Όπως γνωρίζουμε η επικοινωνία δεν ορίζεται μόνο λεκτικά. Οι λέξεις δεν αρκούν για να συμπεριλάβουν όλα τα συναισθήματα και τα νοήματα που κρύβονται πίσω από την επικοινωνία. Επικοινωνώ σημαίνει μοιράζομαι ένα νόημα, ένα βίωμα, μια πληροφορία, αλλά ακόμα και ένα συναίσθημα μέσω των εκφράσεων. Η οπτική επαφή είναι ένα βασικό μέσο μη λεκτικής επικοινωνίας, καθώς τα μηνύματα που μεταδίδονται μόνο με τα βλέμματα μπορεί να είναι εξίσου ισχυρά. Αυτό θα το καθορίσει η λεγόμενη ποιότητα του βλέμματος, η διάρκεια και ο τρόπος που λαμβάνει χώρα.
Σύμφωνα με έρευνες στον δικό μας πολιτισμό, η μέση διάρκεια του βλέμματος διαρκεί 2,95 δευτερόλεπτα. Η επικοινωνία μέσω των ματιών είναι πολύ σημαντική ώστε να αποκωδικοποιήσουμε κάποια μηνύματα. Ακόμα και σε δύο άτομα άγνωστα μεταξύ τους, όταν τα βλέμματα βρίσκονται σε επαφή πάνω από τον προβλεπόμενο χρόνο αρχίζουμε και κάνουμε σκέψεις πως ίσως υπάρχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον μεταξύ των δύο ανθρώπων. Φυσικά σε άτομα που ήδη γνωρίζονται η οπτική επαφή αποτελεί ένα μέσο επικοινωνίας, το οποίο έχει καλλιεργηθεί με το πέρασμα του καιρού και έρχεται να αντικαταστήσει κάποιες λέξεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν κοιτάζουμε ένα άτομο που γνωρίζουμε καλά στα μάτια μπορεί να καταφέρουμε να διαπιστώσουμε ότι κάτι τον απασχολεί ή το συναίσθημα του.
Η μη λεκτική επικοινωνία περιλαμβάνει επίσης και τις εκφράσεις του προσώπου μας. Όταν δηλαδή είμαστε θυμωμένοι, απογοητευμένοι, ενθουσιασμένοι με κάτι, αυτό μπορεί να αποτυπωθεί στην έκφραση μας. Υπάρχουν όμως και κάποιες τεχνικές ελέγχου, όπως τις ονομάζουν οι ειδικοί, οι οποίες βοηθούν στον έλεγχο των εκφράσεων των συναισθημάτων μας. Κάποιες από αυτές είναι οι παρακάτω :
- Ενίσχυση: ενισχύεται μέσω της έκφρασης ένα συγκεκριμένο συναισθήματα που βιώνει το άτομο, ώστε να μπορέσει να το αναδείξει και στους υπόλοιπους γύρω του. Π.χ. εκδηλώσεις χαράς στο άκουσα ενός χαρμόσυνου νέου.
- Αποδυνάμωση: με αυτή τη τεχνική μπορεί κάποιος να αποδυναμώσει ένα συναίσθημα, το οποίο δεν επιθυμεί να εξωτερικεύσει.
- Εξουδετέρωση: απαλοιφή ενός συναισθήματος με σκοπό να μην εκφραστεί. Π.χ. καλύπτεται η λύπη μας μπροστά σε αγαπημένα μας πρόσωπα ώστε να μην τα στεναχωρήσουμε.
- Απόκρυψη: με τη διαδικασία της απόκρυψης το άτομο αντικαθιστά ένα συναίσθημα με ένα άλλο, όπως τη λύπη του για ένα γεγονός με εκδήλωση χαράς.
Η μη λεκτική επικοινωνία λοιπόν διαθέτει πολλές πτυχές, καθώς προβάλει τα συναισθήματα ενός ανθρώπου αλλά ταυτόχρονα μπορεί να τα παραποιήσει με κάποιον απώτερο σκοπό. Η συνειδητοποίηση των εκφράσεων μας μέσω της μη λεκτικής επικοινωνίας αποτελεί προσόν καθώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη συμπεριφορά μας, τον τρόπο που επικοινωνούμε άτυπα με τον περίγυρο μας και αυτό μας καθιστά ικανούς συνομιλητές και ακροατές. Ο έλεγχος των εκφράσεων και των εκδηλώσεων μας είναι ένα κομμάτι που χτίζεται σε βάθος χρόνου και μας μαθαίνει πως να διαχειριζόμαστε ιδιαίτερες περιστάσεις εντός της κοινωνικής μας συναναστροφής.
Ονομάζομαι Στέλλα Σιμωνίδου και είμαι απόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα πλαίσια του αντικειμένου μου, με απασχολεί ιδιαίτερα η φύση του ηλεκτρονικού εγκλήματος και η παροχή βοήθειας σε εφήβους και ενήλικους.