Στο πλαίσιο καταπολέμησης του ηλεκτρονικού οικονομικού εγκλήματος μέσω της ενεργοποίησης του θεσμού της διεθνούς αστυνομικής συνεργασίας, έλαβε χώρα, υπό τον συντονισμό της Interpol, η επιχείρηση HAECHI-I.
Πρόκειται για τη διενέργεια οργανωμένης αστυνομικής επιχείρησης ευρείας κλίμακας, η οποία πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία εννέα ασιατικών χωρών (Ταϊλάνδης, Βιετνάμ, Καμπότζης, Κίνας, Ινδονησίας, Λάος, Φιλιππίνων, Σιγκαπούρης και Νότιας Κορέας). Ειδικότερα, κατά το διάστημα έξι μηνών (Σεπτέμβριος 2020-Μάρτιος 2021), η Interpol, με τη συμμετοχή 40 εξειδικευμένων αστυνομικών και μετά το πέρας της συγκέντρωσης των απαραίτητων πληροφοριών για την ποινική στοιχειοθέτηση των τελεσθέντων αδικημάτων, προχώρησε α) στην εξιχνίαση 892 υποθέσεων ηλεκτρονικής απάτης, β) το «πάγωμα» άνω των 1.600 τραπεζικών λογαριασμών, γ) τη σύλληψη 585 ατόμων και δ) την κατάσχεση 83 εκατομμυρίων δολαρίων, υπό την μορφή παράνομων κεφαλαίων που τα θύματα είχαν μεταφέρει σε on line λογαριασμούς των δραστών.
Έναυσμα για τη διεθνή αστυνομική συνεργασία υπήρξε η μεταφορά 7 εκατομμυρίων δολαρίων από νοτιοκορεατική εταιρεία, κατόπιν αιτήματος που φαινόταν να προέρχεται από εταίρο της, με σκοπό την εξόφληση τιμολογίων. Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, τα τραπεζικά στοιχεία είχαν παραποιηθεί, ώστε η μεταφορά των χρημάτων να έχει αποδέκτες τράπεζες στην Ινδονησία και το Χονγκ Κονγκ. Μετά την καταγγελία της απάτης από την ανωτέρω εταιρεία στις αρμόδιες αστυνομικές αρχές, ενημερώθηκε άμεσα η υπηρεσία οικονομικών εγκλημάτων της Interpol στη Νότια Κορέα και κατασχέθηκαν τα μισά διακινηθέντα κεφάλαια. Η κατάσχεση κατέστη δυνατή λόγω, ακριβώς, της διεθνούς αστυνομικής συνεργασίας μεταξύ των εθνικών αστυνομικών αρχών υπό την αρωγή και συντονισμό της Interpol, χωρίς την απώλεια πολύτιμου χρόνου που μια εμπλοκή σε γραφειοκρατικές διαδικασίες θα συνεπαγόταν.
Ως εκ τούτου, από την επισκόπηση της επιχείρησης HAECHI-I αναδεικνύονται δύο κρίσιμες παράμετροι:
Η πρώτη παράμετρος είναι η αυτονόητη (αλλά πολλές φορές μη εφικτή λόγω γραφειοκρατίας) αναγκαιότητα για την άμεση αντίδραση των αστυνομικών μηχανισμών κατόπιν υποβολής καταγγελίας για κυβερνοέγκλημα που φαίνεται να τελέστηκε σε περισσότερα του ενός κράτη (για παράδειγμα, απάτη μέσω πιστωτικών καρτών, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, υποκλοπή προσωπικών στοιχείων μέσω phising με σκοπό τη χρήση τους σε παράνομες τραπεζικές συναλλαγές, απάτες σχετιζόμενες με επενδύσεις, κτλ). Η ίδια η επιχείρηση HAECHI-I απέδειξε περίτρανα ότι, εφόσον δεν χαθεί πολύτιμος χρόνος κατά το στάδιο της πρώτης απόκρισης, είναι δυνατή μέχρι και η πλήρης διαλεύκανση του εγκλήματος ή τουλάχιστον, η ανάκτηση μεγάλου μέρους των χρηματικών ποσών που διακινήθηκαν παράνομα (σε περιπτώσεις όπως η ανωτέρω, συνήθως, υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση μέχρι να αποσαφηνισθεί ποιο κράτος είναι αρμόδιο για την άσκηση ποινικής δίωξης).
Η δεύτερη εξίσου κρίσιμη παράμετρος είναι ότι, υποθέσεις, όπως η αναλυθείσα, καταδεικνύουν με τον πιο αντιπροσωπευτικό τρόπο το ότι το διαδικτυακό έγκλημα δεν γνωρίζει εθνικά σύνορα, γεγονός που αυξάνει την ήδη υπάρχουσα δυσχέρεια όχι μόνο ως προς την ποινική στοιχειοθέτησή του, αλλά και ως προς την αντίστοιχη αστυνομική έρευνα/ σύλληψη των δραστών. Η παράνομη διακίνηση χρημάτων με δαιδαλώδεις και πολύπλοκες ηλεκτρονικές διαδικασίες, η χρήση ενδιάμεσων προορισμών (ώστε να «χαθούν» στην πορεία τα ηλεκτρονικά ίχνη της μεταφοράς), αλλά και η στοχοποίηση θυμάτων που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες, αποτελούν ενδεικτικές μεθόδους των δραστών, προκειμένου να εκμεταλλευθούν τα πλεονεκτήματα που ο διεθνικός χαρακτήρας του ηλεκτρονικού εγκλήματος τους προσφέρει. Μόνο μια άρτια οργανωμένη διεθνής αστυνομική συνεργασία, με δυνατότητα άμεσης αντίδρασης χωρίς να «σκοντάφτει» σε ζητήματα γραφειοκρατίας και τοπικής αρμοδιότητας, μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό αντίβαρο, αναχαιτίζοντας τις οργανωμένες διαδικτυακές απειλές και διασφαλίζοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, την άνευ κινδύνων πλοήγηση στο διαδίκτυο.
Η Αθηνά Κουφού είναι Διδάκτωρ Εγκληματολογίας της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με διατριβή στο αντικείμενο της εμπορίας οργάνων. Έκανε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στις Εγκληματολογικές επιστήμες (πανεπιστήμιο ”La Sapienza”, Ρώμη), με τη διπλωματική της πάνω στα όπλα και την ανάλυση σκηνής εγκλήματος. Έχει συμμετάσχει σε μεγάλο αριθμό συνεδρίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με αντίστοιχη αρθρογραφία.