Οι διατροφικές διαταραχές επιβαρύνουν σημαντικά τις κοινωνίες παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων στον πλανήτη που είναι υπέρβαρα αγγίζει πλέον τον αριθμό του 1 δισεκατομμυρίου, ενώ οι παχύσαρκοι φτάνουν τα 500 εκατομμύρια .Η νευρική ανορεξία έχει την υψηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα από όλες τις ψυχικές ασθένειες και σημαντικό επιπολασμό στη διάρκεια της ζωής, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια και τον πληθυσμό υπό μελέτη.
Η νευρική βουλιμία, η διαταραχή υπερφαγίας και άλλες λιγότερο μελετημένες γνωστές διαγνωστικές κατηγορίες, π.χ., η αποφευκτική/περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής, θεωρούνται πιο συχνές και συχνά υποδιαγιγνώσκονται. Η περιοριστική διατροφή, τυπική της νευρικής ανορεξίας, συχνά διανθίζεται με υπερβολική κατανάλωση φαγητού ή κάθαρση ή υπερβολική άσκηση και η διαγνωστική αλληλεπίδραση των συμπτωμάτων είναι πολύ συχνή, ενώ τις περισσότερες φορές τα άτομα εναλλάσσονται μεταξύ διαγνωστικών ταξινομήσεων κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Το ψυχολογικό υπόβαθρο των διατροφικών διαταραχών είναι ιδιαίτερα σύνθετο, καθώς συνδέεται τόσο με κοινωνικο-πολιτιστικούς, όσο και με βιολογικούς παράγοντες. Η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή και χρήζει εξατομικευμένης προσέγγισης. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι να διερευνήσει πιθανή συσχέτιση των διατροφικών διαταραχών με τη χρήση του διαδικτύου, παρουσιάζοντας πρόσφατες έρευνες.
Είναι γεγονός ότι καθημερινά χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όχι μόνο για την ψυχαγωγία και την ενημέρωσή μας, αλλά και για την κοινωνικοποίησή μας. Ο Ferguson στη μελέτη που δημοσίευσε το 2021 με τίτλο “Ανάλυση των επιδράσεων των συνομηλίκων, της τηλεόρασης και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη σωματική δυσαρέσκεια: Συμπτώματα διατροφικής διαταραχής και βαθμός ικανοποίηση από τη ζωή σε έφηβα κορίτσια”, υποστήριξε τα παρακάτω.
Η χρήση ιστοτόπων γνωριμιών μπορεί να πυροδοτήσει ή να προωθήσει την κουλτούρα σωματικής ντροπής. Συγκεκριμένα, οι ιστότοποι γνωριμιών/dating applications, δίνουν έμφαση στη φυσική εμφάνιση και την κοινή χρήση περιεχομένου που βασίζεται σε εικόνες. Ως εκ τούτου, το άτομο καλείται να κρίνει τους άλλους με βάση την εικόνα του, ενώ προκαλεί κρίση για τον εαυτό του. Δημιουργώντας αυτό το περιεχόμενο, το άτομο εμπλέκεται σε μια διαδικασία γνωστή ως αυτο-αντικειμενοποίηση. Η αυτο-αντικειμενοποίση είναι η ψυχολογική διαδικασία κατά την οποία τα άτομα βλέπουν το σώμα τους ως εξωτερικοί παρατηρητές με έναν τρόπο που υποβιβάζουν τους εαυτούς τους στη θέση αντικειμένων που περιμένουν να κριθούν και να εκτιμηθούν.
Ωστόσο, η αυτο-αντικειμενοποίηση μπορεί να συμβεί και σε άλλες μορφές κοινωνικών και δημοφιλών μέσων. Οι ερευνητές αποκάλυψαν πως η αυτο-αντικειμενοποίηση συσχετίζεται άμεσα με διατροφικής διαταραχές.
Ένα άλλο φαινόμενο που έχει εξουθενωτικές επιπτώσεις στην ψυχικοσωματική υγεία είναι ο διαδικτυακός εκφοβισμός και συγκεκριμένα η προώθηση της κουλτούρας της σωματικής ντροπής. Η εμπειρία της ντροπής του σώματος, ανεξάρτητα από το εάν το άτομο πέφτει θύμα στην περίπτωση ή όχι, μπορεί να έχει επιπτώσεις στην αυτοκατανόηση του βάρους, καθώς συσχετίζεται με σωματική δυσαρέσκεια, αρνητική αντίληψη σώματος και χαμηλότερη αυτοεκτίμηση. Ενώ ο αριθμός των γυναικών που βιώνουν την κακοποιητική συμπεριφορά της ντροπής είναι μεγαλύτερος από τους άντρες, ωστόσο η κουλτούρα σωματικής ντροπής έχει ισχυρότερες επιπτώσεις στους άντρες, καθώς πρέπει να παλέψουν ενάντια στην τοξική αρρενωπότητα και ένα καθιερωμένο κοινωνικό στίγμα που προωθεί στερεότυπα φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Πηγές:
Ferguson CJ, Muñoz ME, Garza A, Galindo M. Concurrent and prospective analyses of peer, television and social media influences on body dissatisfaction, eating disorder symptoms and life satisfac- tion in adolescent Girls. J Youth Adolesc [Internet]. 2014 Jan [cited 2020 Jun 21];43(1):1–14. Available from: https://pubmed.ncbi. nlm.nih.gov/23344652/
IoannidisK,TaylorC,HoltL,BrownK,LochnerC,FinebergNA, et al. Problematic usage of the internet and eating disorder and related psychopathology: a multifaceted, systematic review and me- ta-analysis. Neurosci Biobehav Rev [Internet]. 2021 [cited 2021 Mar 19];125:569–81. Available from: https://linkinghub.elsevier. com/retrieve/pii/S0149763421001160
Η Άννα Μπούγια είναι υπεύθυνη Έρευνας και Διδακτορικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Bolton σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό όμιλο New York College. Στο πλαίσιο του ερευνητικού της ρόλου, συνεργάζεται με το ΕΚΠΑ στη δημιουργία και εκπαιδευτική στήριξη προγραμμάτων Ψηφιακής Εκπαίδευσης και Ευζωίας. Επίσης, είναι Σύμβουλος Ψυχοσωματικής υγείας και ιδρύτρια του Κέντρου Ψυχικής Υγείας “Katharsis”. Στην εθελοντική της δράση εντάσσεται η συμμετοχή της ως αρθρογράφος στo Διεθνές Ινστιτούτο Κυβερνοασφάλειας CSI, που συμβάλλει στην ενημέρωση και εκπαίδευση για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Επιπλέον, συμμετέχει στις καμπάνιες ενημέρωσης της ΜΚΟ Homo Digitalis, με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων των χρηστών του διαδικτύου. Πρόσφατα, έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις 24γράμματα η πρώτη της Ποιητική Συλλογή με τίτλο «Νεράιδες στο Βυθό».