Ο καιρός αλλάζει, η μέρα μικραίνει και η νύχτα μεγαλώνει. Αυτές οι φυσικές εποχιακές αλλαγές που χαρακτηρίζουν τη φθινοπωρινή και χειμερινή περίοδο επηρεάζουν με τον τρόπο τους τη διάθεση και τη συμπεριφορά του ανθρώπου. Η πανδημία σίγουρα δεν βοηθάει τη κατάσταση, επιβαρύνοντας επιπλέον τον ψυχισμό του, καθώς οι περιοριστικές τακτικές που ακολουθούνται εμποδίζουν την αντιμετώπιση της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής.
Η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (S.A.D.) επηρεάζει περίπου το 5% του πληθυσμού. Ορίζεται ως η ισχυρή τάση προς την εκδήλωση κατάθλιψης σε συγκεκριμένες περιόδους του χρόνου. Συχνότερα συμβαίνει προς τα τέλη του φθινοπώρου και διαρκεί όλο το χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης. Ωστόσο, για άγνωστους ακόμη λόγους, υπάρχει πιθανότητα να συμβεί και το καλοκαίρι, με τον υποφέρων να εκδηλώνει μανιακά και βίαια επεισόδια.
Η ταυτοποίηση της διαταραχής ακολουθεί τα χνάρια της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, με συμπτώματα όπως έλλειψη ενέργειας, πεσμένη διάθεση, υπερβολική κατανάλωση τροφής, ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, υπερυπνία κλπ. Ενδέχεται να διαφέρουν αναλόγως της εποχής κατά την οποία εμφανίζονται, όμως η διαταραχή αυτή διακρίνεται από τη μείζονα κατάθλιψη λόγω της εμφάνισής των συμπτωμάτων σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο μέσα στο χρόνο.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί η διαφορά της τετριμμένης πτώσης της διάθεσης από την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή. Όταν έχει παρατεταμένη διάρκεια και διεισδύει σε άλλους τομείς της ζωής, τότε θεωρείται συνετό να παρθούν μέτρα για την αντιμετώπισή της, όπως:
- Φωτοθεραπεία: Η θεραπεία με φως κανονικοποιεί τους κιρκάδιους ρυθμούς και σταθεροποιεί τα επίπεδα σεροτονίνης και μελατονίνης τα οποία όταν είναι ανισόρροπα επηρεάζουν τον ύπνο, τη διάθεση και τη λειτουργικότητα γενικότερα. Παρόλα αυτά υπάρχουν και παρενέργειες, όπως πονοκέφαλοι, ναυτία, αϋπνία και πόνος στα μάτια.
- Ψυχοθεραπεία: Οι τεχνικές Γνωσιακή – Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), η Θεραπεία Αποδοχή και Δέσμευση (ACT) και η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT) έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές προς όσους υποφέρουν από τη διαταραχή αυτή.
- Σύνδεση με άλλους ανθρώπους: Ακόμη και διαδικτυακά η επαφή με άτομα βοηθάει στην απόδραση από τα κλειστά και ζοφερά συναισθήματα που αισθάνεται κανείς.
- Σωματική άσκηση: Η ενασχόληση με το σώμα, έστω και 3 φορές την εβδομάδα για 30 λεπτά, είναι καίριας σημασίας καθώς έτσι εκκρίνονται ορμόνες που τονώνουν τη διάθεση.
- Διαλογισμός: Δεν διώχνει από μόνος του τα προβλήματα, ωστόσο διδάσκει τη διαχείρισή τους και αποτρέπει τη κατακυρίευση του ατόμου από αυτά.
Επομένως, η εποχιακή συναισθηματική διαταραχή αποτελεί πραγματικό πρόβλημα που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Συχνά οι άνθρωποι κρίνουν τα άσχημα συναισθήματα που νιώθουν και την αλλαγή της λειτουργικότητας τους ως κάτι το παροδικό. Η επανάπαυση στα χέρια του χρόνου δεν είναι πάντοτε η ιδανική λύση, ενώ η πανδημία αναβλύζει συμπτώματα που δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ. Ωστόσο, η συστηματική άσκηση, η υγιεινή διατροφή και δραστηριότητες κοινωνικής δράσης, όσο αυτά είναι εφικτό, έχουν την δυνατότητα να ανατρέψουν τις καταστρεπτικές συνέπειες της διαταραχής.
Πηγές: psychologynow.gr, ormed.gr
Ονομάζομαι Χρήστος Τέκας, είμαι επί πτυχίο φοιτητής του Τμήματος Ψυχολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκτελώ τη πρακτική μου άσκηση στο CSI Institute.