Ο φόβος είναι ένα από τα βασικά συναισθήματα που βιώνει κάθε άνθρωπος. Αποτελεί μία φυσιολογική αμυντική αντίδραση του οργανισμού και οφείλεται τόσο σε εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς παράγοντες. Ως εσωτερικοί μπορούν να οριστούν οι σκέψεις του ατόμου για παράδειγμα, ενώ οι εξωτερικοί παράγοντες αναφέρονται σε διάφορες καταστάσεις που συμβαίνουν γύρω του.
Αν και ο φόβος πρόκειται για ένα δυσάρεστο συναίσθημα που κανείς δεν επιθυμεί να βιώνει, είναι, ωστόσο, ένας μηχανισμός που συμβάλλει στην επιβίωση. Αν δεν αισθανόμασταν φόβο, δε θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε τις επικίνδυνες καταστάσεις και κατά συνέπεια δε θα μπορούσαμε να προστατευτούμε από αυτές. Αν και ο φόβος ουσιαστικά μας βοηθά, η φοβία μας παγιδεύει. Η φοβία είναι ο φόβος που αισθάνεται το άτομο ακόμα και όταν δεν υπάρχει πραγματικός κίνδυνος. Πρόκειται για έναν έντονο και παράλογο φόβο για ένα αντικείμενο, ζώο, χώρο ή κατάσταση. Ουσιαστικά, οτιδήποτε μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο φοβίας.
Στη φοβία, το άγχος προκαλείται από μία ενδοψυχική διαμάχη, μεταβιβάζεται σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο και εν συνεχεία γίνεται φόβος. Η κατάσταση μπορεί να γίνει πολύ δυσάρεστη για το άτομο, διότι οι διαστάσεις που ενδεχομένως θα λάβουν οι φοβίες μπορεί να δυσχεράνουν την καθημερινότητά του.
Σύμφωνα με το DSM-5 υπάρχουν τρία είδη φοβίας: οι ειδικές φοβίες, η κοινωνική φοβία και η αγοραφοβία. Οι ειδικές φοβίες επικεντρώνονται γύρω από ένα συγκεκριμένο αντικείμενο, ζώο, κατάσταση ή συναίσθημα. Τέτοιες φοβίες είναι η κλειστοφοβία, η υψοφοβία, η κατοπτροφοβία (ο φόβος να αντιμετωπίσεις το είδωλό σου στον καθρέπτη) και η οδοφοβία (ο φόβος για τα ταξίδια οδικώς).
Η κοινωνική φοβία είναι επίσης γνωστή ως διαταραχή κοινωνικού άγχους. Πρόκειται για το άγχος που βιώνει το άτομο σε κοινωνικές καταστάσεις, όπου χρειάζεται να βρεθεί ανάμεσα σε κόσμο. Αυτή η συνθήκη του προκαλεί αμηχανία καθώς σε μία ενδεχόμενη λάθος κίνηση ή κουβέντα, εγκυμονεί ο κίνδυνος της ταπείνωσης. Άτομα που πάσχουν από κοινωνική φοβία συχνά αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές με αποτέλεσμα να κλείνονται στον εαυτό τους και να αποξενώνονται.
Η αγοραφοβία αφορά την ανησυχία που αισθάνεται το άτομο σε καταστάσεις και μέρη που τον κάνουν να αισθάνεται παγιδευμένο. Όταν η διαφυγή μοιάζει δύσκολη τότε προκαλείται πανικός. Ένα άτομο μπορεί να αντιληφθεί ότι έχει αγοραφοβία αν αισθάνεται άγχος στα μέσα μαζικής μεταφοράς, σε ανοιχτούς χώρους, σε κλειστούς χώρους με πολύ κόσμο ή όταν βρίσκεται ολομόναχο.
Είναι πολύ σημαντικό, το άτομο να αντιληφθεί ότι η φοβία πηγάζει από τον ίδιο. Δεν εξαρτάται τόσο από το αντικείμενο που δημιουργεί το φόβο όσο από το πώς το άτομο το αντιμετωπίζει, τι σκέψεις κάνει γύρω από αυτό αλλά και πώς ενεργεί.
Τι συμβαίνει όταν ο φόβος ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού;
Όταν ένα άτομο έχει φοβίες αποφεύγει δραστηριότητες που σχετίζονται με αυτές. Αυτό έχει ως συνέπεια να αποκόβεται από τις παρέες του και να απομονώνεται. Το άτομο προτιμά να μένει μόνο του για να μη βρεθεί σε καταστάσεις που θα το φέρουν σε δύσκολη θέση και θα του δημιουργήσουν αισθήματα άγχους και ντροπής. Αν βρεθεί αντιμέτωπος με το αντικείμενο ή την κατάσταση που του προκαλεί τη φοβία, κυριεύεται από πανικό, ο οποίος συνοδεύεται από διάφορα συμπτώματα όπως εφίδρωση, ταχυκαρδία, σφίξιμο στο στήθος και εμετό. Είναι συχνό, το άτομο να μην αντιλαμβάνεται αυτά που συμβαίνουν γύρω του κατά τη διάρκεια της κρίσης.
Πολλές φορές δεν χρειάζεται να υπάρξει πράγματι μπροστά στο αντικείμενο ή στην κατάσταση που του δημιουργεί άγχος. Αρκεί απλά να το σκεφτεί! Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που οι φοβίες είναι βασανιστικές. Μπορούν να μας επηρεάζουν κάθε στιγμή της ημέρας ακόμα και σε συνθήκες που φαινομενικά δεν πυροδοτούν την ίδια τη φοβία. Μία φοβία για να αντιμετωπιστεί χρειάζεται πρώτα να αναγνωριστεί. Το άτομο πρέπει αρχικά να αντιληφθεί τις καταστάσεις ή τα αντικείμενα που του προκαλούν αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα και να μάθει να τα διαχειρίζεται. Δεν είναι ντροπή να αισθάνεται κανείς φόβο, ούτε πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του αδύναμο επειδή αισθάνεται έτσι.
Για να μπορέσει το άτομο να αντιμετωπίσει τις φοβίες του χρειάζεται να μειώσει της αποφευκτικές συμπεριφορές. Είναι σημαντικό να εκτεθεί στον παράγοντα που του προκαλεί άγχος με σταδιακό τρόπο. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, ορισμένες τεχνικές χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν στην μείωση του άγχους και των συμπτωμάτων του. Προσπαθήστε να μη δίνετε μεγαλύτερη αξία στο αντικείμενο του φόβου από αυτή που πραγματικά έχει και έχετε πάντα στο μυαλό σας ότι είστε ικανοί να το αντιμετωπίσετε και πιο δυνατοί από αυτό.
Σίγουρα, το να έρχεσαι αντιμέτωπος με το αντικείμενο που σου προκαλεί άγχος δεν είναι καθόλου ευχάριστο αλλά και το να το αποφεύγεις δεν αποτελεί παρά μία προσωρινή λύση. Στην προσπάθεια αυτή, είναι βοηθητικό να υπάρχει ένας ειδικός ψυχικής υγείας. Αυτός θα μπορεί να δώσει κατευθυντήριες γραμμές για το πώς να ενεργήσει το άτομο και να το παροτρύνει να συνεχίσει την προσπάθειά του παρά τις δυσκολίες που πιθανώς εμφανιστούν.
Πηγές: iatronet.gr , therecoveryvillage.com
Volunteer Team