Γιατί τι μένει όταν όλα έχουν χαθεί;

Γράφει η Αποστολία Τσουραπή, φοιτήτρια ψυχολογίας

Τις τελευταίες ημέρες βιώσαμε μία θλιβερή κατάσταση. Ολόκληρος ο πλανήτης είχε κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Σε πολλές χώρες είχαν ξεσπάσει πυρκαγιές, από τις ΗΠΑ μέχρι την Αφρική, αλλά και στη χώρα μας έχουν ήδη χαθεί εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης. Δεν είναι η πρώτη φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιες εικόνες. Δυστυχώς, κάθε χρόνο την καλοκαιρινή περίοδο πυρκαγιές ξεσπούν σε πολλές περιοχές της χώρας μας. Κάποιες φορές η κατάσταση ελέγχεται και κάποιες άλλες το μόνο στο οποίο εναποθέτουμε τις ελπίδες μας είναι ένα θαύμα να αλλάξει ο κόσμος ή έστω μία βροχή…

Σε μία τόσο δυσχερή συνθήκη αυτό που έχει προτεραιότητα δεν είναι η απόδοση ευθυνών. Ασφαλώς και οι υπαίτιοι πρέπει να βρεθούν και να τιμωρηθούν. Ωστόσο, αυτό που είναι πιο σημαντικό σε πρώτο στάδιο είναι να μη κινδυνεύσουν ανθρώπινες ζωές, να σωθούν τα ζώα και να φροντίσουμε να μη καταστραφούν ολοσχερώς οι δασικές περιοχές.

Ο εκάστοτε κρατικός μηχανισμός δε στέκεται πάντα στο ύψος των περιστάσεων και δεν πράττει αυτά που ίσως να περιμέναμε. Σε αυτή όμως την έλλειψη βοήθειας έρχεται να απαντήσει ο καθένας από εμάς. Κάθε άνθρωπος παρά την οικονομική του δυσκολία προσφέρει όσα μπορεί στα άτομα που πλήττονται. Άνθρωποι ανοίγουν τα σπίτια τους και φιλοξενούν όσους έχασαν τα δικά τους από τη φωτιά. Οδηγοί προσφέρουν τα οχήματά τους για να μεταφέρουν ανθρώπους και ζώα από περιοχές που καίγονται σε ασφαλή σημεία. Πυροσβέστες και εθελοντές θυσιάζουν τις ζωές τους για να σώσουν όλους εμάς.

Μπροστά σε αυτή την «κόλαση» όλοι οι άνθρωποι γίνονται μία γροθιά. Ενώνουν τις δυνάμεις τους για να αποτρέψουν την απόλυτη καταστροφή, για να μη χαθούν τα πάντα. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, που αντιλαμβάνονται τις δυσκολίες που βιώνουν οι πληγέντες, δε μπορούν παρά να βοηθήσουν με όποιο τρόπο μπορούν. Αν δε βοηθάμε το διπλανό μας που μας χρειάζεται, αξίζουμε άραγε να λεγόμαστε άνθρωποι; Όσο διαρκούν οι πυρκαγιές, το βάρος πέφτει στο να σβήσουν για να προστατευτεί όσο γίνεται η φύση και στο να απομακρυνθούν οι άνθρωποι και τα ζώα που κινδυνεύουν. Τι γίνεται όμως όταν οι πυρκαγιές σβήσουν; Πώς θα είναι η επόμενη μέρα;

Τα άτομα που έχουν ζήσει αυτή την τρομακτική εμπειρία, έχουν δει τις περιουσίες τους να χάνονται, τον κόπο ετών να γίνεται στάχτη σε λίγα δευτερόλεπτα, ανθρώπους να «σβήνουν» και μία πύρινη λαίλαπα να καίει οτιδήποτε αγγίζει. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο να συνειδητοποιήσουν τι ακριβώς έχει συμβεί και χρόνο να δεχτούν τη νέα πραγματικότητα.

Για εμάς, που μιλάμε από μία θέση ασφαλείας, μας φαίνεται αδιανόητο να μην έχουμε σπίτι να γυρίσουμε το βράδυ για ύπνο. Να μη μπορούμε να προσφέρουμε τα στοιχειώδη στα παιδιά μας γιατί είμαστε πια άνεργοι, αφού η επιχείρηση που δουλεύαμε έχει καταστραφεί. Να έχουμε χάσει κάποιο δικό μας άνθρωπο στην άνιση μάχη με τις φλόγες. Να μη ξέρουμε καν από που να αρχίσουμε για να σταθούμε και πάλι στα πόδια μας. Αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται στο μηδέν. Έχουν όμως όλοι τους το κουράγιο και τη ψυχική δύναμη να κάνουν μία νέα αρχή και να «ξαναγεννηθούν» μέσα από τις στάχτες τους;

Η ψυχοκοινωνική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει τις οικογένειες που έχουν πληγεί να βρουν το κίνητρο και τη δύναμη να ξεπεράσουν το τραύμα και να συνεχίσουν. Είναι σημαντικό να αισθανθούν και πάλι ασφαλείς. Με όλη την αβεβαιότητα που έχουν έρθει αντιμέτωποι είναι καθοριστικό για τη ψυχική τους υγεία να νιώσουν ότι έχουν τον έλεγχο της κατάστασης. Πολλές φορές τέτοιες καταστάσεις μας κάνουν να νιώθουμε ανήμποροι και αβοήθητοι και το να ανακτήσουμε τον έλεγχο μας δίνει σιγουριά.

Η αίσθηση ότι έχουν κοντά τους αγαπημένα πρόσωπα μπορεί να βοηθήσει τα άτομα να ξεπεράσουν μία καταστροφή. Έχουν ανάγκη να βρίσκονται μαζί με οικογένεια και φίλους και να παίρνουν αγάπη και στήριξη από αυτούς, είτε υλική είτε συναισθηματική. Χρειάζεται να αφήνουμε τα άτομα αυτά να εκφράζουν τα αρνητικά τους συναισθήματα. Είναι απόλυτα φυσιολογικό να νιώθουν θλίψη, πόνο, απόγνωση. Δε γίνεται να πατήσουν ένα κουμπί και να γυρίσουν το χρόνο πίσω. Σίγουρα είναι κάτι που οι ίδιοι θα εύχονταν να μπορούσαν. Αλλά εφόσον αυτό δεν είναι εφικτό, πρέπει να κατανοούμε ακόμα και κάποιο ξέσπασμα που μπορεί να έχουν.

Σε αυτές τις δύσκολες στιγμές δεν υπάρχει σωστός και λάθος τρόπος διαχείρισης της κατάστασης. Είναι μία συνθήκη επώδυνη για το άτομο που πλήττεται. Ο καθένας λειτουργεί διαφορετικά. Αυτό όμως που μπορούμε να κάνουμε εμείς, ως απλοί θεατές, είναι να δίνουμε ελπίδα και κουράγιο. Να προσφέρουμε στέγη και τροφή. Να ακούμε τους ανθρώπους και να τους δίνουμε ελπίδα πως όλα θα πάνε καλά. Να είμαστε εκεί για όσους μας χρειάζονται με κάθε τρόπο που μπορούμε. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε και το περισσότερο που θα θέλαμε να κάνουν οι άλλοι για εμάς.

Γιατί όταν όλα πια έχουν χαθεί, αυτό που μένει είναι η ανθρωπιά!