Γράφει η Λαμπρινή Ντουντούμη, επί πτυχίω MSc Investigative Psychology
Ως κακοποίηση ορίζεται οποιαδήποτε βάναυση συμπεριφορά η οποία προκαλεί στα ζώα δυσφορία ή ακόμα και θάνατο. Επίσης, κακοποίηση είναι η στέρηση ενός ζώου από τις πέντε βασικές του ελευθερίες, δηλαδή την ελευθερία από την πείνα και τη δίψα, από άσχημες συνθήκες διαβίωσης, από πόνο-πλήγωμα-νόσο, από φόβο και απόγνωση αλλά και από την έκφραση μιας σωστής συμπεριφοράς. Πιο συγκεκριμένα, η κακοποίηση των ζώων διακρίνεται σε ενεργητική και παθητική. Όταν υπάρχει πρόθεση για την κακοποίηση κάποιου ζώου, τότε είναι ενεργητική κακοποίηση και όταν υπάρχει κακοποίηση λόγω αδιαφορίας ή παραμέλησης είναι παθητική κακοποίηση.
Μορφές ενεργητικής κακοποίησης των ζώων
- Ενεργητική σωματική κακοποίηση και μη σύννομη θανάτωση
- Δηλητηρίαση
- Πρόκληση εγκαύματος, θερμοπληξία, ηλεκτροπληξία, κρυοπαγημάτων
- Λάκτισμα ή πλήγμα ζώου με χρήση αντικειμένων
- Τραυματισμός (απλή βαριά, επικίνδυνη σωματική βλάβη) από νύσσοντα, τέμνοντα ή αμβλέα όργανα
- Πυροβολισμός (πρόκληση τραύματος ή και θανάτωση ζώου)
- Ακρωτηριασμός (μη θεραπευτικός)
- Πνιγμός, πνιγμονή (πρόκληση ασφυξίας, στραγγαλισμός, απαγχονισμός)
- Παγίδευση
- Περιορισμός της φυσιολογικής κίνησης
- Μη επιτρεπτές μέθοδοι εκπαίδευσης – Διαρκής τρομοκράτηση ζώου με άσκηση βίας και πρόκληση μόνιμου στρες
- Μάχες μεταξύ ζώων (κυνομαχίες, κοκορομαχίες)
- Μη σύννομα αθλήματα (τσίρκο)
- Παράνομα πειράματα (χωρίς συγκεκριμένη άδεια από τις αρμόδιες αρχές)
- Κτηνοβασία (κάθε μορφή σεξουαλικής πράξης με ζώο)
- Σκόπιμη απομόνωση, στέρηση άσκησης ή συγχρωτισμού με άλλα ζώα
Μορφές παθητικής κακοποίησης των ζώων
- Παθητική σωματική κακοποίηση
- Στέρηση νερού ή τροφής, υποσιτισμός
- Έλλειψη κατάλληλου καταλύματος
- Στέρηση κτηνιατρικής περίθαλψης
- Έλλειψη υγιεινής στον χώρο διαβίωσης
- Σύνδρομο συλλογής ζώων και διαβίωσή τους σε ακατάλληλες συνθήκες
- Εγκατάλειψη ζώου
- Παθητική συναισθηματική κακοποίηση
- Αδιαφορία και έλλειψη αγάπης – στοργής για το ζώο
- Απομόνωση του ζώου λόγω άγνοιας των αναγκών του για συγχρωτισμό με άλλα ζώα του είδους του
Ψυχικές διαταραχές σε σχέση με την κακοποίηση των ζώων
Οι ψυχικές διαταραχές που εκδηλώνονται στον άνθρωπο, κάποιες φορές εκφράζονται και με κακοποίηση ζώων. Η συμπεριφορά των ανθρώπων γίνεται επιθετική σε σχέση με την αλληλεπίδρασή τους με τα ζώα, με τα τελευταία να γίνονται θύματα κακοποίησης. Η κτηνιατροδικαστική διερευνά την αύξηση των περιστατικών και την συχνότητα σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές. Σ’ αυτό έχει συμβάλλει η νομοθεσία για τα δικαιώματα και την προστασία των ζώων που πλέον αποτελούν ποινικό αδίκημα και η κτηνιατροδικαστική γνωμάτευση δίνει τα αποδεικτικά στοιχεία για τους δράστες. Η βίαιη συμπεριφορά στα ζώα δεν αποτελεί μόνο ποινικό αδίκημα αλλά και αντικοινωνική συμπεριφορά με ψυχολογικές διαταραχές. Αυτές οι διαταραχές ξεχωρίζουν ανάλογα με την ηλικία που τις εκδηλώνει ο άνθρωπος, σε παιδιά και εφήβους είναι διαταραχές διαγωγής, ενώ σε ενήλικες είναι διαταραχή της προσωπικότητας. Επίσης, είναι διαπιστωμένο ότι η κακοποίηση ζώων πολλές φορές εκδηλώνεται μαζί με την ενδοοικογενειακή βία.
Τα παιδιά και οι έφηβοι που κακοποιούν ζώα εκδηλώνουν μια μη φυσιολογική ανάπτυξη. Αυτή η συμπεριφορά μπορεί να είναι μικρής διάρκειας αλλά μπορεί και να συνεχιστεί στην ενήλικη ζωή. Συγκεκριμένα τα παιδιά ως έξι ετών που κακοποιούν ζώα το κάνουν από περιέργεια, δεν έχουν πρόθεση την κακοποίηση και παράλληλα σ’ αυτή την ηλικία δεν γνωρίζουν πως να προσέχουν ένα ζώο. Σ’ αντίθεση με τα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους που πράττουν με σκοπιμότητα την κακοποίηση κάτι που έχει ενεργητική μορφή. Τα παιδιά που εκδηλώνουν αυτή την συμπεριφορά εκφράζουν ότι νιώθουν ευχαρίστηση μέσα από τις πράξεις τους. Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις είναι η μίμηση των παιδιών από τους μεγαλύτερους της οικογενείας τους ή και του κοινωνικού τους περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι ανήλικοι πάνω από έξι ετών μέσα από τις πράξεις κακοποίησης θέλουν να προβάλλουν την παρουσία τους και να αναγνωριστούν στο κοινωνικό σύνολο. Τέλος, τα παιδιά αυτά που έχουν βίαιες συμπεριφορές είναι παιδιά που έχουν δεχτεί βία, είτε ενδοοικογενειακή, είτε ενδοσχολική και έχουν αντικοινωνική συμπεριφορά με διαταραχές στην διαγωγή.
Οι ενήλικες που κακοποιούν ζώα είναι συνήθως αυτοί που σαν παιδιά εκδήλωναν τέτοια συμπεριφορά. Διαπιστώνεται ότι είναι συνήθως άντρες, με χαμηλό οικονομικό επίπεδο και ελλιπής μόρφωση. Συχνά κακοποιούν τα ζώα της συντρόφου τους και το χρησιμοποιούν ως μέσω εκφοβισμού ή ελέγχου, όπου έχουν ανακοινώσει εκ των προτέρων μέχρι σε ποιο στάδιο θα βλάψουν το ζώο. Τα άτομα που κακοποιούν ζώα συντροφιάς ασκούν βία και σ’ άλλα μέλη της οικογένειας (παιδιά, ηλικιωμένους), ενώ παράλληλα είναι διαπλεκόμενοι σε παραβατικές πράξεις βίας. Οι ενήλικες με την κακοποίηση ζώων εκδηλώνουν συγκεκριμένες ψυχιατρικές διαταραχές π.χ. διαταραχή της προσωπικότητας που συνοδεύεται από χρήση αλκοόλ. Η κτηνοφιλία που περιλαμβάνει φαντασιώσεις με σεξουαλικές πράξεις με ζώα, οι οποίες μπορεί να γίνουν και με χρήση αντικειμένων με στόχο την σαδιστική ευχαρίστηση. Το Σύνδρομο του Νώε είναι η συλλογή ζώων όπου οι κάτοχοι παραμελούν τις ανάγκες των ζώων, σωματική και οικιακή υγιεινή και οι συνέπειες από αυτό για τους ίδιους αλλά και τα ζώα.
Η πρώτη προφυλάκιση στην Ελλάδα για θανάτωση ζώου έγινε στην Πάτρα στις 26 Ιουλίου του 2021, όπου 23χρονος θανάτωσε μία γάτα.
Πηγές:
http://www.mednet.gr/archives/2018-4/pdf/439.pdf
https://www.researchgate.net/publication/308878859_ANIMAL_ABUSE_ANIMAL_RIGHTS_AND_SPECIES_JUSTICE_1
Volunteer Team