Το “Black Friday” αφορά μία ημέρα/περίοδο του χρόνου που οι επιχειρήσεις και τα καταστήματα υπόσχονται εξωφρενικές εκπτώσεις σε μια τεράστια ποικιλία προϊόντων και υπηρεσιών. Η ημέρα αυτή “γιορτάζεται” κάθε χρόνο την πρώτη Παρασκευή μετά από την Ημέρα των Ευχαριστιών και σηματοδοτεί την έναρξη των εορταστικών αγορών. Από το 2016 μέχρι και σήμερα το Black Friday έχει καθιερωθεί και στην ελληνική αγορά. Φέτος “γιορτάζεται” στις 26 Νοεμβρίου.
Οι στάσεις και η συμπεριφορά των καταναλωτών απέναντι σε αυτή την ημέρα έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον αρκετών ερευνητών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η έρευνα της Ρ. Τσιότσου, η οποία δημοσιεύτηκε το 2017, κι είχε ως στόχο τη διερεύνηση των στάσεων, της συμπεριφοράς και των σκοπών των Ελλήνων καταναλωτών γύρω από το Black Friday, μέσω της χορήγησης ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούσαν το κύριο μέσο πληροφόρησης για το Black Friday, ενώ περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες γνώριζαν πώς να διεκπεραιώσουν τις αγορές τους εκείνη την ημέρα, πριν αυτή εφαρμοστεί στην ελληνική αγορά. Ωστόσο, περισσότερο από το 20% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι δεν γνώριζε τίποτα για την συγκεκριμένη ημέρα και περισσότερο από το 25% ότι είχε περιορισμένες γνώσεις. Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των συμμετεχόντων δήλωσε πως πίστευε ότι τα μεγάλα καταστήματα κι οι αλυσίδες επωφελούνται περισσότερο από την συγκεκριμένη ημέρα. Ακόμη, από το σύνολο των συμμετεχόντων, μόνο το 32% πραγματοποίησε κάποια αγορά, ενώ το υπόλοιπο 68% δεν υλοποίησε αγορές.
Σε μια ερώτηση που αφορούσε στη στάση των συμμετεχόντων απέναντι στο Black Friday οι απαντήσεις ποίκιλλαν, καθώς ορισμένοι χαρακτήρισαν τη στάση τους θετική, άλλοι αδιάφορη κι άλλοι αρνητική. Οι συμμετέχοντες που δεν υλοποίησαν καμία αγορά εκείνη την ημέρα ρωτήθηκαν για την αιτία της αποχής τους μέσω μιας ανοικτού τύπου ερώτησης. Οι αιτίες που αναφέρθηκαν ήταν η εκμετάλλευση των εργαζομένων, η παραπλάνηση των καταναλωτών μέσω της αύξησης των τιμών λίγες μέρες πριν από το Black Friday, η πολυκοσμία, η απουσία μεγάλων εκπτώσεων, η οικονομική αδυναμία, η δυσπιστία απέναντι στη διαδικασία κι η απουσία επιθυμίας για την διεκπεραίωση κάποιας αγοράς. Η εκ νέου διεξαγωγή της έρευνας θα είχε ενδιαφέρον, καθώς θα εντοπίζονταν οι τυχόν αλλαγές που σημειώθηκαν αυτά τα χρόνια στη στάση, τη συμπεριφορά και την πληροφόρηση των Ελλήνων καταναλωτών γύρω από το Black Friday.
Η έλλειψη σωστής ενημέρωσης και πληροφόρησης γύρω από το Black Friday και τον ασφαλή τρόπο διεξαγωγής αγορών αυξάνει την πιθανότητα οι καταναλωτές να πέσουν θύματα απατών ή εκμετάλλευσης, ειδικά μέσω του διαδικτύου. Πώς μπορεί όμως να αποφευχθεί κάτι τέτοιο; Αρχικά, οι καταναλωτές πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις ιστοσελίδες από τις οποίες διεκπεραιώνουν τις αγορές τους και να ελέγχουν αν είναι αυθεντικές. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολος, καθώς οι διαφορές μεταξύ μιας αυθεντικής και μιας μη αυθεντικής ιστοσελίδας μπορεί να είναι πολύ λεπτές. Σημαντικό είναι επίσης, να ελέγχεται αν μπροστά από το URL της εκάστοτε ιστοσελίδας υπάρχει το https://, καθώς χωρίς αυτό, τα δεδομένα και τα στοιχεία που ενδεχομένως θα εισαχθούν δεν προστατεύονται. Ακόμη, αυτές τις μέρες είναι απαραίτητο να έχουμε “τα μάτια μας ανοιχτά” για απάτες phishing. Αν μας έρθει ένα email με κάποιο ύποπτο link, το οποίο πρέπει να ανοίξουμε για να κερδίσουμε μια προσφορά, είναι αναγκαίο να το αγνοήσουμε αν δε βεβαιωθούμε ότι είναι ασφαλές. Τέλος, συνιστάται να μην είμαστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο μέσω δημόσιου WiFi, όταν διεκπεραιώνουμε ηλεκτρονικές αγορές, καθώς έτσι θέτουμε σε κίνδυνο τα προσωπικά και οικονομικά μας δεδομένα.
Συμπερασματικά, το Black Friday θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα εργαλείο, το οποίο, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος και των επιχειρήσεων και των καταναλωτών. Για να το αξιοποιήσουμε σωστά, αρκεί να είμαστε ενημερωμένοι και να προσέχουμε τι αγορές κάνουμε τόσο από τα καταστήματα, όσο κι από το διαδίκτυο.
Πηγές:
Ονομάζομαι Μπεκιάρη Μαρίνα, είμαι επί πτυχίω φοιτήτρια του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών κι έχω το ρόλο του ασκούμενου ψυχολόγου στο CSIi. Ασχολούμαι με την συγγραφή και τη μετάφραση άρθρων, τη δημιουργία και προσαρμογή του υλικού για τις ακαδημίες των γονέων και μαθητών, καθώς και με την ενημέρωση κι υποστήριξη μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας.