Η μάστιγα του Adware και πώς να την αποφύγουμε;

Γράφει η Αθηνά Πάσχου, φοιτήτρια BSc Computer Forensics

Ως Adware ορίζεται το κακόβουλο λογισμικό που ως στόχο έχει να πλημμυρίσει την συσκευή του χρήστη με διαφημίσεις με τελικό σκοπό την απόσπαση χρημάτων από τον χρήστη. Αυτό το άρθρο εξετάζει όλες τις πλευρές του κακόβουλου αυτού λογισμικού, από τα συμπτώματα στις συσκευές μέχρι τους τρόπους αντιμετώπισης.

Αρχίζοντας από ένα πιο αναλυτικό ορισμό, adware ορίζεται το λογισμικό που στηρίζεται κυρίως σε διαφημίσεις, παράγει κέρδη για τους προγραμματιστές του μέσω της αυτόματης παραγωγής διαφημίσεων στην οθόνη του χρήστη, συνήθως σε ένα πρόγραμμα πλοήγησης. Το adware φτιάχνεται συνήθως για υπολογιστές αλλά μπορεί να βρεθεί επίσης σε πιο μικρές συσκευές όπως κινητά τηλέφωνα. Κάποιες μορφές adware είναι ιδιαίτερα μολυσματικές και μπορούν να είναι μία πόρτα για την εγκατάσταση πιο επικίνδυνων κακόβουλων λογισμικών.

Τα προγράμματα adware δεν χρησιμοποιούνται μόνο από ύποπτους παράγοντες – κάποιοι προγραμματιστές το χρησιμοποιούν ώστε να κρατούνται οι εφαρμογές τους δωρεάν από τα κέρδη των διαφημίσεων. Κάποιοι χρήστες επιλέγουν να στηρίξουν τους προγραμματιστές μέσω της λήψης αυτού του προγράμματος. Οι προγραμματιστές βγάζουν κέρδη με τέσσερις τρόπους – είτε από τον αριθμό των κλικ που γίνονται πάνω σε μία διαφήμιση, είτε από τον αριθμό των προβολών μίας διαφήμισης είτε από τον αριθμό των προγραμμάτων που εγκαθίστανται λόγω αυτού είτε από την πώληση των προσωπικών δεδομένων που μαζεύει το adware. Το πρόγραμμα αυτό εγκαθίσταται κρυφά στον υπολογιστή και αρχίζει να δείχνει διαφημίσεις στον χρήστη με την ελπίδα ότι θα ακολουθήσει τις διαφημίσεις και θα αγοράσει κάτι. Παρόλα αυτά, η χρήση τέτοιου τύπου λογισμικού είναι επιβαρυντική για τον υπολογιστή μας, στην καλύτερη μία ενόχληση και στην χειρότερη, αιτία για περαιτέρω μόλυνση του υπολογιστή με άλλου είδους κακόβουλο λογισμικό. Οι μολύνσεις με adware το 2019 φτάσανε ένα εντυπωσιακό ποσοστό του 72%.

Πώς μπορούμε να καταλάβουμε ότι έχουμε κολλήσει adware; Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την συσκευή. Σε υπολογιστή, υπάρχουν κάποια εμφανή συμπτώματα όπως αλλαγή της αρχικής σελίδας του προγράμματος πλοήγησης. Για παράδειγμα, αν είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε Google στην αρχική μας σελίδα, αν αυτό αλλάξει ξαφνικά, κατά πάσα περίπτωση ο υπολογιστής έχει μολυνθεί με adware. Αν η σελίδα που επισκεπτόμαστε δεν φαίνεται σωστά ή κολλάει ή βγαίνουν υπερβολικά πολλές διαφημίσεις, τότε κατά πάσα περίπτωση ο υπολογιστής έχει μολυνθεί με adware. Επίσης, η γενική απόδοση του υπολογιστή είναι αργή, οι ταχύτητες του δικτύου είναι χαμηλότερες από το αναμενόμενο και βγαίνουν αρκετά σφάλματα απόδοσης – όλα αυτά είναι σημάδια μόλυνσης με adware.

Σε κινητή συσκευή, τα συμπτώματα είναι παρόμοια – η απόδοση του κινητού είναι αργή, οι εφαρμογές καθυστερούν να φορτώνουν, η μπαταρία τελειώνει πιο γρήγορα, το κινητό έχει εγκατεστημένες εφαρμογές που δεν αναγνωρίζετε και δεν έχετε κατεβάσει εσείς οι ίδιοι. Επίσης, ίσως υπάρχει ανεξήγητη χρήση δεδομένων και υψηλότερο κόστος στους λογαριασμούς. Τέλος, θα εμφανίζονται αρκετές ανεξήγητες ειδοποιήσεις με διαφημιστικό υλικό στα κινητά. Αν κάποια από αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται στην συσκευή σας, τότε είναι πιθανό η συσκευή σας να έχει κολλήσει adware.

Εφόσον γίνει διάγνωση του adware στην συσκευή, πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε; Κάποια λογισμικά adware είναι θεμιτά και μπορεί να έχετε δώσει έγκριση για να στηρίξετε τον προγραμματιστή. Αν έχετε adware που δεν κατεβάσατε με την θέλησή σας, τότε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα έγκριτο πρόγραμμα αφαίρεσης κακόβουλου λογισμικού, ή να πάτε την συσκευή σας σε κάποιο ειδικό για να γίνει αφαίρεση του λογισμικού. Αν κανένα από αυτά δεν δουλέψει, θα πρέπει να γίνει ολική διαγραφή των δεδομένων είτε μέσω επαναφοράς εργοστασιακών δεδομένων είτε μέσω ολικής διαγραφής των δεδομένων του σκληρού δίσκου.

Ολοκληρώνοντας, το adware είναι από τα πιο ενοχλητικά κακόβουλα λογισμικά. Με υπεύθυνη πλοήγηση και βασικά μέτρα προστασίας, μπορούμε να αποφύγουμε την μόλυνση αλλά είναι απολύτως εφικτή η απομάκρυνση του λογισμικού με κάποιες απλές ενέργειες.