Εκφοβισμός: η συνεισφορά της τεχνολογίας σε ένα σύγχρονο φαινόμενο

Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που έχουν απασχολήσει το ινστιτούτο αυτό καθαυτό αλλά και την κοινωνία σε μια μεγαλύτερη κλίμακα, είναι αυτό του εκφοβισμού. Χωρίς να τοποθετηθούν ειδικές ταμπέλες γύρω από τον όρο όπως «σχολικός», «οικογενειακός», «διαδικτυακός». Ωστόσο, η διείσδυση της τεχνολογίας δεν είναι μόνο αρνητική και θα δούμε γιατί μπορεί να αποτελέσει ένα σωστό εργαλείο με στόχο την πρόληψη και την ενημέρωση.

Αρχικά, ας πούμε δύο λόγια για τον εκφοβισμό και να τον κατανοήσουμε σαν φαινόμενο. Ο εκφοβισμός είναι η επίθεση, η εκμετάλλευση ή η απομόνωση ενός ατόμου από άλλα άτομα, με σκοπό να το τρομοκρατήσουν, να το πληγώσουν ή να το εξαναγκάσουν να κάνει κάτι που δεν θέλει. Αυτό μπορεί να συμβεί σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως στο σχολείο, στον χώρο εργασίας, στο διαδίκτυο και σε άλλα κοινωνικά περιβάλλοντα.

Ο εκφοβισμός μπορεί να στοχεύει σε οποιοδήποτε άτομο, αλλά συχνά επικεντρώνεται σε αδύναμα ή ευάλωτα άτομα, όπως παιδιά, έφηβους, ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρία ή άτομα που ανήκουν σε μειονότητες. Οι «εκφοβιστές» συχνά επιλέγουν τα θύματά τους λόγω διαφορετικότητας, ευαισθησίας ή αδυναμίας τους να αντισταθούν.

Οι αιτίες του εκφοβισμού είναι πολύπλοκες και μπορεί να περιλαμβάνουν διάφορους παράγοντες, όπως η κοινωνική δυσλειτουργία, η άγνοια, η ανασφάλεια, οι συνήθειες, η ανεπάρκεια των προκαταλήψεων, η απομόνωση, η επίδραση των μέσων μαζικής ενημέρωσης και πολλοί άλλοι.

Ο εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στα θύματα όσο και στους δράστες. Οι επιπτώσεις για τα θύματα μπορεί να περιλαμβάνουν ψυχολογικά προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ακαδημαϊκή αποτυχία, ακόμα και σκέψεις αυτοκτονίας. Οι δράστες επίσης μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρές επιπτώσεις όπως νομικές κυρώσεις, κοινωνική απομόνωση και προβλήματα στην προσωπική τους ανάπτυξη.

Σταδιακά λοιπόν, δημιουργήθηκε η ανάγκη να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο αυτό και να βρεθούν μέθοδοι πρόληψης και εκπαίδευσης. Κάποιες μάλιστα από τις κυριότερες είναι:

1. Αύξηση της τεχνολογικής δραστηριότητας: Με την αύξηση της χρήσης του διαδικτύου και των κοινωνικών μέσων, ο εκφοβισμός έχει γίνει ευρέως διαδεδομένος στον ψηφιακό χώρο.
2. Επίγνωση των επιπτώσεων του εκφοβισμού: Ο εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην ψυχολογική και σωματική υγεία των ατόμων που τον υφίστανται.
3. Επιδείνωση του προβλήματος: Η αύξηση των περιστατικών εκφοβισμού σε διάφορα επίπεδα, συμπεριλαμβανομένου του σχολικού περιβάλλοντος και του διαδικτύου, απαιτεί αποτελεσματικές προληπτικές και εκπαιδευτικές προσεγγίσεις.
4. Διεθνείς προσπάθειες κατά του εκφοβισμού: Διάφορες διεθνείς οργανώσεις, κυβερνήσεις και οργανισμοί επιδιώκουν την ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης και εκπαίδευσης για τον εκφοβισμό.
5. Επιστημονική έρευνα: Η έρευνα σχετικά με τον εκφοβισμό και τις επιπτώσεις του έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων μεθόδων πρόληψης και αντιμετώπισης που βασίζονται στην επιστημονική έρευνα και τις βέλτιστες πρακτικές.

Η τεχνολογία με τη σειρά της μπορεί να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Ορισμένες λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν περιλαμβάνουν:

1. Εφαρμογές και λογισμικά ελέγχου γονικής εποπτείας: Τα λογισμικά αυτά μπορούν να παρακολουθούν τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών και να ειδοποιούν τους γονείς για ενδεχόμενους κινδύνους, συμπεριλαμβανομένου του εκφοβισμού.
2. Εφαρμογές που αναγνωρίζουν τον εκφοβισμό: Ορισμένες εφαρμογές χρησιμοποιούν τεχνολογία AI για να αναγνωρίσουν επιθέσεις εκφοβισμού σε κοινωνικά δίκτυα και άλλες πλατφόρμες.
3. Πλατφόρμες αναφοράς και υποστήριξης: Διάφορες πλατφόρμες προσφέρουν ανώνυμους τρόπους αναφοράς του εκφοβισμού, καθώς και ψυχολογική υποστήριξη.
4. Εκπαιδευτικά προγράμματα: Η χρήση τεχνολογίας στην εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση και την κατανόηση σχετικά με τον εκφοβισμό, καθώς και να παρέχει εργαλεία για την αντιμετώπισή του.
5. Ψηφιακά εκπαιδευτικά περιεχόμενα: Η δημιουργία περιεχομένου που προωθεί την ενθάρρυνση, την καλή συμπεριφορά και την αλληλεγγύη μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη θετικών συμπεριφορών στο διαδίκτυο.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η τεχνολογία μπορεί να είναι ένα μέρος της λύσης, αλλά δεν πρέπει να είναι η μόνη. Η ενεργή συμμετοχή των γονιών, των εκπαιδευτικών και της κοινότητας συνολικά είναι εξίσου σημαντική στον αγώνα ενάντια στον εκφοβισμό.

Προς επίρρωση των παραπάνω πληροφοριών, παρουσιάζονται ορισμένες από αυτές τις εφαρμογές και πλατφόρμες και αναλύονται χαρακτηριστικά τους για την αποτελεσματικότερη χρήση τους.

1. The Student Voice app: Ειδικά τροποποιημένη πλατφόρμα που επιτρέπει την αναφορά περιστατικών εκφοβισμού στα σχολικά, κοινωνικά και διαδικτυακά πλαίσια κατά βάση από μαθητές και φοιτητές, εξασφαλίζοντας την ασφάλεια αλλά και τη διατήρηση της ψυχικής και σωματικής τους υγείας.
2. Net Nanny: Είναι μια εφαρμογή ελέγχου γονικής εποπτείας που σχεδιάστηκε για να βοηθήσει τους γονείς να παρακολουθούν και να διαχειρίζονται τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών τους.
   1. Η Net Nanny παρέχει δυνατότητες φιλτραρίσματος περιεχομένου, χρονικών περιορισμών, παρακολούθησης της διαδικτυακής δραστηριότητας και άλλα.
   2. Οι γονείς μπορούν να ορίσουν προσαρμοσμένους κανόνες για τη διαδικτυακή δραστηριότητα των παιδιών τους και να λαμβάνουν ειδοποιήσεις σχετικά με επικίνδυνες ή ακατάλληλες δραστηριότητες.
   3. Η εφαρμογή είναι διαθέσιμη για πολλές πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των Windows, Mac, Android και iOS.
3. PhoneSheriff: Ήταν μια εφαρμογή ελέγχου και παρακολούθησης για κινητά τηλέφωνα, που επέτρεπε στους γονείς να παρακολουθούν τις δραστηριότητες των παιδιών τους στα κινητά τηλέφωνα. Hεταιρεία πίσω από το PhoneSheriff έχει σταματήσει τη λειτουργία της και η εφαρμογή δεν είναι πλέον διαθέσιμη. Συμπεριλήφθηκε στη λίστα καθώς αποτέλεσε μία από τις πιο ρηξικέλευθες εφαρμογές που λειτούργησαν τα προηγούμενα χρόνια.
4. Mobile-Spy: Είναι μια εφαρμογή παρακολούθησης κινητών τηλεφώνων που προσφέρεται για παρακολούθηση και έλεγχο των δραστηριοτήτων των χρηστών σε κινητές συσκευές. Ανάλογα με τις επιλογές του χρήστη, μπορεί να παρακολουθεί τα μηνύματα κειμένου, τις κλήσεις, τις εφαρμογές και άλλες δραστηριότητες.
5. Qustodio: Είναι μια εφαρμογή ελέγχου γονικής εποπτείας που παρέχει λειτουργίες όπως ο χρονοδιακόπτης οθόνης, ο φραγμός περιεχομένου και η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο για παιδιά και εφήβους.
   1. Το Qustodio έχει παρόμοιες λειτουργίες με τη Net Nanny.
   2. Προσφέρει χρονικούς περιορισμούς, φιλτράρισμα περιεχομένου, παρακολούθηση διαδικτυακής δραστηριότητας και ειδοποιήσεις για επικίνδυνες και ακατάλληλες δραστηριότητες.
   3. Υποστηρίζει πολλές πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων των Windows, Mac, Android, iOS και Kindle.
6. Bark: Είναι μια εφαρμογή παρακολούθησης που χρησιμοποιεί AI για να αναγνωρίσει ανησυχητικές συμπεριφορές στα κοινωνικά μέσα, προκειμένου να προστατεύσει τα παιδιά από ενδεχόμενους κινδύνους στο διαδίκτυο.
   1. Η Bark χρησιμοποιεί τεχνητή νοημοσύνη για την ανίχνευση επικίνδυνων ή ανησυχητικών συμπεριφορών σε κοινωνικά μέσα και μηνύματα κειμένου.
   2. Οι γονείς λαμβάνουν ειδοποιήσεις αν ανιχνευθεί κάτι ανησυχητικό, όπως εκφοβισμός, αυτοτραυματισμός ή ακατάλληλο περιεχόμενο.
   3. Υποστηρίζει πολλές δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικών μέσων και μηνυμάτων, όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram, το Snapchat, το WhatsApp και άλλα.

Ο εκφοβισμός είναι ένα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα που απαιτεί τη συνεργασία και την προσπάθεια όλων για να αντιμετωπιστεί και να προληφθεί. Η χρήση των εφαρμογών αυτών δεν καθιστούν την ενημέρωση και την εκπαίδευση γύρω από το ζήτημα λιγότερο σημαντική αλλά προσθέτουν στην όλη διαδικασία, προσφέρουν ένα επιπλέον αίσθημα ασφάλειας και ελέγχου της ψηφιακής κατά βάση ζωής.  

Πηγές:

https://www.thestudentvoice.co.uk/

https://www.netnanny.com/

https://www.ul.com/software/ul-mobile-spy

https://www.qustodio.com/en/premium/?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_term=brand&utm_campaign=adw_eu_web_brand___brand_eu-Qustodio-EU-B-Exa-All-DT+TA-SE-XX-XX&gad_source=1&gclid=CjwKCAiA_5WvBhBAEiwAZtCU7_ADpHZGnZnn5EfZC761OsfWpfmevsopxjU1BVpFVB853m74ZuPbIRoCZgoQAvD_BwE&gclsrc=aw.ds

https://www.bark.us/

Mishna, F., Saini, M., & Solomon, S. (2009). Ongoing and online: Children and youth’s perceptions of cyber bullying. Children and Youth Services Review, 31(12), 1222-1228. https://citeseerx.ist.psu.edu/document?repid=rep1&type=pdf&doi=5982def19465a7d4f43a4b37ccc49a154d26bbdb

Orrù, G., Galli, A., Gattulli, V., Gravina, M., Micheletto, M., Marrone, S., … & Sansone, C. (2023). Development of Technologies for the Detection of (Cyber) Bullying Actions: The BullyBuster Project. Information, 14(8), 430.
https://www.mdpi.com/2078-2489/14/8/430

Chaudhary, A. (2024). AI-Based Online Harassment and Cyber Bullying Prevention System. In Impact of AI on Advancing Women’s Safety(pp. 24-32). IGI Global.
https://www.igi-global.com/gateway/chapter/339649