Εξόρυξη δεδομένων και στοχευμένες διαφημίσεις. Αποτελούν παραβιάσεις της ιδιωτικότητας;

Γράφει η Volunteer Team

Είναι σίγουρο πως κάποια στιγμή, οι περισσότεροι έχουν αναζητήσει προϊόντα προς αγορά μέσω διαδικτύου. Επίσης σίγουρο είναι ότι αναδυόμενα παράθυρα με το προϊόν που είχαν αναζητήσει ή άλλα παρόμοια μ’ αυτό, εμφανίζονται αργότερα είτε στους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είτε σε οποιαδήποτε άλλη ιστοσελίδα επισκέπτονται. Αυτό συμβαίνει λόγω της εξόρυξης δεδομένων (data mining), καθώς τα δεδομένα που έχουν εξορυχθεί, με άλλα λόγια συλλεχθεί, από το ευρύ κοινό χρησιμοποιούνται στη συνέχεια από δίκτυα διαφημίσεων για τη δρομολόγηση στοχευμένων διαφημίσεων (targeted ads).

Διαφημίσεις υπάρχουν παντού και αντικειμενικά όλες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως στοχευμένες. Ένα προϊόν ή μια υπηρεσία γίνεται γνωστή στο ευρύ κοινό αξιοποιώντας κάθε πιθανό δίαυλο διάδοσης, ξεκινώντας από τις περισσότερο παραδοσιακές μεθόδους όπως είναι η έντυπη ή ραδιοφωνική διαφήμιση και καταλήγοντας στην πλέον διαδεδομένη και αποτελεσματική, τη διαδικτυακή.

Η βασική διαφορά αυτών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «παραδοσιακές διαφημίσεις» από τις «σύγχρονες» μορφές της είναι ότι οι πρώτες δεν χρειάζονται να γνωρίζουν πληροφορίες για το κοινό, στο οποίο απευθύνονται. Αποτελούν κατά κύριο λόγο το μέσο για τις επιχειρήσεις, που πωλούν προϊόντα και υπηρεσίες, να συνδεθούν με εκείνους που μπορεί να τα χρειάζονται ή απλά να θέλουν να τα αγοράσουν.

Απέναντι σ’ αυτόν τον χαρακτήρα της διαφήμισης βρίσκονται οι στοχευμένες διαφημίσεις. Η στοχευμένη διαφήμιση είναι μια μορφή διαδικτυακής διαφήμισης, η οποία εστιάζει στα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις ενός καταναλωτή. Οι διαφημιστές και τα διαφημιστικά δίκτυα μπορούν και ανακαλύπτουν αυτές τις πληροφορίες εντοπίζοντας τη δραστηριότητά των χρηστών στο διαδίκτυο. Για τον σκοπό αυτό αξιοποιούν τα λεγόμενα cookies, ελέγχουν το ιστορικό της μηχανής αναζήτησής και συλλέγουν προσωπικά στοιχεία των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθορίζοντας έτσι ποιες διαφημίσεις θα εμφανίζονται σε ποιους χρήστες.

Πως γίνεται η καταγραφή των αναζητήσεων των χρηστών

Τα cookies χρησιμοποιούνται για να ενημερώσουν τον διακομιστή ότι οι χρήστες έχουν επιστρέψει σε μια συγκεκριμένη ιστοσελίδα. Θυμούνται και κρατούν τις καρτέλες, τις οποίες έχουν επισκεφθεί και με την πάροδο του χρόνου αναπτύσσουν ένα προφίλ για εκείνους επιτρέποντας στους διαφημιστές να στέλνουν όλο και πιο σχετικές με τις προτιμήσεις τους διαφημίσεις.

Η Google, η οποία παρέχει το μεγαλύτερο online διαφημιστικό δίκτυο, συνδυάζει δεδομένα των cookies με τις πληροφορίες που σχετίζονται με τον ίδιο τον λογαριασμό που έχουν τα άτομα στην Google. Πληροφορίες, δηλαδή, μπορούν να αντληθούν από τις αναζητήσεις τους στο διαδίκτυο, το ιστορικό παρακολούθησης στο YouTube, τις εγκατεστημένες εφαρμογές αλλά και από τα δρομολόγια που έχουν κάνει με τη χρήση του Google Maps. Χάρη στο ενσωματωμένο GPS και άλλες μορφές εντοπισμού θέσης, οι εφαρμογές μπορούν να παρακολουθούν πού πηγαίνει κάποιος όταν δεν είναι μπροστά από έναν υπολογιστή.

Γιατί είναι αμφιλεγόμενες;

Ένα μείζον ζήτημα σχετικά με τη λήψη μεγάλων ποσοτήτων δεδομένων από ανθρώπους και την πρόβλεψη νέων δεδομένων σχετικά με αυτούς είναι ότι όλες αυτές οι πληροφορίες είναι ευάλωτες σε παραβιάσεις ασφαλείας. Η ψηφιακή ασφάλεια αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα όταν γίνεται λόγος για προσωπικά δεδομένα. Έχει προταθεί ότι οι ευαίσθητες πληροφορίες θα πρέπει να αφαιρούνται αυτόματα από τις βάσεις δεδομένων και έτσι να μην τροφοδοτούνται σε έναν αλγόριθμο μηχανικής εκμάθησης.

Ο λόγος για τον οποίο επικρατεί η σύγχυση και η ανασφάλεια αναφορικά με τις στοχευμένες διαφημίσεις, οφείλεται εν μέρει στο τι είναι διατεθειμένες να κάνουν οι ίδιες οι εταιρείες προκειμένου να τύχουν μαζικής ανάπτυξης και να αυξήσουν τα κέρδη τους. Πλατφόρμες όπως η Google, το Facebook, το Twitter αλλά και πολλές άλλες ανταλλάσσουν, επ’ αμοιβής φυσικά, μεγάλο όγκο των δεδομένων των χρηστών, σε διαφημιστικά δίκτυα προκειμένου οι δεύτεροι να έχουν τη δυνατότητα να προωθούν διαφημίσεις που είναι πιο πιθανό να τους εξασφαλίσουν περισσότερους πιθανούς αγοραστές από τις ανταγωνίστριες επιχειρήσεις. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο όλα αυτά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν δισεκατομμύρια έσοδα ετησίως παρόλο που η λήψη αυτών στις συσκευές είναι δωρεάν.

Στη συνέχεια τα δεδομένα θα εξορυχθούν για οποιεσδήποτε σχετικές συνδέσεις με ένα συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία εντός του επιχειρηματικού κόσμου. Επιπλέον, μέσω της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης, της μηχανικής μάθησης και της στατιστικής, οι διαφημιστές μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν αυτά τα δεδομένα για να κάνουν προβλέψεις για πιθανές μελλοντικές επιθυμίες αγορών. Όπως επισημαίνει ο Bertel King «Οι δράσεις αυτές έχουν εκτεταμένες κοινωνικές επιπτώσεις. Μπορούμε τώρα να εντοπίσουμε και να στοχεύσουμε τους πιο καταθλιπτικούς, μοναχικούς ή εξοργισμένους ανθρώπους στην κοινωνία».

Πολλοί διατείνονται ότι η χρήση της εξόρυξης δεδομένων και της στοχευμένης διαφήμισης μπορεί να έχει οφέλη, όχι μόνο για τις επιχειρήσεις, αλλά και για τους ίδιους τους καταναλωτές. Υποστηρίζουν πως η χρήση τέτοιων μεθόδων επιτρέπει στους καταναλωτές να αποκτήσουν μια πιο εξατομικευμένη εμπορική εμπειρία, καθώς τα διαφημιζόμενα προϊόντα και υπηρεσίες σχετίζονται άμεσα με τις προτιμήσεις τους. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν κι αυτοί που υποστηρίζουν ότι οι τεχνικές εξόρυξης δεδομένων και η στοχευμένη διαφήμιση είναι εν γένει εξαιρετικά παρεμβατικές της ιδιωτικότητας στην πράξη, ανεξάρτητα από τις τεχνολογικές μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την εξαγωγή και την κατανόηση των εν λόγω δεδομένων. Από τη στιγμή που μεγάλο μέρος των προσωπικών πληροφοριών, που αποκτώνται μέσω της εξόρυξης δεδομένων, γίνεται χωρίς τη συγκατάθεση των χρηστών του διαδικτύου, αμφισβητείται αν τέτοιες πρακτικές μπορούν να είναι δεοντολογικές σύμφωνα με τη νομοθεσία που διέπει τη συλλογή, επεξεργασία, χρήση και πώληση προσωπικών δεδομένων.

Το μέλλον των στοχευμένων διαφημίσεων

Η συλλογή δεδομένων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την παροχή στοχευμένων διαφημίσεων, γεγονός που εν γένει προκαλεί ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής. Το ζήτημα της διαφύλαξης των πληροφοριών των χρηστών είναι δευτερεύον μπροστά στο κίνητρο των εταιρειών να συλλέγουν και να μοιράζονται όσο περισσότερα δεδομένα μπορούν. Η οποιαδήποτε ανησυχία μπορεί να εγείρεται σε επίπεδο επιχειρήσεων αφορά αποκλειστικά στο κομμάτι του πόσο μπορεί να επηρεαστεί η «εικόνα» τους κι όχι οτιδήποτε άλλο διακυβεύεται για τη δική τους επιτυχία.

Οι καταναλωτές, δυστυχώς, μπορούν μόνο να μειώσουν ή να περιορίσουν την πώληση των προσωπικών τους δεδομένων για στοχευμένη διαφήμιση. Ένας τρόπος για να γίνει αυτό είναι η ρύθμιση του προγράμματος περιήγησης που χρησιμοποιούν ώστε να μη διατηρεί τα δεδομένα αναζήτησής τους. Για τη ρύθμιση αυτή χρειάζεται να μεταβούν από τις ρυθμίσεις στην καρτέλα απόρρητο και ασφάλεια και από το παράθυρο διαλόγου που εμφανίζεται να επιλέξουν τη διαγραφή των δεδομένων περιήγησης. Με παρόμοιο τρόπο λειτουργεί και το παράθυρο ανώνυμης περιήγησης, όπου και δεν αποθηκεύονται τα cookies των ιστοσελίδων.

Στην πραγματικότητα, όμως, το μόνο αποτρεπτικό στοιχείο σε τέτοιες πρακτικές είναι η θέσπιση ολοκληρωμένης νομοθεσίας περί απορρήτου των δεδομένων. Οι νόμοι αυτοί απαιτούν από τις επιχειρήσεις και τους διαφημιστές να λαμβάνουν τη συγκατάθεσή των χρηστών πριν από τη συλλογή και επεξεργασία των προσωπικών πληροφοριών τους. Επομένως, χωρίς οικονομικές ή ρυθμιστικές επιπτώσεις, καλό θα ήταν να μην περιμένουμε να εξαφανιστούν οι στοχευμένες διαφημίσεις.

Πηγές:

https://www.makeuseof.com/tag/targeted–ads–threat–privacy/ 

https://caseguard.com/articles/data-mining-targeted-advertising-new-privacy-concerns/ 

https://www.onsightapp.com/blog/targeted-advertising-invasion-privacy