δανείων μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών, διαδικασία που μπορεί να γίνει σε δευτερόλεπτα επιτρέποντας στον δανειολήπτη να χρησιμοποιήσει άμεσα το ποσό σε νέες επενδύσεις. Τέλος, τα κρυπτονομίσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέσο πληρωμής στη λιανική πώληση, αλλά είναι οι περιπτώσεις αυτές αρκετά σπάνιες .

Ωστόσο, μια ακόμα χρήση του κρυπτονομίσματος είναι οι αγοραπωλησίες στο Σκοτεινό Διαδίκτυο (Dark Web), οι οποίες έχουν ενταθεί ειδικά μετά την πανδημία της COVID-19 εφόσον οι συναλλαγές με μετρητά, οι οποίες εξασφάλιζαν ανωνυμία, ήταν περιορισμένες. Στο σήμερα το κρυπτονόμισμα είναι ιδιαίτερα δημοφιλές για παράνομες δραστηριότητες, όπως η αγορά όπλων και ναρκωτικών και η παράνομη διανομή υλικού προσωπικού περιεχομένου. Η λογική πίσω από την χρήση του ηλεκτρονικού νομίσματος είναι η μερική εξασφάλιση ανωνυμίας που προσφέρει, καθότι το νόμισμα αυτό είναι αποκεντρωμένο και δεν ελέγχεται στενά από κάποια νομισματική αρχή. Επιπλέον, στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, ο κάτοχός τους δεν χρειάζεται να αποκαλύψει προσωπικές του πληροφορίες ώστε να κινδυνεύει να προδοθεί η ταυτότητά του. Έτσι, σε συνδυασμό με την ιδιότητα του Σκοτεινού Διαδικτύου να μην είναι προσβάσιμο μέσω ενός κοινού φυλλομετρητή (browser), αλλά μέσω συγκεκριμένων φυλλομετρητών, που χρησιμοποιούν πρωτόκολλο κρυπτογράφησης TOR (πρωτόκολλο το οποίο αποκρύπτει τις ταυτότητες των χρηστών και αντικαθιστά τις IP διευθύνσεις τους) το κρυπτονόμισμα μπορεί να καλύπτει την ταυτότητα των κακοποιών διευκολύνοντας τις παράνομες αγοραπωλησίες τους.

Κάποιος που ενδιαφέρεται να επενδύσει στην αγορά κρυπτονομισμάτων μπορεί να τα αγοράσει διαδικτυακά από ανταλλακτήρια νομισμάτων, είτε να πουλήσει κάτι για το οποίο θα δεχτεί ως μέσο πληρωμής τα κρυπτονομίσματα. Επιπλέον, ένας ακόμα τρόπος απόκτησης κρυπτονομισμάτων είναι η εξόρυξη αυτών, το αποκαλούμενο mining. Πολλοί σκέφτονται την εξόρυξη κρυπτονομισμάτων ως μια διαδικασία δημιουργίας νέων νομισμάτων, ωστόσο τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την επικύρωση συναλλαγών, που έγιναν με κρυπτονομίσματα σε ένα δίκτυο blockchain και την προσθήκη τους σε ένα ψηφιακό λογιστικό βιβλίο. Με αυτόν τον τρόπο, προλαμβάνεται η διπλή δαπάνη του κρυπτονομίσματος. Με άλλα λόγια, εξασφαλίζεται το ότι όταν ένα μέλος ξοδεύει νομίσματα, το ψηφιακό λογιστικό βιβλίο πρέπει να ενημερώνεται χρεώνοντας έναν λογαριασμό και πιστώνοντας τον άλλο. Ωστόσο, η πρόκληση στην εν λόγω διαδικασία είναι ότι οι ψηφιακές πλατφόρμες χειραγωγούνται εύκολα. Γίνεται εύκολα αντιληπτό, λοιπόν, το πόσο σημαντική είναι η διαδικασία της εξόρυξης για την συνέχεια των συναλλαγών αλλά και ολόκληρου του δικτύου του κρυπτονομίσματος. Με βάση την εξόρυξη έχει εμφανιστεί και μια νέα κατηγορία κρυπτονομισμάτων τα οποία φέρουν την ιδιότητα της αντι-εξόρυξης (anti-mining). Τα νομίσματα από αυτά τα κρυπτονομίσματα δεν μπορούν να εξορυχθούν συμβατικά (π.χ. χρησιμοποιώντας υλικό ASIC) και λέγεται, έτσι, ότι έχουν ανοσία στην εξόρυξη. Δεν υπάρχει, ωστόσο, σημαντικός ή θετικός αντίκτυπος στη δαπάνη χρημάτων σε τέτοιο υλικό. Εν γένει, η αγορά των κρυπτονομισμάτων είναι μια αγορά ταχέως εξελισσόμενη, με περιορισμένο ωστόσο βεληνεκές, μιας και ήδη -για παράδειγμα από την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του Βitcoin- έχει οριστεί ότι δεν θα κοπούν παραπάνω από 21 εκατομμύρια νομίσματα. Σε αυτό το σημείο, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η αγορά των ψηφιακών νομισμάτων είναι εξαιρετικά περίπλοκη και χρειάζεται ειδικευμένες γνώσεις και πολλή προσοχή, ώστε οι συναλλαγές να μην οδηγήσουν σε μοιραίες απώλειες περιουσίας.

Πιο συγκεκριμένα, έχει παρατηρηθεί ότι αρκετές φορές η συμπεριφορά των ατόμων που επιλέγουν να εμπλακούν στην αγοραπωλησία κρυπτονομισμάτων μοιάζει με την συμπεριφορά, που εμφανίζουν τα άτομα που ασχολούνται με το στοίχημα και τον τζόγο. Μάλιστα, σύμφωνα με συνέντευξη ενός πρώην εθισμένου άνδρα στον τζόγο, αν και είχε εγκαταλείψει τον τζόγο στράφηκε στα κρυπτονομίσματα. Σύμφωνα και με μια ακόμα έρευνα, το 40% των ατόμων που ασχολούνται με τα κρυπτονομίσματα είναι άνδρες κάτω των 35 ετών, το τμήμα, δηλαδή, του πληθυσμού που συνήθως αναζητά τον περισσότερο κίνδυνο. Θα ήταν καλό, λοιπόν, να τεθούν κάποια όρια, ίσως και κατευθυντήριες οδηγίες από την Επιτροπή Τυχερών Παιχνιδιών, ώστε να προστατευθούν οι πολίτες ενάντια στις τεχνικές μάρκετινγκ, που τους παραπλανούν ότι πρόκειται για ενέργειες χωρίς μεγάλο ρίσκο και ότι είναι μια ασφαλής ζώνη για τα χρήματά τους. Ωστόσο, η αλήθεια είναι πάντα αμφίπλευρη και εν προκειμένω, υπάρχουν επαγγελματίες επενδυτές που αντιμετωπίζουν την αγορά του κρυπτονομίσματος όχι ως τζόγο, αλλά ως ένα πολύ θελκτικό πεδίο επενδύσεων εναλλακτικής μορφής.

Καταλήγοντας είναι χρήσιμο να αναφερθεί ο γενικός κανόνας που διέπει αυτού του είδους τις επενδύσεις και ο οποίος είναι ότι επενδύονται μονάχα όσα περισσεύουν και δεν διακινδυνεύεται η ακεραιότητα χρηματικών ποσών που είναι αναγκαία προς το ζην. Το κρυπτονόμισμα είναι ένα ανερχόμενο πεδίο επενδύσεων, που απασχολεί ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού κι έτσι είναι σημαντικό να διασφαλίζεται η σωστή και πλήρης ενημέρωση όσων το επιλέγουν, ώστε να μην βιώσουμε σημαντικές απώλειες περιουσιών που αναπόφευκτα θα έχουν και ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο.

Το παρόν άρθρο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή και παρακαλείσθε πριν την οποιοδήποτε κίνησή σας να συμβουλεύεστε κάποιον πιστοποιημένο επαγγελματία που θα σας καθοδηγήσει με ασφάλεια στα προσεχή βήματά σας στον κλάδο των ψηφιακών επενδύσεων.

¹Είναι η βάση δεδομένων στην οποία τμήματά της αποθηκεύονται σε πολλούς υπολογιστές σε ένα δίκτυο. Οι χρήστες έχουν πρόσβαση στο τμήμα της βάσης δεδομένων στην τοποθεσία τους, έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που σχετίζονται με τα καθήκοντά τους, χωρίς να επηρεάζεται η εργασία των άλλων χρηστών.

Πηγές:

https://www.bbc.com/news/technology-65610851

https://kriptomat.io/gr/kryptonomismata/ti-einai-to-kryptonomisma/

https://el.wikipedia.org/wiki/Κρυπτονόμισμα

https://www.kathimerini.gr/economy/561927424/kryptonomismata-ti-einai-kai-giati-peftoyn/ 

https://www.basecoin.gr/crypto/btc/

https://trader24.gr/2022/09/01/crypto-academy/

https://portalcripto.com.br/el/o-que-e-uma-rede-de-pagamentos-descentralizada-e-como-funciona/

https://el.wikipedia.org/wiki/Κατανεμημένες_Βάσεις_Δεδομένων 

https://bitkan.com/learn/what-is-anti-mining-meaning-in-crypto-109

https://freemanlaw.com/mining-explained-a-detailed-guide-on-how-cryptocurrency-mining-works/

https://cointelegraph.com/news/on-the-darknet-side-the-role-of-crypto-as-a-means-of-exchange