Ορισμός διαδικτυακού εθισμού
Αρχικά, όταν αναφερόμαστε στον εθισμό του Διαδικτύου αναφερόμαστε στην υπερβολική χρήση του και στον εκνευρισμό που παρουσιάζεται κατά την στέρηση αυτής της χρήσης. Είναι η υπέρμετρη και ανεξέλεγκτη χρήση του Διαδικτύου που παρεμποδίζει τη φυσιολογική ζωή του ατόμου δημιουργώντας άγχος και δυσφορία σε οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον.
Είναι μια μορφή εξάρτησης η οποία αναφέρεται στην περίπτωση όπου το Διαδίκτυο αποκτά μεγαλύτερη σημασία και προτεραιότητα στη ζωή μας από τους φίλους, την οικογένεια και γενικά, αποτελεί κυρίαρχο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πολλά παιδιά και έφηβοι, δυστυχώς, δαπανούν υπερβολικές ώρες μπροστά στην οθόνη του Υπολογιστή, παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, μιλώντας σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και το πιο βασικό, παραμελούν σημαντικές τους δραστηριότητες. Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται περισσότερο σε ηλικίες 10 – 14 ετών, σε εφήβους κατά την πρώιμη εφηβεία ή και σε μικρότερες ηλικίες. Είναι πιο έντονο, θα λέγαμε, στην ηλικία των 15 – 17 καθώς ο νέοι θέλουν να πειραματιστούν και να αυτονομηθούν μη γνωρίζοντας ότι το Διαδίκτυο ενέχει πολλούς κινδύνους.
Όμως, να σημειωθεί ότι ο οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί το Διαδίκτυο θα μπορούσε δυνητικά να εθιστεί, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι εθισμένος ή ότι σίγουρα θα εθιστεί.
Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι, μέσα από μία έρευνα που έγινε, 1 στα 10 παιδιά έχουν προβλήματα Ψυχικής Υγείας και το 1/3 των εφήβων αισθάνονται λυπημένοι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, με το ποσοστό κατάθλιψης να ανεβαίνει ραγδαία και με τα ποσοστά της χαμηλής αυτοεκτίμησης να κάνουν την εμφάνισή τους.
Πέραν όμως των ψυχολογικών προβλημάτων, η υπερβολική χρήση του Διαδικτύου, δημιουργεί και προβλήματα που σχετίζονται με τη διαδικτυακή κακοποίηση, το grooming, δηλαδή τη διαδικτυακή αποπλάνηση, τις σκέψεις αυτοκτονίας καθώς και τον αυτοτραυματισμό.
Και αυτό γιατί; Γιατί ένα παιδί μπορεί να εθιστεί στη χρήση του Διαδικτύου;
Δυστυχώς, στη χώρα μας η κατάχρηση των νέων στο Διαδίκτυο έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις καθώς ο αριθμός ολοένα και αυξάνεται. Ένα παιδί, λοιπόν, επιλέγει το Διαδίκτυο καθώς υπάρχει η δυνατότητα εύκολης δικτύωσης κάτι που το γοητεύει, το προσελκύει αναζητώντας έτσι νέες εμπειρίες ανεξαρτητοποίησης, μη γνωρίζοντας όμως τους εκάστοτε κινδύνους.
Ακόμη, θα λέγαμε ότι το Διαδίκτυο έχει την ικανότητα να καλύψει κάποιες ψυχολογικές ανάγκες του ατόμου. Στον ανώνυμο κόσμο του Διαδικτύου, τα παιδιά μπορούν να προβάλλουν την εικόνα που αυτά θέλουν, τον «ιδανικό τους εαυτό» και όχι τον πραγματικό. Ακόμη, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι η χρήση του Διαδικτύου μπορεί να είναι αποτέλεσμα κάποιων ψυχικών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη, οι Αγχώδεις Διαταραχές αλλά και η κοινωνική φοβία που μπορεί να έχει ένα άτομο. Στα αίτια του εθισμού, δεν μπορούμε να μην αναφερθεί ο καθοριστικός ρόλος που έχουν οι γονείς, οι οικογενειακοί δεσμοί καθώς επίσης η επικοινωνία με το παιδί αλλά και τα όρια που υπάρχουν μέσα στο σπίτι.
Συμπτώματα που παρουσιάζουν τα παιδιά:
- Το παιδί θεωρεί τον Υπολογιστή και το Διαδίκτυο ως το πιο σημαντικό «κεφάλαιο» που υπάρχει στη ζωή του.
- Υπάρχει τροποποίηση της διάθεσης καθώς παρουσιάζεται αύξηση της παραγωγής του νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου ντοπαμίνη, η οποία συνδέεται με την ευχαρίστηση.
- Ένα παιδί εθισμένο στο Διαδίκτυο αναζητά ολοένα και περισσότερες ώρες, γιατί έτσι αισθάνεται χαρούμενο.
- Σε κάποιες περιπτώσεις έρχεται η σύγκρουση που το παιδί νιώθει μέσα του, καθώς καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά αλλά δεν μπορεί να κάνει κάτι για να το σταματήσει.
Πώς καταλαβαίνουμε ότι ένα παιδί έχει εθιστεί στη χρήση του Διαδικτύου;
- Υπάρχει παραμέληση ή και απομόνωση από την οικογένεια και τους φίλους.
- Υπάρχει απώλεια σημαντικών σχέσεων αλλά και μείωση σχολικών επιδόσεων.
- Το παιδί, το μόνο που περιμένει είναι η στιγμή που θα μπει στο Διαδίκτυο.
- Μείωση του ύπνου, άρα και σημάδια κόπωσης.
- Δεν τρέφεται υγιεινά και σωστά, άρα μείωση της ενέργειας.
- Αντιδρά επιθετικά όταν κάποιος το σταματάει από το παιχνίδι του ή του απαγορεύει την πρόσβαση στο Διαδίκτυο.
- Δείχνει άγχος, εξάρσεις θυμού και καταθλιπτική συμπεριφορά όταν δεν παίζει στο Διαδίκτυο.
- Σκέψεις για online δραστηριότητες και όχι εξωτερικές, ώστε να έρθει σε επαφή με τη φύση
- Νιώθει ένα συναισθηματικό κενό και έχει μία αρνητική διάθεση, όταν δεν βρίσκεται στον Υπολογιστή.
- Οποιαδήποτε δυσκολία συναντάει βρίσκει διέξοδο στο Διαδίκτυο και εδώ αρχίζει το μεγάλο πρόβλημα, καθώς έτσι πολλοί επιτήδειοι εκμεταλλεύονται αυτή την αδυναμία της στιγμής θα λέγαμε, προσεγγίζοντάς το και κατακτώντας με τρόπο την εμπιστοσύνη του παιδιού κάνοντάς το φίλο του.
Οι Γονείς : Ο ρόλος τους είναι σημαντικός ως προς την πρόληψη αλλά και αντιμετώπιση του εθισμού των παιδιών στο Διαδίκτυο:
- Θα πρέπει να ωθούν τα παιδιά τους σε κοινωνικές και αθλητικές δραστηριότητες.
- Θα πρέπει να υπάρχουν και οικογενειακές δραστηριότητες ώστε τα παιδιά να καταλάβουν ότι ο κόσμος είναι εκεί έξω και όχι πίσω από μία οθόνη αλλά παράλληλα πρέπει να χτιστούν γερές βάσεις μεταξύ του παιδιού και του γονέα.
- Ο Η/Υ καλό θα ήταν να υπάρχει σε δωμάτιο κοινής χρήσης
Το σχολείο : Ενημερωμένοι εκπαιδευτικοί να αναλαμβάνουν την πληροφόρηση γονέων και παιδιών σχετικά με τους κινδύνους που ενέχει η χρήση του Διαδικτύου. Επίσης, να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν περιπτώσεις που χρήζουν άμεσης βοήθειας.
Το κοινωνικό περιβάλλον : Ενημέρωση Γονέων και παιδιών μέσω των Μέσω Μαζικής Ενημέρωσης, όσον αφορά τον εθισμό στο Διαδίκτυο, τους τρόπους αντιμετώπισής του καθώς και να προβάλλουν συνεχώς τις συμβουλευτικές Γραμμές, στις οποίες θα μπορούν οι γονείς αλλά και τα ίδια τα παιδιά να απευθύνονται.
Πώς αντιμετωπίζουμε τον εθισμό στο Διαδίκτυο;
- Για την αντιμετώπιση του φαινομένου έχει προταθεί το γνωστικό – συμπεριφορικό μοντέλο θεραπείας καθώς και η συμβουλευτική παρέμβαση στην οικογένεια. Στο μοντέλο αυτό εντοπίζονται οι γνωστικές διαστρεβλώσεις οι οποίες διατηρούν τη μη ασφαλή χρήση του Διαδικτύου και προωθείται ένας πιο ισορροπημένος τρόπος σκέψης και δράσης.
- Είναι σημαντική η κοινή στάση των γονέων αλλά και η δημιουργία ενός υποστηρικτικού πλαισίου που θα βοηθήσει στη θεραπεία.
- Θα πρέπει να υπάρχει σωστή ενημέρωση των παιδιών από μικρή ηλικία.
- Καλλιέργεια σωστών στάσεων αξιοποίησης του διαδικτύου ώστε να αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες.
- Να αναζητήσουμε βοήθεια, εάν χρειαστεί.
Κλείνοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η σωστή χρήση του Διαδικτύου μόνο καλό κάνει στις ζωές μας, καθώς μέσω αυτού πραγματοποιούμε ηλεκτρονικές αγορές, μπορούμε να μαθαίνουμε άμεσα πληροφορίες από όλο τον κόσμο αλλά και να επικοινωνούμε με τους φίλους μας, ιδίως τώρα, που λόγω αυτής της κατάστασης που βιώνουμε δεν μπορούμε να δούμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα, επομένως το Διαδίκτυο μας δίνει και την δυνατότητα εικόνας, πέρα από το ακουστικό κομμάτι. Όμως, μεγάλη προσοχή και με μέτρο σε όλα!
Σε κάθε περίπτωση, ο εθισμός στο Διαδίκτυο είναι μία κατάσταση αναστρέψιμη, αρκεί να υπάρχει θέληση για βοήθεια αλλά και η απαραίτητη στήριξη, κυρίως από την οικογένεια, ώστε το παιδί να επανέλθει στους κανονικούς του ρυθμούς.
Πηγή: https://psychopedia.gr/osa-chriazete-na-xeroume-gia-ton-ethismo-4/
Ονομάζομαι Ιωάννα Σκλιάμη, είμαι πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είμαι απόφοιτη του τμήματος Ψυχολογίας του Μητροπολιτικού Κολλεγίου και μεταπτυχιακή φοιτήτρια (MSc) εγκληματολογίας στο University of Nicosia. Είμαι κάτοχος εξειδικευμένων προγραμμάτων πάνω στην Εγκληματολογία, Ανακριτική και Δικαστική Ψυχολογία. Συνεργάζομαι με το CSI Institute, συμμετέχοντας στην συγγραφή άρθρων, βοηθώντας σε διάφορες δράσεις κατακτώντας, παράλληλα, και μια θέση στο Hr του Ινστιτούτου.